"Üsküdar Arz-ı Mukaddes'e Dâhil midir? / Silâhdar Fındıklı’lı Mehmed Ağa’nın Üsküdar'la İlgili Yeni Bir Eseri ve Vâlide Sultan Câmii’nin İnşâsına İlişkin İzlenimleri (1120-1123/1708-1711)", IX. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu (11-13 Kasım 2016) Bildiri Özetleri, ss./pp. 92-93 (original) (raw)

"Üsküdar Arz-ı Mukaddes'e Dâhil midir? / Silâhdar Fındıklı’lı Mehmed Ağa’nın Üsküdar'la İlgili Yeni Bir Eseri ve Vâlide Sultan Câmii’nin İnşâsına İlişkin İzlenimleri (1120-1123/1708-1711)", IX. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu (11-13 Kasım 2016) Bildiri Özetleri, ss./pp. 92-93

"Üsküdar 'Arz-ı Mukaddes'e Dâhil midir?" Silâhdar Fındıklı’lı Mehmed Ağa’nın Yeni Bir Eseri Ve Üsküdar Vâlide Sultan Câmii’nin İnşâsına İlişkin İzlenimleri (1120-1123/1708-1711) Hakan Yılmaz Sultan IV. Mehmed’in en sevdiği eşi ve Sultan II. Mustafa ve III. Ahmed’in anneleri olan Emetullâh Gülnûş Râbi‘a Vâlide Sultan’ın (1647-1715) Üsküdar’ın merkezinde inşâ ettirdiği “Vâlide Sultan”, ya da diğer adıyla “Vâlide-i Cedîd” câmii ve külliyesi, hayır ve hasenâta düşkünlüğü ile tanınan bu dindâr ve iyiliksever Vâlide’nin direktifiyle Üsküdar’ın en gözde noktalarından birinde kurulan ve âdetâ bölgeye damgasını vuran, Osmanlı mîmârî târihinin kuşkusuz en güzel ve en ihtişamlı eserlerinden birisidir. Şu kadar var ki, Osmanlı Üsküdar’ının simgesi niteliğindeki en önemli yapılardan biri olmasına rağmen, klasik Osmanlı tarih yazım geleneğinin bir sonucu olarak, başta vak‘anüvis Mehmed Râşid Efendi olmak üzere, devrin kaynaklarında eserin inşâsının ne şekilde gerçekleştiğine ilişkin kısa ve kesik kayıtlar dışında ayrıntılı bir bilgi bulunmamaktadır. Bu bildiride; Silâhdar Fındıklı’lı Mehmed Ağa’nın literatürde varlığı bilinmeyen Eḳālīm-i Mübāreke adlı çağdaş risâlesinin yegâne nüshasının son yedi varağına kaydettiği, Üsküdar Vâlide-i Cedîd Câmii’nin inşâ sürecini anlatan ayrıntılı tasvirleri ışığında; câmiinin arsasının satın alınışından ilk temelinin kazılışına, Vâlide Sultan’ın farklı iskelelerden sık sık Üsküdar’a gelip inşaatı safha safha tâkip edişinden, kethudâsı Mehmed Ağa ile bu konuda yaptığı mülâkatlara; eserin yapımı boyunca halka ve devlet adamlarına verilen büyük ziyâfetler ve dağıtılan ihsanlardan, câmiinin ibâdete açılışı ve Sultan III. Ahmed’in burada ilk Cumâ namazını kılışına kadar, külliyenin üç yıllık inşâ süreci bilinmeyen tüm yönleriyle aydınlatılmaya çalışılacaktır. Anahtar kelimeler: III. Ahmed, Emetullah Gülnuş Valide Sultan, Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Üsküdar Valide-i Cedid Camii.