Late Iron Age Rhytons Kept in Van and Istanbul Archeological Museums / Van ve İstanbul Eski Şark Eserleri Müzelerinde Korunan Geç Demir Çağı Ritonları (original) (raw)

Abstract Rhytons which are ceremonial drinking vessels contain liquid filling and discharging holes. They are the libation vessels used in cult ceremonies. The rhytons, which contain holy drinks offered to gods, have special forms, and are special productions made of terra-cotta, imitate metallic containers in terms of form and technique. They include large cups, glasses, tankards (double-handled cups), trefoil jugs, askos, rhyton, amphora-rhyton, goblet, teapots, metallic bowls, and omphalos bowls. There are Late Iron Age (LIA) rhytons at the museums located in the Eastern Anatolia Region that have been found in the archeological excavations and the surface surveys conducted in this region besides acquisition through purchase. Those rhytons which have arrived at Istanbul Eski Şark Eserleri Museum and Van Museum through purchasing are examined in this study. Among these rhytons, 4 rhytons not included in the archeological literature before are noteworthy. “Teapot-shaped/drainer, mountain goat protome”, “horse-shaped (hypomorphic)”, “jug-shaped, animal protome”, and “swollen body vessel-shaped, animal protome” rhytons show great parallelism with Iranian- and Transcaucasian-origin ones in terms of typology and product glass. Keywords: Eastern Anatolia, Late Iron Age, Achaemenid, Triangle Ware, Rhyton, Libation. Öz Sıvı doldurma ve boşaltma delikleri bulunan, törensel içki kabı anlamına gelen ritonlar, kült törenlerinde kullanılan libasyon kaplarıdır. Pişmiş topraktan özel formlarda ve özel üretimler olan, Tanrılara sunulan kutsal içecekleri barındıran ritonlar biçim ve teknik olarak madeni kapların taklididir. Bunlar iri fincan, bardak, tankart (çift kulplu bardak), yonca ağızlı testiler, askos, riton, anfora-riton, kadeh, çaydanlık, metalden kâse ve omphaloslu taslardan oluşurlar. Doğu Anadolu’da yapılan arkeolojik kazılardan, yüzey araştırmalarından ve satın alma yoluyla bölge müzelerine gelen Geç Demir Çağı (GDÇ) ritonları bulunmaktadır. Satın alma yoluyla İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi ve Van Müzesi’ne gelen ritonların incelemesi yapılmıştır. Bunlardan daha önce arkeoloji literatüründe geçmeyen 4 riton dikkat çekmektedir. “At biçimli (hippomorphik)”, “kuş biçimli”, “testi biçimli, hayvan protomlu” ve “şişkin gövdeli kap biçimli, hayvan protomlu” ritonlar tipolojik ve mal grubu özelliklerinden hareketle daha çok İran ve Transkafkasya orijinliler ile büyük bir paralellik içerisinde oldukları görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu, Geç Demir Çağı, Akamenid, Üçgen Bezeli Seramik/Triangle Ware, Riton, Libasyon.