Avanos Yöresinde Ölümle İlgili Tabusal Kaçınmalar [Death-related Taboo Avoidance in Avanos Region] (original) (raw)

Kaşkay Türkleri̇nde Ölümle İlgi̇li̇ Bazi İnanmalar Ve Ölüm Öncesi̇ne Dai̇r Uygulamalar

2011

Azerbaycan sahasindan Safevi doneminde ayrilarak Iran’in guneyine yerlesen, konargocer nitelikli bir Turk toplulugu olan Kaskaylar, eski Turk kulturunun tasiyicisi olmak bakimindan son derece onemlidir. Olum konusu Kaskay sahasindan malzeme toplarken en fazla zorlanilan alan olmustur. Kaynak kisilerin olum konusuna iliskin gelenekten getirdigi inanma ve pratikleri dogum ve evlilik konularina gore daha guclu bir bicimde varligini surdurmekte ve degisimden daha az etkilenmektedir. Olum donemiyle ilgili uygulamalarin dini yonunun agir basmasi, konunun sadece olum olayi vuku buldugunda ya da bulma ihtimali belirdiginde ele alinmasi gibi hususiyetler bunda etkili olmalidir. Turk dunyasi ve Anadolu sahasinda olum habercisi olarak dusunulen tilki, cakal, baykus, tavsan gibi hayvanlarin, vakitsiz ve farkli bicimde oten horozun, sebepsiz yere kirilan bir esyanin kayan bir yildizin, duste dislerin cekildigini gormenin Kaskay sahasinda da olum habercisi olarak degerlendirildigi musahede edilmi...

Türkmen Türklerinde Ölüm: Geleneksel Uygulamalar ve Söz Varlığı

ÖZET İnsan hayatında üç önemli geçiş töreni olduğuna inanılır. Bunlar " doğum, evlenme ve ölüm " dür. İslam inancına göre ölümün son olmadığı ve ahiret hayatına olan inanç düşünülürse ölüm, tam olarak bu dünyadan öteki dünyaya geçişi temsil eden bir kavram olarak karşımıza çıkar. Metaforlarla dolu dünyamızda, insan hayatı bir yolculuğa benzetilecek olursa, doğumla başlayan bu yolculuğun son durağı ölümdür. Nerede, nasıl gerçekleşeceği bilinmediğinden ve insanı sevdiklerinden ayırmasından ötürü ölümden korkulsa da, kaçınılmaz bir son olmasından ötürü eski Türkler tarafından bir tehdit olarak görülmediği ve soğukkanlılıkla karşılandığı ifade edilir. Bu çalışmada ölümle ilgili söz varlığı, Türkmen Türkçesinde ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda ölmek fiili başta olmak üzere bu fiilden türeyen ölü, ölüm, ölen gibi isimler ile ölüyü defnetmek anlamındaki fiiller ve defin işlemleri sırasında kullanılan eşyaların (kefen, tabut vb.) Türkmen Türkçesindeki karşılıkları tespit edilmiş; yer yer bunlarla ilgili karşımıza çıkan metaforik kullanımlara (örneğin TTü. tahta at " tabut " = TrkmT. ağaç at), ölümle ilgili inanışlara, ölümden sonra ölüyü gömme sırasındaki ve defin sonrasındaki uygulamalara dikkat çekilmiştir. Türkmen Türklerinde ölüm, dil ve kültür bağlamında ele alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın teorideki ilham kaynakları Jean Paul Roux'un Altay Türklerinde Ölüm ve Edward Tryjarski'nin Türkler ve Ölüm adlı eserleri olmakla birlikte, Türkmen Türkçesindeki söz varlığı Türkmen Türkçesindeki sözlüklerden ve başta büyük Türkmen şairi Mahtumkulu'nun şiirleri olmak üzere edebî eserlerden tespit edilmiş ve tanıklanmıştır. ABSTRACT It is believed that there three major transitions in human life; these are " birth, marriage, and death ". Death is not the end according to the Islam, and when one considers the afterlife, death becomes a concept that symbolizes the transition from one World to another. In the

Uygur Türkleri̇nde Ölüm İle İlgi̇li̇ İnaniş Ve Adetler

Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 2013

Bilindiği gibi, ölüm insanın fiziki dünyadan metafizik dünyaya geçişini sağlayan bir olgudur. İnsan öldükten sonra metafizik dünyada ruh/ervah olarak yaşamaya devam eder. Ölenin öbür dünyaya rahat geçmesi ve orada huzurlu yaşaması için örf ve adetlere, dini kurallara uygun bir şekilde uğurlanması ve defnedilmesi gerekmektedir. Ölümle ilgili örf adetlerin tespiti ve sistematiğinin incelenmesi bu bağlamda büyük önem arz eder. Türklerdeki ölüm, ölü ve ruhla ilgili uygulama, inanç ve adetlerin geçmişini Çin kaynaklarından ve Orkun Yazıtlarından takip edebilmekteyiz. Eski Türklerde ölüm ruhun bedeni terk etmesiyle meydana gelir. Ruh, ölüm anında kuş olarak uçup gider. Ölü yuğ/cenaze töreniyle defnedilir. Yoğçı / sığıtçılar yas tutarlar. Ölen için yuğ/ölü aşı verilir. Bu temel şema bugün de pek fazla değişmiş değildir. Ancak farklı din ve kültürlerin etkisiyle bazı biçimsel değişiklikler söz konusu olmuştur. Uygurlar, geçmişten günümüze en çok din değiştirmiş Türk boylarından birisidir. D...

Türk Atasözlerinde Ölüm - Death in Turkish Proverbs

Ölüm hem bir yok oluşu hatırlatması hem insanı, kendi sonunu düşünmeye itmesi hem de ölen kişiyle olan yakınlık münasebeti nedeniyle insanlarda derin izler bırakan tıbbi, felsefi, dini ve sosyolojik açıdan ele alınabilecek bir olgudur. Hangi açıdan olursa olsun ölüm, mevcudun bitişini, canlılar dünyasından ayrılışı ifade etmektedir. İnsanların zihninde bu denli önemli izler bırakan ölüm, pek çok halk edebiyatı ürününde işlenmiştir. Bu ürünlerden biri olan atasözlerinde de ölüm bazen bir konu olarak yer almış bazen atasözlerinde "ölüm"(öl-fiilinden türetilen kelimeler), metaforik anlamıyla, farklı kavramları karşılamak için kullanılmıştır.

Uygur Atasözlerinde Ölüm ile İlgili Sözcükler Üzerine

Kültürel aktarımın gerçekleşmesinde, bilgi ve deneyimlerin paylaşılmasında önemli bir yeri olan atasözleri, deneyimlere ve gözlemlere dayalı düşüncelerden doğmuştur. Toplumsal yaşantı içinde önemli bir yer edinen tüm varlıklar ve olaylar, atasözlerinde kendine bir yer bulur. Bu bağlamda ölüm de Uygur atasözlerinde kendine yer bulmuştur. Ölüm ile ilgili sözcükleri ölen kişi için kullanılan sözcükler, ölüm ile ilgili eylemler, ölüm zamanı ile ilgili sözcükler, ölünün gömülmesi ile ilgili sözcükler ve ölüm sonrası hayat ile ilgili sözcükler şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Uygur atasözlerinde ölüm ile ilgili pek çok sözcük kullanılmaktadır. Ölüm ile ilgili sözcükler, ölümün Uygur toplumunun gözlemlerinde ne kadar yer edindiğini göstermekle kalmaz, aynı zamanda onların ölüm ile ilgili dünya görüşünü de yansıtır.