Πρώιμος ελληνικός κινηματογράφος: Ζητήματα ιστοριογραφίας (original) (raw)

Ελληνικός Κινηματογράφος 1970-1980 και ο ρόλος των σκηνοθετών: Θ. Αγγελόπουλος

Zenodo (CERN European Organization for Nuclear Research), 2022

The 1970s has been a period of adjustment for Greek society (dictatorship, loss of half of Cyprus, economic hardship). The New Greek Cinema matured in this social context, while the Old Greek Cinema showed the biggest decline since its appearance. In the following essay, we will refer to the conditions under which the New Greek Cinema was formed. Next, we will present the developments that took place in the field of Greek cinema and the main differences between Old and New Greek Cinema. Finally, we will refer to the role of the most important directors of the period and we will analyze the film "Representation" by Th. Angelopoulos.

«Διδακτική της ιστορίας: 50 χρόνια μετά. Εξελίξεις, τάσεις, προοπτικές»

«Η Κλειώ πάει σχολείο II. Η διδασκαλία της ιστορίας και η δημόσια παιδαγωγική» του Ομίλου για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΟΙΕΕ) / Association for History Education in Greece (AHEG). , 2020

Σκοπός αυτού του κειμένου είναι να δώσει μια συνοπτική εικόνα των εξελίξεων που σημειώθηκαν στο πεδίο της διδακτικής της ιστορίας από το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1960 και εξής. Για να το πράξει επιλέγει την κεντρική, για τη σκοποθεσία του μαθήματος της ιστορίας, έννοια της ιστορικής σκέψης που αντικαθιστά στα χρόνια αυτά τόσο στον ακαδημαϊκό διάλογο όσο και σε πολλά προγράμματα ιστορίας στο δυτικό κόσμο αυτήν της εθνικής συνείδησης και εθνικής ταυτότητας που αποτελούσε το σκοπό της σχολικής ιστορίας έως τη δεκαετία του 1960. Τί σημαίνει όμως για τους μαθητές και τις μαθήτριες Σκέπτομαι ιστορικά; Εμπεριέχει παντού όπου υιοθετείται τα ίδια σημαινόμενα; Και πώς αξιολογείται η διαμόρφωση της ιστορικής σκέψης; Πώς διαπιστώνει κανείς την πρόοδό της; Αυτά είναι τα ερωτήματα που οργανώνουν το παρόν κείμενο. Προσεγγίζονται και γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν μέσα από τις επεξεργασίες που συντελούνται στα διαφορετικά κέντρα της διδακτικής της ιστορίας που συγκροτούνται στο συγχρονικό μας κόσμο

Χωρικότητες του ανοίκειου: Η κινηματογραφική ποιητική του Andrei Tarkovsky

2017

Στόχος της διατριβής είναι η ανάδειξη της έννοιας του ανοίκειου ως επίκεντρου της κινηματογραφικής ποιητικής του Andrei Tarkovsky. Μέσα από τη λεπτομερή ανάλυση παραδειγματικών σκηνών από το έργο του σκηνοθέτη διερευνώνται οι τρόποι με τους οποίους η χρήση συγκεκριμένων κινηματογραφικών μηχανισμών δίνει τη δυνατότητα σε ορισμένα τυπικά χαρακτηριστικά του ανοίκειου να λάβουν χωρική έκφραση. Εξετάζοντας τη φροϋδική έννοια του ανοίκειου μέσα από το πρίσμα της ανοικείωσης των Ρώσων φορμαλιστών και της μεταγενέστερης νεοφορμαλιστικής κινηματογραφικής θεωρίας, η μέθοδος που ακολουθεί η προκειμένη έρευνα για την ανάλυση των ταινιών του Tarkovsky εστιάζει στη συστηματική εξέταση των ενδοκινηματογραφικών/μορφολογικών στοιχείων που τις συγκροτούν. Μέσω της ανάλυσης συγκεκριμένων κινηματογραφικών τεχνικών που αφορούν στην αφήγηση και στο στιλ των προς ανάλυση ταινιών, εντοπίζονται οι μηχανισμοί εκείνοι που λειτουργούν ως φορείς ανοικείωσης. Σύμφωνα με τους μηχανισμούς αυτούς περιγράφονται οκτώ διαφορετικές χωρικότητες που παράγουν την αίσθηση του ανοίκειου και βάσει αυτών εξετάζονται οι πέντε τελευταίες ταινίες του Andrei Tarkovsky: Solaris (1972), Καθρέπτης (1975) , Stalker (1979), Νοσταλγία (1983) και Θυσία (1986). Συνδυάζοντας στοιχεία από τη ρεαλιστική κινηματογραφική θεωρία με θέσεις από τον πρώιμο ρώσικο φορμαλισμό και τους σοβιετικούς θεωρητικούς του μοντάζ (κυρίως το έργο του Sergei Eisenstein), υποστηρίζεται ότι ο Tarkovsky υιοθετεί μια ανοίκεια φιλμική γραφή, η οποία από τη μια μεριά φέρει σημαντικές δομικές ομοιότητες με τους φροϋδικούς μηχανισμούς του ονείρου και από την άλλη μεριά στοχεύει στην ακριβή κινηματογραφική απόδοση της πραγματικότητας. Μιας κινηματογραφικής απόδοσης που δεν θεωρεί όμως την πραγματικότητα ως κάτι δεδομένο, αλλά ως κάτι που είναι οικείο και ταυτόχρονα ξένο. Το έργο του Tarkovsky διανοίγει νέες πιθανότητες για τον κινηματογραφικό ρεαλισμό και κατ' επέκταση προτείνει καινούργιους τρόπους αναπαράστασης της πραγματικότητας. Έτσι, μέσα από την ανοικείωση των παγιωμένων τρόπων αντίληψης της υλικής πραγματικότητας, αναδιαμορφώνεται τελικά και η σχέση του θεατή με το πραγματικό.

Οι Έλληνες Εβραίοι στη Μεταπολεμική Ελλάδα: oι διαδρομές μιας ταυτότητας

2021

Η ανά χείρας διδακτορική διατριβή, συνιστά μια απόπειρα διερεύνησης της σχέσης μεταξύ δύο θεμελιακών εννοιών, της εκκοσμίκευσης και της εβραϊκής ταυτότητας στην Ελλάδα. Πιο αναλυτικά, η δ.δ. μέσα από την εκπόνηση μιας επιτόπιας εμπειρικής έρευνας επιδιώκει να μελετήσει, αφενός τον τρόπο με τον οποίο τα υποκείμενα της έρευνας αυτο-προσδιορίζονται όσον αφορά τη θρησκευτική τους ταυτότητα, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, και αφετέρου, επιχειρεί να διαφωτίσει τις ταυτοτικές διακλαδώσεις της μοντέρνας εβραϊκής ταυτότητας, σε σχέση με την ευρύτερη ελληνική κοινωνία.Στην παρούσα διατριβή, οι σύγχρονες κοσμικές όψεις της ελληνο-εβραϊκής ταυτότητας διερευνώνται στο συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο και πιο ειδικά, στο πλαίσιο της εκκοσμικευμένης, τοπικής ελληνικής κοινωνίας. Η έρευνα εστιάζει συγκριτικά στις πόλεις: Των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, της Λάρισας και του Βόλου, εφόσον, η αντίληψη μιας ενιαίας εθνο-ιουδαϊκής ταυτότητας και εν προκειμένω της σεφαραδίτικης, δηλαδή της ισπανο-εβραϊκής είναι...

Γιάννης Μ. Αποστολάκης: Ποιητική θεωρία και κριτικός λόγος

2021

Το διττό ερώτημα που βρίσκεται στη βάση του προβληματισμού της παρούσας διδακτορικής διατριβής διαφαίνεται ήδη από τον τίτλο της. Προς διερεύνηση τίθενται η ποιητική θεωρία του Γιάννη Μ. Αποστολάκη (1886-1947), του πρώτου καθηγητή στην έδρα της «Νεώτερης Ελληνικής Φιλολογίας» του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, της οποίας οι βασικές θέσεις είναι εγκατεσπαρμένες σε πολλά σημεία των κειμένων του, καθώς και η εφαρμογή αυτής της θεωρίας, ώστε να κριθούν ποιητικά έργα αλλά και κριτικές προσεγγίσεις των συγκεκριμένων ποιητικών έργων. Ως προέκταση της βασικής υπόθεσης εργασίας τίθεται και η διακρίβωση ορισμένων ιχνών της κριτικής πρόσληψης των θέσεων του Αποστολάκη, καθώς και πλευρές της καθηγεσίας του, ώστε να προσεγγιστεί επαρκέστερα ο θεωρητικός λόγος και η κριτική του πρακτική. Το χρονικό άνυσμα της εργασίας εκκινεί από τα πρώιμα κείμενα στον Νουμά (1904) και φτάνει ως το 2019 με την αφιέρωση στο πρόσωπό του της Ημερίδας από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων υπό τον κύκλο «Πρόσωπα άξια τιμή...