Rozważania metanaukowe (original) (raw)

Wstęp Nauka stanowiła i wciąż stanowi przedmiot refleksji Profesora Franciszka Gruczy. Stanowiła, ponieważ istnieją liczne materialne ślady tej refleksji w postaci konkret-nych tekstów. Wciąż stanowi, ponieważ Profesor nie pozwolił sobie jak dotąd na ‚mentalną absencję' w dyskusji na temat statusu nauki, jej funkcji i szczególnej wagi, jaką w swojej dotychczasowej karierze nauce przypisywał i wciąż przypisuje. Prze-ciwnie, nie tylko na podstawie naukowych tekstów, lecz już tylko w odniesieniu do pełnionych przez Franciszka Gruczę zawodowych funkcji, można wnioskować, że nauka oraz dobro nauki, w tym także dobro nauki polskiej, były i są mu wiąż bardzo bliskie. Chociaż doświadczenie osoby Pana Profesora jest w tym względzie najbardziej cenne, stanowi ono bowiem suabte natura żyjące świadectwo tego, jak bardzo Fran-ciszek Grucza angażuje się w sprawy, które bezpośrednio i pośrednio nauki dotyczą, to jednak w tym miejscu skupię się na poglądach, jakie Wielce Szanowny Jubilat był dotychczas wyraził na temat nauki w swoich naukowych tekstach. Z uwagi na chwa-lebny fakt, iż teksty Profesora są dostępne w kolejnych tomach Dzieł zebranych, i mogą w związku z tym stanowić przedmiot bardziej szczegółowych analiz, przedsta-wię niniejszym tylko kilka najistotniejszych konkluzji, jakie Franciszek Grucza sfor-mułował w swoich teksów dotyczących zagadnień metanaukowych. Desygnaty wyrażenia ‚metanauka', bo właśnie o nie się tutaj przede wszystkim rozchodzi, można, najogólniej mówiąc, sprowadzić do dwóch kwestii: nauka o nauce oraz nauka o jej upowszechnianiu. Pierwsza z nich będzie przedmiotem niniejszego artykułu. Jest ona w mojej opinii kluczowa, ponieważ stanowi zarówno przysłowiowy ‚klucz' do zrozumienia poznawczej perspektywy Profesora, jak i bezwzględną pod-stawę dla zrozumienia hipotez i/ lub konkluzji, jakie Profesor wyraził odnośnie lin-gwistyki, w tym lingwistyki stosowanej. Kwestia ta ‚dochodzi do głosu' w sposób szczególny wówczas, gdy przedmiotem zrozumienia jest lingwistyka określana przez samego inicjatora, Franciszka Gruczę, oraz jej przedstawicieli jako ‚antropocen-tryczna'.