Tarih Dersleri ve İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi (original) (raw)
Related papers
Tarih Derslerinde Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi (Mevcut Durum ve Yapılması Gerekenler)
Journal of International Social Research, 2015
Öz Demokrasi, günümüz dünyasında insanların içselleştirmesi ve davranış haline getirmesi beklenen bir değerdir. Bu değerin öğrenilmesinde ve davranış haline getirilmesinde en önemli kurumlar olarak aile ve okul dikkati çekmektedir. Okullarda demokrasi ve insan haklarının öğretiminde en müsait alanlardan birini tarih dersleri oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, Türkiye'de tarih dersleri öğretim programlarında (müfredatta), tarih ders kitaplarında ve sınıf içi ortamda demokrasi ve insan hakları eğitimine ilişkin durum tespiti yapmaktır. Araştırmada nitel bir araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup doküman analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, gerek tarih dersi öğretim programında ve ders kitaplarında gerekse de sınıf içi ortamda demokrasi ve insan hakları bakımından önemli eksiklikler tespit edilmiştir.
İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi
İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi
Dünyada bilimsel ve teknolojik alanda sağlanan başdöndürücü gelişmelere rağmen demokratik değerlere bağlılık ve insan haklarına saygı ne yazık ki henüz arzulanan düzeyde yaygınlaştırılabilmiş değildir. Dahası özellikle yerel ve küresel düzeyde kendini gösteren ve huzursuzluklara yol açan etnik ve inanç temelli önyargı, tahammülsüzlük, nefret ve ayrımcılık sağduyu sahibi her insanın dünyanın geleceği ile ilgili endişelerini artırmaktadır. Bu durum aynı zamanda İnsan hakları ve demokrasi eğitiminin önemini ve aciliyetini de ortaya koymaktadır. Türkiye’deki insan hakları ve demokrasi eğitimi alanındaki çabalara bir nebze de olsa katkı sunabilmek adına öğretmen ve öğretmen adayları için genel bir başvuru eseri olarak tasarlanan bu kitapta insan hakları ve demokrasiyle ilgili temel kavramsal bilgilerin yanısıra okul öncesinden ortaöğretime kadar uzanan geniş yelpazede insan hakları ve demokrasi eğitiminin durumu ve potansiyelleri ele alınmıştır. Kitapta ayrıca insan haklarıyla ilgili temel belgeler ve sözleşmelerin Türkçe tam metinlerine de ek halinde yer verilmiştir.
Türkiye’de Tarih Eğitimi başlıklı bu kitapta, Osmanlı klasik dö- nemindeki tarih eğitimine katkı sağlayan unsurlardan başlayarak günümüze kadar tarih eğitimi çerçevesinde formal ve informal anlamda tarihin bir anlamda toplumsal “büyük hikâyesi” ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yaklaşık 150 yıllık uzun bir süreçte Türkiye’deki tarih eğitimini çeşitli bileşenleriyle incelenen bu çalışma, Osmanlı Klasik Dönemini takiben modern anlamda Tanzimat Dönemi, Meşrutiyet Dönemi, Erken Cumhuriyet Dönemi, İnönü Dönemi, DP Dönemi, 1960-70’ler, 1980’ler, 1990’lar ve 2000’ler (günümüze kadar) olmak üzere 10 ana zamansal kategoride yapılandırılmıştır. Dönemlendirme yapılırken daha önceki tarih ders kitapları üzerine yapılan incelemeler ve Türk siyasî tarihindeki kırılmalar /değişimler /dönüşümler dikkate alınmıştır. Bu dönemlendirme yaklaşımı içinde, Türkiye’deki tarih derslerinin izini sürebildiğimiz ders kitapları yanında dönemin genel kültür ve tarih algısını biçimlendiren popüler tarih eserleri ve 1990’lerda ortaya çıkan akademik tarih eğitimi çalışmaları da incelenmiştir. Tarih derslerinin dönemin siyasal ve kültürel havasından, zihniyetinden nasıl etkilendiği, dönemde okutulan ders kitapları ve ders kitaplarını yazanlar üzerinden işlenmiştir. Kamuoyunun genel kültür ve tarih algısını biçimlendiren popüler tarih eserleri ise 1940’lardan başlatılmak üzere; tarih dergisi, tarihsel roman, gazetelerdeki tarih tefrikaları, tarihsel sinema, tarihsel TV programlarının vs. ön plana çıkanları bağlamında günümüze kadar getirilmiştir. Tarih eğitimi üzerine akademik çalışmalara ise 1990’larda Türkiye’deki üniversitelerde tarih eğitimi yüksek lisans ve doktora programlarının ortaya çıkmasıyla yer verilmiştir.
İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi Editör: İsmail ACUN
İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, 2019
ÖN SÖZ İnsan hakları ve demokrasi birbirinden bağımsız düşünülmeyecek kadar birbiri ile ilgili kavramlar olarak çağlar boyunca yavaş yavaş, özellikle son iki yüzyıl boyunca hızlı bir şekilde tüm insanlar için önemli hâle gelmiştir. İnsan hakları ve demokrasi eğitimi de buna paralel olarak değişmiş ve gelişmiştir. Bu kitap, insan hakları ve demokrasinin tarihsel süreçte gelişimini, insan haklarının felsefi temellerini, insan hakları ve demokrasiye karşı tehditleri, bu tehditlere karşı kurulmuş yerel ve uluslararası kuruluşlara dair bilgiler içermektedir. Ayrıca bu kitap, aynı adlı kitaplardan farklı olarak sadece insan hakları ve demokrasi hakkında değildir; aynı zamanda insan hakları ve demokrasi eğitiminin nasıl olması gerektiğine dair çeşitli etkinlik örneklerini de içermektedir. Bu kitabın yazarları özveri ile çalışmışlardır. Yazarlar, Servet Üztemur, Erkan Dinç, Ömür Gündoğan Bayır, Yusuf İnel, İlker Dere, Hıdır Karaduman, Cennet Şanlı ve Zeynep Kılıç’a teşekkür ederim. Servet Üztemur ve Yusuf İnel’e bölüm yazarlığının yanında, kitabın diğer kısımlarına yaptıkları katkılardan dolayı ayrıca müteşekkirim. Yayıncı, Pegem Akademi ailesine de teşekkür ederim. Tüm okuyuculara faydalı olması ümidiyle. İsmail ACUN
Türk Maarif (Eğitim) Şûralarında Tarih Eğitimi
Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte yeni rejime uygun nesillerin yetiştirilmesi düşüncesi doğmuştur. Bunun için yeni kültür ve eğitim politikaları benimsenmiştir. Bu gelişmelerde dil ve tarih alanında toplanan kongreler kadar maarif şûraları da etkili olmuştur. Bu çalışmada 1939-2010 yılları arasında toplanan Maarif Şûralarında (Millî Eğitim Şûraları) tarih eğitimine yönelik alınmış kararların, döneme ve günümüze yansıması incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada belgesel tarama modeli kullanılmıştır. Şûralarda ele alınan konuların dökümü ve söylemlerin analizi yapılmaya çalışılmıştır. Cumhuriyet tarihinde 18 kez Maarif/Millî Eğitim Şûrası toplanmış olmasına rağmen sadece 1943, 1949, 1974, 1982 ve 1988 yıllarında tarih eğitimine 190 Funda ALASLAN / Doç. Dr. Ahmet ŞİMŞEK / Şenel ÇAMDEVİREN ilişkin görüşmeler yapıldığına ve kararlar alındığına rastlanmıştır. Bu kapsamda Millî Eğitim Şûraları'nda tarih dersi ile ilgili olarak tarih müfredatı, tarih öğretmenlerinin eğitimi, tarih öğretiminin araçları, tarih dersi saatleri hakkında görüşmeler ele alınmıştır. Sonuç olarak, tarih eğitimini Cumhuriyetin erken dönemi iktidarının çok önemsediği, yeni yetiştirmek istediği vatandaş tipine uygun tarih eğitimi inşa ettiği görülmüştür.
Tarih Derslerinde Demokrasi Eğitimi.pdf
The Journal of International Social Research, 2015
Okumuş, O. (2015). Tarih derslerinde demokrasi ve insan hakları (mevcut durum ve yapılması gerekenler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (ISSN: 1307-9581), 8 (39), 703-709.
Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2012
İnsan hakları ile ilgili değerlerin her kurum ve kuruluş içinde yaşama geçirilmesi gerekir. Bunun için, herkese ve özellikle öğrencilere insan hakları eğitiminin verilmesi önemlidir. Bu araştırmanın amacı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2011-2012 eğitim-öğretim yılında okutulmak üzere basılarak okullara dağıtılan ilköğretim 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders ve öğrenci çalışma kitaplarında ve öğretim programında insan hakları konusuna ne düzeyde yer verildiğini ortaya koymaktır. Bu araştırmada yazılı bir araç olan öğretim programı ve ders kitapları üzerinde çalışıldığı için değerlendirmede, bir nitel araştırma yöntemi olan içerik analizinin kullanılması tercih edilmiştir. Araştırmada ana kategori olarak "insan hakları" konusu ele alınmıştır ve buna göre alt kategoriler belirlenmiştir. Araştırmada, öğretim programında en fazla "Hak ve Özgürlüklerimiz" temasında insan hakları ile ilgili kazanıma yer verildiği görülmüştür. Bu durumun sonucu olarak öğretim programına göre hazırlanan ders ve öğrenci çalışma kitaplarında da insan hakları konusunun en fazla bu temada bulunduğu dikkati çekmektedir. Anahtar Sözcükler: İnsan hakları, insan hakları eğitimi, vatandaşlık ve demokrasi eğitimi, öğretim programı, ders kitabı
2021
Tarih öğretiminin varoluş nedeni, yüzyıllar içerisinde yaşanan siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmeler doğrultusunda her dönem için yeniden tanımlanmıştır. Tarih öğretiminin neden gerekli olduğu sorusuna verilen cevaplar yüzyıllar içerisinde değişiklik gösterse de tarih eğitimi her dönem önemini korumuştur. Bu çalışma, dünyada tarih öğretiminin gelişimini Antik Yunan ve Roma, Ortaçağ, Rönesans ve Aydınlanma, 19. Yüzyıl ve 20. Yüzyıl olmak üzere, beş ayrı dönem içerisinde ele almayı ve incelenen dönemlerin tarih eğitim anlayışlarını modelleme sistemiyle ortaya koymayı amaçlamaktadır. Belgesel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada, çalışmaya konu olan veriler incelenen dönemlere ait eser, bilgi ve belgelere ulaşmak suretiyle elde edilmiştir. Verilerin analizinde aynı konu üzerinde yazılmış birden fazla kaynağa ulaşılmış ve böylece geçerli ve güvenilir bilgilerin araştırmaya kaynaklık etmesi sağlanmıştır. Araştırma bulgularına göre; Antik Yunan ve Roma dönemi tarih eğitim anlayışı, şiirsel bir dilin kullanıldığı, sözlü anlatım geleneğinin hâkim olduğu bir yapı üzerine inşa edilirken, Ortaçağ döneminde tarih eğitimi, didaktik bir dil kullanılarak Hristiyan öğretilerinin aktarıldığı bir araç olarak kabul görmüştür. Rönesans ve Aydınlanma dönemi tarih eğitimi ise Hümanizm ve Romantizm akımlarının etkisinde şekillenmiştir. 19. Yüzyıl tarih öğretimi, pozitivizm etkisinde devletin hizmetinde olan bir eğitim aracına dönüşürken, 20. Yüzyıl ile birlikte modern anlamda tarih eğitim anlayışının başladığı, tarih öğretimiyle tarihsel sorgulama, yöntem ve süreçlerinin kazandırılmasının hedeflendiği yeni bir döneme girilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara dayanarak çalışmanın sonunda, tarih öğretiminin incelenen dönemlere göre değişimini anlatan bir modelleme sistemi geliştirilmiş ve görsel olarak çalışmaya dâhil edilmiştir.