GAZALİ'DE SEZGİNİN ANLAMI, KONUMU VE SINIRI SORUNU THE MEANING, POSITION AND LIMIT PROBLEM OF INTUITION IN AL-GHAZALI (original) (raw)
2017, Journal of Academic Social Science Studies (JASSS)
Öz Bu makalede bilgi felsefesi meselelerinden biri olan bilginin kaynağına ilişkin sezginin mahiyeti, Gazali özelinde ele alınmıştır. Sezgi, felsefe tarihinde batıdan doğuya birçok düşünürün felsefesinde kendine yer bulabilmiş bir kavramdır. Bu nedenle sezgiye İslam filozoflarından 20. yüzyıl batı filozoflarına değin birçok isimde rastlamak mümkündür. Ancak yaygınlığına karşın sezgi kavramı ile anlatılmak istenen açık değildir. Bu durumun somut örneklerinden biri de Gazali'dir. İslam felsefesinde sezgiciliğin en önemli temsilcilerinden sayılan Gazali, sezgi kavramının barındırdığı bu-lanıklık nedeniyle araştırmacılar tarafından kolaylıkla Batılı filozoflarla karşılaştırılmak-tadır. Hads ve intuition kavramları ile karşılaştırdığımız sezgi kavramının anlamı, bilg-inin doğrudan, aracısız olarak kavranmasıdır. Bununla birlikte sezginin akli, tecrübi, mistik ve estetik türleri bulunmaktadır. Bu sezgi türlerini örneklemek ve böylece Gazali sezgiciliğinin farklılığını doğru tespit etmek için İbn-i Sina ve Descartes'taki sezgi türle-rini inceledik. İbn-i Sina ve Descartes'daki sezgi-akıl ilişkisinin ardından Gazali sezgiciliğinin dayandığı akıl eleştirisini değerlendirdik. Gazali'nin akıl eleştirisinden vardığı sezgiciliğinin kaynağı Allah'tır ve Gazali kesin bilgiye Allah'ın yardımı ile ulaştığını söylemektedir. Gazali'de farklı konumlarda karşımıza çıkan sezgi, duyu ve akıl bilgisinin üstünde yer almasına rağmen sınırlıdır. Dolayısıyla Gazali felsefesindeki sezgi kaynağı, konumu ve sınırı ile birlikte bir bütün teşkil etmektedir. Bu bütünsel yapı dikkate alınmadan Gazali'deki sezginin diğer filozofların sezgi anlayışlarıyla karşılaştırılması oldukça sorunludur. Böylesi karşılaştırmaların ne derece doğru olduğunu tartışmaya açtığımız makalemizde sezgi kavramının anlamı, türleri, Gaz-ali'deki mahiyeti incelenmiş ve Gazali sezgiciliğinin ayrıcalıklı yanları saptanmaya çalışılmıştır.
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.