GÖNÜLLÜ SÜRGÜNÜN ARZU OLARAK ÜRETİMİ: BİR İDEOLOJİK AYGIT OLARAK REŞAT NURİ'NİN ÇALIKUŞU ADLI ROMANI (original) (raw)

REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN ACIMAK ROMANININ AHLAK FELSEFESİ AÇISINDAN BİR İNCELEMESİ

2016

Çalışmaya ilk olarak Acımak romanının bir özetiyle başlanmıştır. Hikayedeki olaylar çalışmanın amacı doğrultusunda kısaca aktarılmaya çalışıldı. Hikayenin özetinin ardından hikayedeki önemli karakterler ve onların hikayedeki yerleri işlenmiştir. Buraya kadar, hikayenin ahlak incelemesi için bir arka plan oluşturuldu. Hikayenin ahlaki değerlendirmesinde, olaylar sırasıyla ahlak felsefesine göre incelenerek ahlaksal kuramlar onlar üzerinden tartışılmıştır. Son olarak, çift etki doktrini hikayedeki bazı olaylara uygulanarak çalışma sonlandırılmıştır.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN'İN YAPRAK DÖKÜMÜ ROMANINDA YALNIZLIK VE YABANCILAŞMA ÜZERİNE BİR İNCELEME

Karabük Türkoloji Dergisi, 2023

Modernleşmenin bir ürünü olarak toplumsal hayatın içerisinde yer alan roman, zihniyet ve yaşayış tarzlarında görülen değişimin izlerini yansıtma görevi üstlenir. Toplumsal hayatın içerisindeki sosyo-kültürel değişimler bireyin yalnızlığa sürüklenmesine neden olur. Toplumun normlarına uyum sağlayamayan birey, dışlanmamak için kendiliğinden ödün vermeye başlar. Kendi değer ölçülerinden ödün veren birey, kendine yabancılaşmaya başlar. Yalnızlıkla başlayan süreç yabancılaşma ile son bulur. Osmanlı’nın son dönemleri ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında yoğun bir şekilde görülen yalnızlık ve yabancılaşmayı Reşat Nuri Güntekin, Yaprak Dökümü romanında ele alır. Cumhuriyet devrinin ilk yıllarında görülen ekonomik ve sosyo-kültürel ortamda, toplumun değerlerinin maddeciliğe dayalı bir görüşü esas alarak yazılan roman Yaprak Dökümü romanı ahlaki ilkeleri yüzünden yalnızlığı ve yabancılaşmayı yaşayan Ali Rıza Bey’in yıkımını anlatır. Roman, geleneksel aile yapısının modernite karşısında değerlerinden kopuş sürecinde aile ferlerinin birer birer dökülmesi konusu üzerinde durur. Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin romanının başkişisi Ali Rıza Bey’in toplumsal normlar ile kendi ahlaki değerlerin çatışması sonucu yaşadığı yalnızlık ve yabancılaşma üzerinde durulmuştur.

ÖZGÜN BİR YUSUF İLE ZÜLEYHA YORUMU: REŞAT NURİ GÜNTEKİN'İN ESKİ HASTALIK ROMANI

Tevrat, İncil ve Kur'an-ı Kerim'de geçen Yusuf Peygamber kıssası, farklı sanat dallarında yüzyıllar boyunca çeşitli sanatçılar tarafından tekrar tekrar işlenmiş evrensel bir hikâyedir. Bu çalışmada, Yusuf Peygamber kıssasında işlenen konulardan biri olan Yusuf ile Züleyha arasındaki aşk ilişkisinin Reşat Nuri Güntekin'in Eski Hastalık (1938) adlı romanında yeni bir bağlamda nasıl yeniden yazıldığı üzerinde durulacaktır. İki metin arasındaki benzerlik, ortaklık ve farklılıklar metinlerarasılığın; anıştırma, öykünme, tersine çevirme, anlamsal ve biçimsel dönüştürüm teknikleri aracılığıyla tespit edilip, yorumlanmıştır. Eski Hastalık adlı romanda boşanmak üzere olan Yusuf ve Züleyha adlı karı kocanın birlikte çıktıkları uzun gemi yolculuğu sırasında geçmişleri ve şimdileri üzerinde durulurken geleceklerinin ne olacağı sorusu bir merak unsuru olarak işlenir. Romanda Yusuf ve Züleyha isimlerinin anımsattığı geleneksel figürlerle olan benzerlik ve farklılıkları açıkça belirtilir. Romanda kıssadan farklı olarak başkahraman Züleyha'dır. Yusuf, Züleyha'nın düşünsel ve varoluşsal dönüşümünü gerçekleştirebilmesinde ona rehberlik etmesi bakımından önem kazanır. Reşat Nuri Güntekin'in alt-metin olarak seçtiği evrensel hikâye üzerinde yaptığı başlıca ve en mühim dönüştürümün tersine çevirme olduğu belirlenmiştir.

ÖRGÜTSEL GÜVENİN İŞ TATMİNİNE ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞMENİN ARACI ROLÜ: İMALAT SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın amacı, örgütsel güven ile iş tatmini arasındaki ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisini incelemektir. Bu araştırma için "ulusal ve uluslararası" alanda faaliyet gösteren ve Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi'nde yer alan, yıllık 2.000.000 m² ve 7.000.000 m² üretim kapasitesine sahip iki adet halı fabrikası çalışanlarından veri toplanmıştır. Örneklem yöntemlerinden kolayda örneklem yolu ile 2019 yılı Temmuz-Ağustos aylarını kapsayan dönemde imalat departmanında görev yapan 344 çalışan ile yüz yüze anket uygulanarak elde edilen veriler istatistiki analiz programları ile analiz edilmiştir. Toplanan veri setine frekans analizi, geçerlilik ve güvenilirlik analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırmada örgütsel güvenin iş tatmini üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu ve örgütsel güvenin iş tatmini üzerindeki etkisinde örgütsel özdeşleşmenin tam aracılık etkisi olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN “AŞK MEKTUPLARI” ADLI ÖYKÜSÜNE METİN DİLBİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

Geleneksel dil bilgisinde cümle, en üst düzey dil birimi olarak kabul edilmiş; bu anlayış, 1960’lı yıllardan sonra gelişen metin dilbilimle değişmeye başlamıştır. Metin çözümlemede cümlenin tek başına yetersiz kaldığı anlaşılarak metin dilbilimin ilkeleri temel alınmaya başlamıştır. Bu bağlamda metin dilbilim, bir metni kendi içinde ve kendisi için incelemeyi seçmiş; metni oluşturan yapılar ve bu yapılar arasındaki ilişkileri sorgulamıştır. Metin; bildirişim temeline dayanan, sözlü veya yazılı dil ürünüdür. Yazılı bir metin, cümlelerin art arda sıralandığı bir yapı olmayıp yazarın bilinçli seçimleri sonucunda oluşturulmuştur. Bağdaşıklık ve tutarlılık, bu yapının vazgeçilmez ölçütleridir. Metin, “dilsel bütünlük” olmasını büyük ölçüde bu iki ögeye borçludur. Bu çalışmada, öyküleri metin dilbilimsel yöntemle incelemenin olanaklı ve işlevsel olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla; TAV Yayını 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’ndaki Aşk Mektupları adlı metnin, metin dilbilim açısından taşıdığı değer sorgulanmaya çalışılmıştır. Betimsel taramaya başvurulan ve doküman incelemesinden yararlanılan çalışmada; metni oluşturan cümleler numaralandırılmış, bu cümlelerin kendi içinde ve birbiriyle ilişkisi, derin yapıdaki rolü ayrıntılı olarak saptanmıştır. Aşk Mektupları öyküsü, üç bölümde çözümlenmiştir. Betimleme bölümünde metin, tür ve içerik yönünden ele alınmış; çözümleme bölümünde metnin bağdaşıklık ve tutarlılık görünümleri incelenmiş; yorumlama bölümünde ise elde edilen verilerden hareketle değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmanın sonucunda öyküleyici metinlerin çözümlenmesinde metin dilbilimin olanaklarından yararlanmanın işlevsel olduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Metin, metin dilbilim, çözümleme, bağdaşıklık, tutarlılık.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN'İN ROMANLARINDA DOKTOR TİPLERİ

ÖZET: Bu makalede Reşat Nuri Güntekin"in romanlarındaki "doktor tipleri" ele alınmıştır. Reşat Nuri"nin romanlarında doktorlar önemli kişiler arasında yer alır. Romanlarda doktorlar genellikle olayların düğüm veya çözüm noktalarında belirleyicidir. Doktorlar, mesleklerinin yanı sıra, romanların asıl kişilerine yaptıkları yardımlarla da dikkat çeker. Genellikle Anadolu"da görev yapan doktorlar hastalarıyla yakından ilgilenir, yerli halka çeşitli yardımlar yapar ve yerli halk tarafından çok sevilirler. Bunların yanı sıra, görevlerini iyi yapmayan ve halkla bütünleşemeyen bazı doktorlara da rastlanır. Sonuçta Reşat Nuri"nin doktor kahramanları romanlarda genellikle önemli kişiler olarak işaret edilebilir.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN MİSKİNLER TEKKESİ ADLI ROMANINDA ve BERTOLD BRECHT’İN BEŞ PARALIK ROMAN ADLI ROMANINDA DİLENCİLİK ALGISININ KARŞILAŞTIRILMASI

2018

Dilencilik ve dilenciler daima, insanlık tarihinde bir pürüz olarak algılanmışlardır. Bu nedenle insanlığın ortaya koyduğu eserlere de çok fazla konu olmamış, görmezden gelinmişlerdir. Bertold Brecht ve Reşat Nuri Güntekin, bu yüz çevirmeye karşı bir duruş sergileyerek Beş Paralık Roman ve Miskinler Tekkesi'nde dilencilerin gündelik yaşamlarına ışık tutmuş, bilmediğimiz bu gizemli hayat tarzının perdelerini aralamışlardır. Çalışmada bu iki romanın karşılaştırılması yapılarak dilencilerin gündelik yaşamları, benzerlikler ve farklılıklar açısından değerlendirilmiş, mecburiyetten profesyonelliğe doğru dilenciliğin meslekleşmesi üzerinden bir dilencinin dilenci olma süreci ortaya konulmuştur. Bu konular üzerinden toplumsal bir kimlik okuması gerçekleştirilmiştir. Bu sayede Batı ve Doğu toplumlarının kül-türel belleğinde dilencilik kavramını karşılaştırmaya imkân verilmiştir. Dilenciliğin her iki romanda da sosyal bir problem olarak nasıl ele alındığı açıklanmıştır. Beggary and beggars have always been perceived as an irregularity in human history. For this reason, the works of mankind have not been handle the subject so much, and they have skated over it. Bertold Brecht and Resat Nuri Guntekin showed an attitude against this indifference, shedded light on the everyday lives of beggars in the Threepenny Novel and Miskinler Tekkesi, and they uncovered the mysterious of that lives we do not know. By comparing these two novels in the study, it was evaluated the daily lives of the beggars in terms of their similarities and differences. And also, from an obligation to professionalism, the process of become a beggar has been revealed. In this respect, it has been possible to compare the concept of begging in the cultural memory of Western and Eastern societies and observe a social identity through these subjects. Besides, it is explained how begging is tackled as a social problem in both novels.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN'İN GÖKYÜZÜ ROMANINDA YENİ İNSAN TİPİNİN ELEŞTİRİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME-Ezgi ALDEMİR

Özet Cumhuriyet döneminin önemli sanatçılarından Reşat Nuri Güntekin, özellikle romanlarıyla, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin temel değerlerini geliştirmeye çalışmıştır. Yeşil Gece ve Çalıkuşu gibi en çok bilinen romanlarında eski ve yeni zaman arasındaki çatışmayı söz konusu eden yazar, bu romanlarında eğitim konusunu öncelerken Gökyüzü romanında da benzer olarak yeni insan tipine odaklanır. Romanda hurafeler, batıl inançlar, büyüler eleştirilir. Gökyüzü romanında Cumhuriyet'in ilanından sonra devlet eliyle gerçekleştirilen inkılâpların toplum içindeki sorgulanması işlenmiştir. Bu çalışmada yazarın Türk edebiyatındaki yeri üzerinde durulmuş, Gökyüzü romanı kısaca tanıtılmış, kitaba adını veren gökyüzü kavramı diğer romanlarından hareketle değerlendirilmiş, romandan hareketle yazarın Cumhuriyet dönemindeki yeni insan tipi eleştirisi üzerinde durulmuştur. Gökyüzü romanında II. Meşrutiyet'ten beri devam eden "Yeni Hayat" bağlamındaki yeni insanın genel özellikleri görülmektedir. Abstract Reşat Nuri Güntekin, one of the most important artists of republic period, has tried to improve the main values of State of The Republic of Turkey, which is newly founded, especially with his novels. While the writer, that has mentioned the collision of new-time and old-time in his most known novels like Yeşil Gece and Çalıkuşu, was prioritising the subject of education in these novels, has focused new human type in Gökyüzü novel comformably. At this novel, superstitions and magic are critisized. In Gökyüzü novel, he has discussed the interrogation of the revolutions of the state with in the society after proclamation of the republic. At this study, the place of the writer on Turkish literature has been fastened on, Gökyüzü novel has been introduced shortly, the notion of the word 'sky' that named Gökyüzü novel has been compared with reference to his other novels, and the critisims of the writer about new human type at republic period has been reposed on with reference to the novel. At Gökyüzü novel, the general qualifications of the new human in the context of "New Life" that is progressing from Second Constitutional Era is been observed.

ETNİK KÜLTÜR VE TÜKETİM İLİŞKİSİ ÜZERİNDE NOSTALJİ DUYGUSUNUN ROLÜ: TÜRKİYE'DEKİ RUS GÖÇMENLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Tahire HÜSEYİNLİ Betül ÇAL Etnik Kültür ve Tüketim İlişkisi Üzerinde Nostalji Duygusunun Rolü: Türkiye’deki Rus Göçmenler Üzerine Bir Çalışma -The Role Of Nostalgıa On The Relatıonshıp Between Ethnıc Culture And Consumptıon: A Study On Russıan Immıgrants In Turkey, 2023

ÖZ Araştırmanın amacı, Türkiye'de yaşayan Rus göçmenlerin tüketim alışkanlıklarını etkileyen, daha çok etnik kökenleri ya da doğup büyüdükleri ülkeleri ile ilişkilendirilebilecek nostaljik unsurların göçmen tüketicilerin Türkiye'ye uyum süreci üzerindeki etkilerinin belirlenmesidir. Bu amaçla Türkiye'de yaşayan otuz bir Rus tüketici ile online mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda elde edilen bulgular, Rus göçmenlerin tüketim alışkanlıkları ve uyum süreçleri üzerinde kültürel ve teknolojik faktörlerin ağırlıklı etkisine işaret etmiştir. Ayrıca her iki faktör ve alt temaları ile nostaljik tüketim arasındaki önemli etkileşimler olduğu saptanmıştır. Çalışmanın, özellikle nostaljik tüketim ve göçmen tüketici davranışı konuları üzerinde önemli katkı sağlayacağına inanılmaktadır.

SÖZ DİZİMİ BAĞLAMINDA REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN YEŞİL GECE ROMANINDA CÜMLENİN ÖGELERİ VE CÜMLE TÜRLERİ

Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 2024

Dil ve kültür, millî kimliğin oluşmasını ve devam etmesini sağlayan iki önemli unsurdur. Kültürü gelecek nesillere aktaran dildir. Bir dili oluşturan unsurlar o dile ait ses sistemi, yapı özellikleri, söz dizimi ve söz varlığıdır. Söz dizimi özellikle o dili kullanarak sanat yapan şair ve yazarların üslubunu, dili kullanış biçimini göstermesi bakımından önemlidir. Bu bağlamda dili işleyen sanatçılar hem dili edebî anlamda nasıl kullandıklarını gözler önüne sererler hem de meydana getirdikleri edebî eserler aracılığıyla dil özelliklerini sonraki nesillere aktarırlar. Bu bakımdan söz dizimi çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Reşat Nuri Güntekin de dili kullanım şekli, eserlerindeki üslubu ve söz dizimi özellikleriyle Türkçeye katkı sağlamış önemli yazarlarımızdan biridir. Makalede Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece” adlı romanının belli bölümleri cümlenin ögeleri ve cümle türleri bakımından incelenmiştir. İncelenen cümleler, ögelerine ve türlerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışmanın amacı Reşat Nuri Güntekin’in cümleleri kullanış biçimini belirlemektir. Bu noktadan hareketle romanda kullanılan cümlenin ögeleri ve cümle türleri sanatçının üslubunu yansıtacak, Türkçeyi kullanma gücünü belirlemeye yardımcı olacaktır.