TÜRK KÜLTÜRÜNDE VE ATASÖZLERİNDE HAYVANLARLA İLGİLİ İNANIŞLAR (original) (raw)

2002, TKAE-Türk Kültürü Dergisi

Makinaların icad edilişine kadar insanoğlunun medeniyetler kurmasını, fetihler yapmasını, savaşlar kazanıp, şölenler yapmasını sağlayan hep hayvanların varlığı olmuştur. Zengin bir kültüre sahip olan Türk milletinin, folklorunda, sosyal ve ekonomik hayatında " hayvanların, hayvan kültünün " , ayrıcalıklı bir yeri vardır. Destanlarda, şiirlerde ve efsanelerde kahramanların atlarıyla özdeşleşmesi, bazı hayvanların mitolojik özellik ve zaman içerisinde dinî bir kimlik kazanmış olması, devlet olmanın simgesi bayraklara işlenmesi, hayvanların Türk kültüründeki yerini göstermesi açısından anlamlıdır. Türklerin tarih boyunca bazı hayvanları nasıl maharetle evcilleştirdiğini bilen bir çok yabancı ilim adamı, kendilerini hayretten alıkoyamamışlardır. Bunlardan bazıları Türklerin, adeta hayvanların dilinden anladığını ve onlarla gayet kolaylıkla anlaşabildiklerini, etinden, yününden en iyi şekilde istifade ettiklerini ve bu yönüyle diğer milletlerden bir çok üstün vasıflarla ayrıldıklarını ve aynı zamanda "bozkır kültürünün" de temsilcisi olduklarını tarafsız bir şekilde ifade etmişlerdir 2. Atasözleri halkın sesidir. Bir milletin duygu ve düşüncelerinin ışığında ona yön veren özlü sözlerdir. Türk atasözlerinde hayvanlar vazgeçilmez öğelerdir. Atasözlerinde hayvanlar, mecazî olarak veya gerçek özellikleri dikkate alınıp kişileştirilerek vurgulanırlar. Hayvanlar verilmek istenen öğüdün, anlatılmak istenen düşüncenin sembol kahramanlarıdır. Tarihin çok eski dönemlerine uzandığımızda bazı hayvanların kültür tarihimizde öne çıktıklarını görmekteyiz. Bunlardan özellikle at, kurt, inek, kartal şahin, arslan dikkat çekicidir. Esas itibariyle, kültürel, sosyal ve dinî hayatımızda derin izler bırakmış olan hayvan motifi, folklorun her kolunda ayrı ayrı ele alınıp değerlendirilmelidir.