Asur Kral Yazıtlarında Diyarbakır Bölgesi ile İlgili Kayıtlar (2017) (original) (raw)
Related papers
2019
Diyarbakır şehri Mezopotamya'nın en kuzeyinde yer alır. Dicle Nehri'nin sağ kıyısında, 650 metre yükseklikte, bir ucu Karaca Dağ'a ulaşan bazalt bir platoda kurulmuştur. Şehrin ismi tarihi kaynaklarda Amida olarak geçmektedir. Bölgedeki ilk yerleşimlerin M.Ö. 4.-3. Bin yıl arasında olduğu bilinmektedir. 1 Şehir Hurri, Akad, Asur, Urartu, İskit, Med, Pers, Roma, Bizans, Abbasi, Selçuklu, Artuklu, Eyyubi, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemleri geçirmiştir. 2 M.S. 230 yılından itibaren bir Roma kolonisi olan Amida'nın, İskenderiyeli astronom ve matematikçi Ptolemaus'un "Ammala" olarak bahsettiği şehir olduğu düşünülmektedir. 3 Mezopotamya eyaletinin başkenti olan Amida, 359 yılında Perslerin eline geçmiş fakat 363'te Iulianus tarafından tekrar Romalılara dönmüştü. 502'de tekrar Persler tarafından ele geçirilen şehir, 504 yılında Bizanslıların hakimiyetine döner ve bir asır sonra 602'de Pers hükümdarı II.Hüsrev tarafından tekrar kuşatılıp 628'de Herakleios tarafından geri alındıysa da 640 yılından itibaren Arapların hakimiyetine girmiştir. 4
Asur Kral Yazıtlarında Hayvanlar: Siyasi ve Edebi Kayıt Geleneği Üzerine Bir Değerlendirme (2020)
History Studies 12/6, 2020
Bu makale temelde Asur kral yazıtlarında geçen farklı türde evcil ve vahşi hayvanın yazıtlarda üstlendikleri edebi ve siyasi roller üzerinde duracaktır. Makale hayvanların siyasallaştırıldığı ve bu yönleriyle de ideolojik bir kurgunun tarafları haline getirildiği düşüncesinden yola çıkarak insan- hayvan arasındaki ilişkinin kral yazıtlarındaki siyasi doğasını anlamaya ve tartışmaya çalışmaktadır. Böylece hayvanların temsil ettiği ve onlara atfedilen sembolik değerlerin siyasi kişiliklerin bazı karakteristik özellikleriyle bağdaştırılma biçimleri arasında ilişki kurulmuştur. Yazıtlar hayvanların yalnızca ekonomik ve dini açıdan bir değere sahip olmadığını, aynı zamanda şeyleri veya işaret edileni daha açık ve anlaşılır gösteren karşılaştırmalı bir dile hizmet edecek edebi bir işleve sahip olduğunu da göstermektedir. Hayvanlarla ilgili benzetme ifadelerinin Asur krallarının ve düşmanlarının davranış biçimleriyle özdeşleştirilmesinin öneminden ve amacından bahsedilerek son tahlilde muktedirler ile hayvanlar arasındaki ilişkilerin Asur egemenlik politikaları açısından ne anlama geldiğine dair bazı değerlendirmeler yapılacaktır.
Diyarbakırdaki Osmanlı Devri Mihrapları
1. Giri slam dininin ibadet yerleri olan cami ve mescit gibi yaplarda yönelme yeri olan kbleyi vurgulamak amacyla yaplan bölüme mihrap denmektedir. lk zamanlarda basit bir çizgi veya ni halinde olan mihraplar, zaman içinde bölgesel ve kültürel etkilerle ibadethanelerin en dikkat çekici unsuru haline gelmi tir. Emevî döneminden itibaren mihraplar, baz unsurlar içinde bulunduran yap eleman olmaya ba lam tr. slam medeniyetinde zamanla geli erek cephe düzeni, süslemeleri ve boyutlaryla dini mimarinin en önemli ele-manlar arasnda yerini alm tr. Ayrca mihrabn camilerde Kâbeyi temsil noktasnda sembolik gücü yüksek bir yönü vardr. Bundan dolay her devirde ve slamn yayld co rafyalarda farkl özellikleri ile kar mza çkmakta; mihraplarn Osmanl mimarisinde de kendine özgü özellikler ortaya koyma-sndan dolay Osmanl Mihrab nitelemesini hakl klmaktadr.
Diyarbakır İli’nde Kırsal Yerleşmelerin Kuruluşunu Etkileyen Değişkenlerin Coğrafi Analizi
Diyarbakır İli’nde Kırsal Yerleşmelerin Kuruluşunu Etkileyen Değişkenlerin Coğrafi Analizi, 2020
Öz Diyarbakır'da kırsal yerleşme tiplerinin dağılışı ve bu dağılışı kontrol eden değişkenlerin coğrafi analizinin amaçlandığı bu çalışmada kırsal yerleşmeler ile değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla kırsal yerleşme tipi ve dağılışını etkileyen coğrafi değişkenlerin kırsal yerleşmeler üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu etkilerin tespitinde Lojistik Regresyon (LR) metodu kullanılmıştır. Kırsal yerleşme alanları bağımlı değişken ve onun dağılışını etkileyen 8 coğrafi faktör, bağımsız değişkenler olarak analizlerde kullanılmıştır. LR analizi ile kırsal yerleşme tiplerinin dağılışı üzerinde etkili olan değişkenlerin etki oranları tespit edilmiştir. Böylece Diyarbakır'da kırsal yerleşmelerin dağılım mekanizması belirlenmeye çalışılmıştır. Bulgulara göre, daimi kırsal yerleşmelerin kurulmasında fiziki ve beşeri coğrafya faktörleri birlikte etkili olmuştur. Bu yerleşmelerin dağılışında kaynaklara uzaklık, arazi kullanımı, köy yollarına uzaklık ve akarsulara uzaklık en büyük etkiyi yapmıştır. Geçici kırsal yerleşmelerin dağılışında ise fiziki coğrafya faktörleri daha baskın rol oynamıştır. Eğim, yükselti ve akarsulara uzaklık değişkenleri ile geçici kırsal yerleşmeler arasında yüksek bir ilişki belirlenmiştir. Bu ilişkiler çerçevesinde daimi kırsal yerleşmelerden köy ve mahalle yerleşmeleri il sınırları içinde dağlık alanlar hariç her yerde dağılış gösterirken, mezra yerleşmeleri ise ilin kuzeydoğusunda yer alan dağlık ünitelerde yoğunlaşmaktadır. Geçici kırsal yerleşmelerden ağıl ve yaylalar Karacadağ platosu ve çevresinde, komlar ise ilin kuzey kesimini oluşturan Güneydoğu Toroslar dağlık kütlesi üzerinde dağılmışlardır. Abstract In this study in which the distribution of rural settlement types in Diyarbakır and the geographical analysis of the variables controlling this distribution were aimed, the relationship between rural settlements and variables was examined. For this purpose, the effects of geographical variables affecting the rural settlement type and distribution on rural settlements were investigated. The Logistic Regression (LR) method was used in order to identify these effects. The rural settlements were used as the dependent variable and 8 geographical factors affecting its distribution as independent variables in the analysis. LR analysis was used to determine the effect rates of the variables that impacted the distribution of rural settlement types. Therefore, the distribution mechanism of rural settlements in Diyarbakır was revealed. According to the results, physical and human geography factors were effective in establishing the permanent rural settlements. The distance to the land use, the distance to the village roads, the distance to the streams and the spring waters had the greatest impact on these settlements. In the distribution of temporary rural settlements, on the other hand, physical geography factors played a more dominant role. A high correlation was found between the variables of slope, elevation and distance to streams and temporary rural settlements. Within the framework of these correlations, village and neighborhood settlements from the permanent rural settlements were distributed throughout the province, while mezra settlements were distributed in the mountainous units located in the northeast of the province. Among the temporary rural settlements, the sheep barns and highland settlements were distributed around the Karacadağ plateau and its environs, while the kom settlements were distributed over the southeastern Taurus Mountains, which formed the northern part of the province.
Diyarbakır Surları ve Kent Tarihi
Tarihi dokusunu en iyi koruyan kentlerden biri olan Diyarbakýr'ýn, sur ve yapýlarýný inceleyen çalýþmalar giderek çoðalmýþ olmakla birlikte, kitabe metinlerinin pek dikkate alýnmadýðý gözlemlenmektedir. Oysa kentin, bugünkü bilgiler ve kitabe verileri ýþýðýnda yeniden incelenmesi ve tarihi süreç içerisinde nasýl biçimlendiðinin ortaya konmasý gerekmektedir. Kuþkusuz böyle bir çalýþma, kente egemen olanlarýn, Diyarbakýr'a nasýl biçim verdiklerini açýkça gözler önüne serecektir. Bu makalede, baþlangýçtan 16. yüzyýl ortalarýna kadar geçen zaman dilimi içerisinde kent dokusunun ve surlarýn nasýl biçimlendiði, derlenerek tekrar okunan kitabeler, kent tarihi ve bina konumlarý dikkate alýnarak saptanmaya çalýþýlmýþtýr (1 1).