Turkish Studies BİLECİK İLİNDE SAYA YERLEŞMELERİ (original) (raw)

ÖZET Bilecik'teki kır yerleşmelerinden biri olan ve insanın doğal çevre ile etkileşiminin bir sonucu olarak ortaya çıkan saya yerleşmeleri kırsal nüfus için önemli bir ekonomik ve kültürel değere sahiptir. Fakat sayalar günümüzde giderek terk edilmekte, kullanılmayarak yok olmaktadır. Saya yerleşmelerinin giderek terk edilmesinde; kırsal ekonomik düzenin artan nüfusu besleyebilecek yeterlilikte olmaması, hijyen şartları, küçükbaş hayvancılıkla uğraşmanın zor olması sebebiyle genç nüfusun bu işle uğraşmak istememesi ve kırsaldan kentlere doğru olan göçler etkili olmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Bilecik'te sayıları giderek azalan saya yerleşmelerinin ortaya çıkış sebeplerini, kuruluş yeri seçiminde etkili olan faktörleri, mülkiyet yapısını, saya yapımında kullanılan malzemeleri, saya tiplerini, sayalarda yapılan faaliyetleri ortaya koyabilmek ve sayaların giderek tek edilmesinde etkili olan faktörleri vurgulamaktır. Sakarya Nehri ve kolları, Bilecik ve çevresinde plato alanlarını yararak engebeli bir topografya oluşturmuştur. Engebeli topografyanın geniş yer tutması, tarıma uygun arazilerin az yer kaplamasına ve hayvancılık faaliyetlerinin ön plana çıkmasına yol açmıştır. Bilecik'te küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yapmak amacıyla, köyün dışındaki otlak alanları üzerinde kurulmuş, ağıl ve çoban kulübesinden meydana gelen ve genellikle yıl boyu kullanılan yerleşmelere saya adı verilmektedir. Araştırmalarımız sonucunda sayaların; köylerde beslenen küçükbaş hayvan sürülerinin sayıca fazla olması sonucunda, köyde yaşayanların sağlıklarını korumak, ekili dikili alanlara zarar vermesini önlemek ve otlak alanlarına yakın olmak amacıyla ortaya çıktığı ve geleneksel olarak devam ettirildiği görülmektedir. Bilecik'te ayrı bir yaylası bulunan köy sayısının az olması da sayaların ortaya çıkışında önemli bir etkendir.