TÜRKİYE (original) (raw)

Abstract

Hz. Ömer döneminde gerçekleştirilen fetihler sonunda Müslümanların Doğu Akdeniz sahillerinin büyük bir bölümünü ele geçirmesi ve buraların denizden gelecek tehlikelere açık bulunması acilen bir deniz gücü hazırlamasını gerekli kılıyordu. Bunun farkına varan Dımaşk valisi Muaviye, Akdeniz’de ilk İslam fetihlerini başlatan kişi olarak Halife Hz. Osman’ın izniyle 649 yılında Kıbrıs’ı fethetti. Ardından Arvad adasını aldı. 651/652 yılında gerçekleşen Zatü’s-Savâri Savaşı ile Müslümanlar, Bizans donanmasını alt ederek ilk büyük deniz zaferini kazandı. Böylece Doğu Akdeniz’de Bizans hâkimiyeti büyük darbe aldı. Ele geçirilen adalar tarih boyunca defalarca el değiştirmesine karşı Akdeniz adalarındaki ilk fetihlere bakıldığında; bu büyük zaferden sonra rahat hareket eden Müslümanların 653 yılında Rodos’u fethettikleri görülür. Muaviye Emevi Devleti’ni kurarak halife olduktan sonra Bizans’a karşı kara mücadelesinin yanında donanmaya da ağırlık verdi. Hedef Bizans Devleti’nin başkenti İstanbul’du. Emeviler zamanında gerçekleştirilen İstanbul kuşatmalarında arkadan gelebilecek bir baskının engellemesi için Akdeniz’deki stratejik yerler ele geçirilerek güvenlik sağlanmaya çalışıldı. Kos ve Khios (Sakız) adaları ile İzmir (Smyrna) de 674’te başlayan ve yedi yıl devam eden İstanbul muhasarası öncesinde kısa süreli zapt edilen yerlerden oldu. VIII. yüzyılda Kuzey Afrika kıyılarında güçlü donanmaya sahip olan Emeviler, 710 yılında Sardunya, 710-715 yılları arasında İspanya sahillerine yakın Mayorka ve Minorka adalarına ilk kez ayakbastılar. IX. yüzyılda Abbasilerden bağımsızlığını ilan ederek Fas’ta kurulan İdrisiler, Tunus’ta Aglebiler ile İspanya’da Endülüs Emevileri Akdeniz’de oldukça etkin oldular. Bu yüzyılda Akdeniz’in iki büyük adasında Müslüman hâkimiyeti sağlandı. 827 yılında Aglebiler tarafından Sicilya, Endülüslü Müslümanlar tarafından ise Girit fethedildi. Girit’te yaklaşık 135 yıl sürecek Girit İslam Emirliği (827-961) kuruldu. Bu iki adanın alınması ile Bizans, Akdeniz’de zor duruma düştü. Mayorka ve Malta İslam kuvvetlerinin eline geçti. X. yüzyılda Endülüs Emevileri, Balear adalarına hâkim olmakla birlikte bu yüzyılın ikinci yarısından itibaren şii Fatımi Devleti’nin güçlenmesiyle parçalanmış İslam âleminin bu durumunu kullanan Bizans Devleti, Doğu Akdeniz’de hâkimiyeti tekrar ele geçirmeye başladı. XI. yüzyıl ise artık Türk-İslam varlığının ortaya çıktığı yüzyıl oldu. 1040 Dandanakan Savaşının ardından siyasi gücünü kanıtlayan Selçuklular, 1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya girerek burayı vatan yapmak için mücadele etti. Bu kapsamda Çaka Bey de Akdeniz’e açılan ilk Türk beyi oldu. 1081 yılında İzmir’i ele geçirerek burada beyliğini kuran Çaka Bey, Urla ve Foça liman şehirlerini ele geçirdikten sonra kıyılara yakın olan Midilli, Sakız, Sisam ve Rodos gibi stratejik öneme sahip adalara hâkim oldu. Beyliğini kurmadan önce Bizans sarayında bulunması sebebiyle onların kültürünü yakinen tanıma fırsatı olan ve bu doğrultuda donanma edinerek hedefine İstanbul’u alan Çaka Bey, Muaviye ile başlayan Akdeniz’deki İslam fetihlerinin ilk Türk temsilcisi olarak Türk denizcilik tarihine adını altın harflerle yazdırdı.

Fatma AKKUŞ YİĞİT hasn't uploaded this draft.

Let Fatma know you want this draft to be uploaded.

Ask for this draft to be uploaded.