TOPLUMSAL CİNSİYET KURAMLARININ MÜZİKOLOJİ VE ETNOMÜZİKOLOJİ ARAŞTIRMALARINDAKİ İZLERİ (original) (raw)

Öz Toplumsal cinsiyet kuramları, cinsiyet temalı tüm fikir, kavram ve kültürel öğe-leri kapsayan içeriğiyle, heteronormatif düzenin ve/veya bu düzenin dışında kalan kav-ramların birbiriyle ilişkilendirildiği ya da birbiri üzerinden konumlandırıldığı bir yapıya işaret eder. 19. yüzyılı takiben akademik alanda kültürel ya da toplumsal verilere göre cinsel kimliklere yüklenen davranış biçimlerini eleştirmek ve sosyal yaşam içerisinde cinsiyete dayalı olarak gözlemlenen hak veya haksızlıkları ifade etmek amacıyla çeşitli (gender, feminizm, queer) teorik ve kavramsal yaklaşımlar geliştirilmiştir. Feminizmle, 1960'larda ağırlıklı olarak kadının savunusu gerçekleştirilirken 1980'lerde erkek ve ka-dın haklarının eşitliği ağırlık kazanmış, 1990'lar itibariyle eşcinsellerin de hak arayışı ça-lışmalara dahil edilmiştir. Ortak problem, toplum içerisinde 'ötekileştirilen' bireylerin mevcudiyetinin kabulü ve eşit şartlara ulaşma mücadelesi olarak tanımlanabilir. 1930 yılında Amerika'da kurulan ‚New York Müzikoloji Topluluğu‛, 1934 yı-lında ‚Amerikan Müzikoloji Topluluğu‛ ismiyle kültürel bir hareket olarak müzikoloji alanına hizmet vermiş, müzikolojinin doğal bir parçası olarak tartışılan toplumsal cinsi-yet konusunu da araştırma kapsamına almıştır. Çalışmada, müzikoloji ve etnomüzikoloji disiplinleri kapsamındaki örnekler üzerinden müzikal pratiklerle toplumsal cinsiyet ku-ramları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Avrupa, Amerika ve Türkiye'de yazılan toplum-sal cinsiyet kuramlarıyla ilişkili müzik literatürü, araştırma verileri elde etmek amacıyla incelenmiş, müzik tarihinde ve kültürlerin önemli bir parçası olarak müzik performansı-nın cinsiyet kuramlarıyla olan yakın bağı araştırma örnekleriyle aktarılarak, araştırma-lardaki bulgular değerlendirilmiştir.