Fast Food, Geleneksel Ayaküstü Mutfağa Karşı - " Fast Food " Kavramını Türkçeye " Ayaküstü " Diye Çevirmek Ne Kadar Doğru? (original) (raw)

Ülkemizde sokak ve açık alanlarda yiyecek pişirilmesi veya satılması, son yıllarda çıkarılan çeşitli yasa ve yönetmeliklerle engellenmişti.1 Oysa faaliyetleri sınırlanan sokak esnafının bir kısmı, seyyar olarak sunulmaya uygun bazı geleneksel yiyecek ve içeceklerimizi satmaktaydı ve ayaküstü mutfağımızın günümüze ulaşan temsilcileriydi. Bizim ayaküstü mutfak diye adlandırdığımız yeme içme türü, Batı mutfak yazınında sokak yemekleri (İng. street food, Fr. cuisine de rue) başlığı altında ele alınır. Bu mutfak, dışarıda yeme içme için cadde, sokak, park, okul çevreleri, vapur iskeleleri ve otobüs durakları, şehre yakın küçük sanayi işletmeleri, tamirhaneler, çarşılar, ticari hareketliliğin yoğun olduğu semtler ile turistik bölgelerde, sahillerde ve spor tesisleri yakınlarında ekonomik ve zaman kaybettirmeyen zengin alternatifler yaratır. Küçük dükkânlarında müşterisinin önünde yemek hazırlayan ve genellikle tek çeşit üzerine ustalaşmış esnaf da seyyar satıcılar gibi ayaküstü mutfağın aktörlerindendir; sattıkları yiyecekler eksiksiz bir öğün yerine geçebildiği gibi, atıştırmalık ya da eğlencelik de olabilir. Mutfak yazınımızda " street food " teriminin birebir çevirisi olarak kullandığımız " sokak yemekleri " tamlaması, bugünkü kent yaşantımızda mutfağımızın bu yüzünü bütünlüklü olarak ifade etmeğe yeterli olmadığı gibi, meseleyi tarihsellik zemininde ele aldığımızda dışarıdaki yeme içme pratiklerimizi anlamamıza engel teşkil ettiği bile söylenebilir. Yakın geçmişte seyyar satılan yiyeceklerin kapalı bir mekândan satılmaya mecbur edilmelerinin sonucunda dilimizdeki ayaküstü mutfak teriminin, bu beslenme ve ticaret çeşidini karşılamaya daha uygun hale geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılımı için yürütülen müzakere fasıllarından olan gıda güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi için yapılan düzenlemelere sıra geldiğinde ayaküstü mutfağımız hedef tahtasına oturtulmuştu. Daha teşebbüs halindeyken bile konu öylesine irkilticiydi ki henüz tek adım atmaya fırsat bulmadan halk arasında " kokoreçin yasaklanacağı " söylentisinin çıkmasına yol açmıştı.