Copeau: Aktörün Nötr Konumundan Filizlenen Samimi Tiyatro (original) (raw)

2008, Tiyatro Elestirmenligi Ve Dramaturji Bolum Dergisi

Maddi zorunluluklar nedeniyle uzun süre yazın alanında kariyer yapan Copeau, ancak otuzlu yaĢlarında gerçek tutkusu olan tiyatroya yönelebilmiĢ ve kendisine Fransız tiyatrosunda "Dramatik Tamir" 2 görevini atfederek, aktif tiyatro hayatına baĢlamıĢtır. Fakat o döneme kadar da tiyatrodan tamamen uzak kalmamıĢ, editörlüğünü yaptığı Nouvella Revue Français dergisinde ya da diğer Paris dergilerinde, tiyatro üzerine eleĢtiri yazıları yazmıĢ ve Fransız tiyatrosundaki star sisteminin zararlı etkileri üzerinde durarak, tiyatronun ticari sömürüye olan katkısını eleĢtirmiĢti. Bu anlamda yazılarında değindiği ve daha sonraki tiyatro çalıĢmalarında da üzerinde durduğu üç ana nokta; tiyatronun yeniden canlandırılması, yaratıcı aktörün eğitimi ve modern toplumda popüler ve kutsal tiyatronun yerinin bulgulanması Ģeklinde özetlenebilir. 3 1879 yılında doğan Jacques Copeau, küçük bir demir fabrikası sahibi orta sınıf bir ailenin çocuğudur. Çocukluğundan itibaren tiyatroya büyük ilgi duyar, lise yıllarında o dönem Fransa"sının önemli tiyatrolarının (Theatre Libre, Comedie Française, Chatelet) oyunlarını takip eder, üniversitede edebiyat ve felsefe okumaya baĢladıysa da dersler yerine dönemin avangart tiyatrolarının (Theatre de l"Oeuvre, Theatre Antoine) çalıĢmalarına daha fazla ilgi gösterir. Babasının ölümünün ardından okulu bırakan ve iki senelik bir seyahate çıkan Copeau, bu arada Fransızca dersleri vererek ve çeĢitli dergilerde ; s. 43 --2 yazılar yazarak hayatını ikame ettirir. 1903-1905 yıllarında her ne kadar kendisi yazı iĢlerine devam etmek istese de fabrikanın baĢına geçer, fakat bu iĢte baĢarı sağlayamayarak iflas eder. Sonrasında ailesini geçindirmek için bir galeride sergi yöneticiliği yapıp diğer taraftan da çeĢitli dergilerde yazmaya devam eden Copeau, 1907"de Grand Revue dergisinden drama kritikleri yazması için teklif alarak çok daha geniĢ çevrelerce tanınır. Daha sonra Gide, Jean Schlumberger, Andre Ruyters ve Henri Gheon ile 20.yy baĢındaki en önemli dergilerden birisi olacak Nouvelle Revue Française"i çıkarmaya baĢlar. Böylelikle ekonomik yönden rahatlayıp belli bir tanınmıĢlık elde edince tiyatro konusunda yapmak istediklerine yönelir. Jacques Rouche"nin daveti üzerine Theatre des Arts"a 1910-1911 sezonu için Dostoyevski"nin Karamozov KardeĢleri"nden uyarlama bir oyun yazar ve 6 Nisan 1911"de perde açan bu oyun Paris eleĢtirmenlerinin dikkatini çeken baĢarılı bir yapıt olarak ses getirir. Ardından Londra"ya bir seyahate çıkar, dönemin önemli aktör ve yazarlarıyla tanıĢır ve sonunda kendi tiyatrosunu kurmak için yeterli güç ve cesareti toplayarak 1913"de Theatre du Vieux-Colombier"i kurar. Tiyatronun insan yaĢamının iç boyutlarını ortaya çıkarma potansiyeline olan inancı nedeniyle eleĢtirilerinde bulvar tiyatrolarının içine kapalılıklarını, kendi kendini tatmin için yapılan tiyatroyu eleĢtiren Copeau, herhangi bir karıĢtırılma ya da karĢılaĢtırmaya fırsat vermeyecek Ģekilde kendisine bulvar tiyatrolarından yeterince uzak bir mekan seçer ve fikirlerini uygulamaya da mekan üzerindeki değiĢikliklerle baĢlar. Entelektüel çevreden destekçileri için de uygun bir bölgedeki Theatre de l"Athehee"nin öncelikle ismini değiĢtirerek bulunduğu sokağın ismini verir. Sonrasında bu eski tiyatrodaki sahne ve seyirci alanını yeniden dizayn eder. Aktör ve seyircilerin direkt kontağını mümkün kılacak fonksiyonel ve basit bir dekor anlayıĢıyla bütün aĢırı süslemeleri kaldırır.