Postmodern Tüketim Kültürüne Sûfî Düşüncesi Çerçevesinde Bir Yaklaşım / An Approach to the Postmodern Consumption Culture Within the Frame of Sufi Thought (original) (raw)

Bu makalede, günümüz postmodern tüketim kültürü özellikleri, sûfî düşüncesi açısından incelenmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Üretmeden tüketme, elde olmasa bile tüketme, ân’ın yaşanması, her türlü isteğin tatmini yoluyla mutlu olmaya çalışmak ve tükettiği nesne ve onun işaret değeri üzerinden bir kimlik inşâsı bu sürecin belli başlı özellikleridir. Bunların, genelde dinin özelde ise mistik yaşamın temel dinamiklerine zıt bir tutum arz ettiği görülmüştür. Post modern tüketim modelinde, sûn‘î ihtiyaçlar oluşturularak, tüketimin ihtiyaçtan ziyade arzulara dayalı bir olgu haline getirildiği bilinmektedir. Tasavvufa göre ise insanın sürekli bir şekilde nefsinin arzuları peşinde gitmesi, emmâre olan nefsin dürtülerine esir olması anlamına gelmektedir. Bu hususa, zühd, kanâat ve ibnü’l-vakt gibi kavramları çerçevesinde bakıldığı zaman, Tasavvuf’un bu tür bir yaşam tarzını tasvip etmeyeceği ortadadır. Postmodern tüketim, hırslı ve elinde olmasa bile tüketen insan modelini teşvik etmektedir. Ayrıca tükettiği üzerinden mutluluk vaat ettiği de görülür. Dolayısıyla mânevî olan ile alaka kurulmaksızın salt tüketmek üzerinden mutluluk vaadi, sûfî hayat tarzı açısından tenkide muhataptır. Sonuç olarak bu makalede, tüketim kültürünün genel özellikleri ele alınarak sûfî düşüncesi açısından kritize edilmiştir. Postmodern tüketim kültürünün sûfîlere göre insanın anlamı ve yaratılış gâyesi bakımından kabul edilebilir bir olgu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. In this paper, features of postmodern consumption culture in terms of Sūfī Thoughts were analyzed and evaluated. Postmodern consumption process includes consumption without production, consumption even not possessing enough wealth, be in the moment, to happy through satisfying of all desires and identity construction with goods and their symbolic value. Some of these features are opposite to religions in general and oppesite to mystical lifestyle specifically. The artificial needs are created and the consumption rests on desires rather than needs is seen in the model of postmodern consumption. But according to Sūfī Thoughts constantly pursueing the flesh means self abandonment to nafs alammāra. When we consider within the scope of the terms like, piety, austerity, child of the moment (ibn al-waqt), it can be seen that Sūfism doesn’t accept this kind of lifestyle. Postmodern consumption have been promoted the human model that ambitious and consuming person even not possessing enough wealth. And this culture promises happiness through consumption. So this is unacceptable by the Sūfī lifestyle because postmodern consumption does not take seriously spiritual aspect of the life. As a result, according to the Sūfī Thoughts postmodern consumption culture is not acceptable from the point of view that the meaning of being human and creation purpose of human.