Kitabiyat - Viorel Panaite, The Ottoman Law of War and Peace The Ottoman Empire and Tribute Payers / Osman Safa Bursalı (original) (raw)
Related papers
Viorel Panaite, The Ottoman Law of War and Peace - Osman Bursalı's Review, 2008
Türk Hukuk Tarihi Araștırmaları, 2008
Rumen araştırmacı Viorel Panaite tarafından kaleme alınan The Otto-man Law of War and Peace adlı eser, Osmanlı tarihini hukuksal perspektif-ten ele alan son çalışmalardan biridir. Çalışmalarını daha ziyade Güneydo-ğu Avrupa'daki Osmanlı hakimiyeti üzerine ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bu bölgedeki devletlerle ilişkilerine yoğunlaştırmış olan Panaite, kitabın-da on dördüncü yüzyıl ile on sekizinci yüzyıl arasında Eflak, Boğdan ve Er-del prensliklerinin Osmanlı hakimiyetine girmeleri esnasında ve daha son-ra imparatorluk dahilinde sahip oldukları hukuki ve siyasi konumları ince-lemektedir. Bu çalışmayla yazar, Tuna'nın kuzeyindeki toprakları Osmanlı İmparatorluğu'nun diğer bölgelerinden ayıran unsurlar üzerinde duran mev-cut Rumen tarihyazımına itiraz etmeyi; bu bölgede pax ottomanica olarak ad-landırdığı sistemin yerleşmesinin hukuki ve siyasi metotlarını vurgulayarak mevcut yaklaşımları iyileştirmeyi ve düzeltmeyi hedeflemektedir (s. 3). Bu hedefler doğrultusunda kaleme alınan çalışmanın merkezinde iki soru yer almaktadır: 1. Osmanlıların gayrimüslim bireyler, topluluklar ve devletler-le ilişkiler konusundaki hukuki ve siyasi görüşü neydi? 2. Güneydoğu Avru-pa harâcgüzâr devletleri veya prensliklerinin Osmanlı İmparatorluğu karşı-sındaki veya bünyesindeki yeri neydi? (s. 3) Panaite bu sorular çerçevesinde ulaştığı sonucu, Osmanlı İmparatorluğu ile bu prenslikler arasındaki ilişki-nin hususen harâc ve himaye olgularını barındıran bir sisteme dayandığını belirterek özetlemektedir (s. 492).
19. yy Tanzimat dönemi reformlarının etkisi altında vergi alanında reform yapılması konusu öncelikli olarak ele alınmıştır. Bu amaçla devlet gelirlerinin kontrol altına alınması, vergi konusundaki aksaklıkların düzeltilmesi, vergi mükelleflerinin tespit edilmesi ve bütçe dengesinin oluşturulması amacıyla ülke kapsamında sayımlar yapılmıştır. Adına "Emlak, Arazi, Hayvanat ve Temettuat" sayımları denilen bu sayımlar sonucu, yirmi bine yaklaşan defter serileri oluşmuştur. Temettuat Defterleri olarak adlandırılan bu defterler; Tanzimatın uygulandığı bölgelerde mal-mülk, hayvan, arazi ve yaşayan vatandaşların malvarlıklarının hane bazında kaydedildiği resmi defterlerdir. Osmanlı sosyo ekonomik tarihinin özellikle 19. yy' daki Osmanlı Devleti için önemli bilgiler içeren bu defterler, dönemin sosyal ve iktisadi tarihinin araştırılmasında önemli kaynak rolü üstlenmektedir.
Özet ‹slam'›n siyasî yükselifli oldukça h›zl›yd›. Hz. Peygamber'in vefat›ndan sadece bir yüzy›l sonra hilafet, ‹spanya'n›n Atlantik k›y›lar›ndan ‹ndus Nehri'ne kadar uzan-m›flt›. Hilafetin hak iddia etti¤i bu topraklar›n ço¤unda daha önceleri Achaemenid ve Roma imparatorluklar› da hüküm sürmüfltü. Ancak Hilafetin efli görülmemifl baflar›s› ise ‹slamî tevhit inanc› temelinde siyasî bir imparatorluk kültürü yaratabilmesiydi. Hilafet, insanl›k tarihinde ilk defa ‹brahimî ve Zerdüfltî tek tanr›c›l›¤›n evrensel bir siyasî prati¤ini tahakkuk ettirmifltir. Fethet-ti¤i bölgelerdeki geçmifl miraslar› kendi sosyal ve siyasî sahas›na katm›fl ve fetihlerin ard›ndan bar›flç›l araçlar yoluyla eski dünyan›n ço¤u üzerinde bunlar›n yayg›n-laflmas›n› sa¤lam›flt›r: Tedricî ihtida, ticarî iliflkiler, teb-li¤ faaliyeti ve entelektüel al›flverifl kadim miraslari›n eski dünyada da¤›l›m›n› sa¤lam›flt›r. Bu tek tanr›l› siyasî kültür, camiler, vak›flar ve medreseler gibi uzun soluklu sosyal müesseselerin meydana gelmesine ilham kaynakl›¤› etmifl ve bu müesseseler, ‹slamî dindarl›¤›n D Dî îv vâ ân n D‹S‹PL‹N LE R A R A S I ÇALIfiMALAR DERG‹S‹ cilt 12 say› 22 (2007/1), 87-106 87 * Bu makalenin ilk hali, Bilim ve Sanat Vakf› taraf›ndan 12-14 May›s 2006'da ‹stanbul'da tertip edilen "Medeniyetler ve Dünya Düzenleri" isimli uluslararas› sempozyumda sunulmufltur.
IV. ULUSLARARASI ALEVİLİK VE BEKTAŞİLİK SEMPOZYUMU (18-20 EKİM 2018 ANKARA) BİLDİRİLER KİTABI, 2018
Öz Şah İsmail`in Anadolu’da yürüttüğü propagandalara karşılık, Sultan Selim zamanından başlayarak Osmanlı şairleri de karşı propagandaya başlamış, divan şairleri ve tarihçiler Safevîler ve Kızılbaşlar aleyhinde eserler yazarak Osmanlı ideolojisini savunmuşlardır. Bu şekilde XVI. yüzyılda Osmanlı ve Safevî devleti arasındaki savaşlar ve rekabet edebiyata da yansımıştır. Dönemin divan, mecmua, tezkire gibi eserlerinde yer alan şiirler Osmanlı – Safevî ilişkilerinin ideolojik boyutunun ele alınması açısından önemlidir. Osmanlı – Kızılbaş sorunlarının işlendiği bu tarz şiirlerde Osmanlı ve Sünni kavramları ile susen ve yasemen, Safevî ve Kızılbaş kavramları ile de lale ve gül arasında bağlantı kurulmuş, mecazi anlamda göndermeler yapılmıştır. Türk edebiyatında çiçekler – lale ve süsen hem soyut hem de somut özellikleriyle ele alınmıştır. Bunlardan en önemlisi müderris Nihânî’nin gazelidir. Zâtî, Zemînî, Lâmi’î, Kadı Seyfî, Gedâyî, Edirneli Nazmî gibi şairler söz konusu gazele nazireler yazmışlardır. Bildiride şair tezkirelerinden ve mecmualardan yola çıkarak örneklerle o dönemin ideolojik ve askerî-siyasi rekabet meydanında vuku bulan hadiselerin Osmanlı edebiyatına yansımasını araştırmayı hedeflemekteyiz. Anahtar kelimeler: Osmanlı, Safevî, savaş, çiçek, edebiyat, sembol Abstract Against the propagandas of Shah Ismail in Anatolia, from the time of Sultan Selim the Ottoman poets started to counter propaganda. Divan poets and historians defended the Ottoman ideology by writing works against the Safavids and the Qizilbashs. In this way the battles and competition in XVI century between the Ottoman Empire and the Safavid State were reflected in the literature. The poems in the works such as the divan, majmua, tazkira are important in terms of reflecting the ideological dimension of Ottoman - Safavid relations. In the poems about Ottoman – Qizilbash rivalry, Ottomans and Sunnis were connected with lily and jasmine, but Safavids and Qizilbashs with tulip and rose. By this way poets composed hemistichs metaphorically. The most important of these is a gazel of Mudarris Nikhani. Such poets as Zati, Zemini, Lami’i, Kadı Seyfi, Gedayi, Edirneli Nazmi wrote analogus poems. The aim of the paper is to investigate the reflection of the ideological and political rivalry of that period on the Ottoman literature with examples from the poetic tazkiras and majmuas. Keywords: Ottoman, Safavid, war, flower, literature, symbol
Book Reviews Section / Kitabiyat Kısmı - Journal of Ottoman Studies 45 (2015)
Walter Rüegg (ed.), A History of the University in Europe, volume IV: Universities since 1945 Gülşah Taşçı Kaya • 369 Eve M. Troutt Powell, Tell This In My Memory -Stories of Enslavement From Egypt, Sudan and The Ottoman Empire- Hatice Uğur • 374 Christopher I. Beckwith, Warriors of the Cloisters: The Central Asian Origins of Science in the Medieval World Murat Çelik • 378 Bruno Andreşoiu, Cristian Br c cescu-Mihai Maxim, Geamii: Minarete pe cerul Dobrogei – Minarets in a Dobrogea sky Haşim Koç • 382 Bruce P. Lenman (ed.), Military Engineers and the Development of the Early-Modern European State Kahraman Şakul • 386 Nalan Turna, Seyahat, Göç ve Asayiş Belgeleri: Mürûr Tezkereleri Gül Karagöz Kızılca • 397 H. Erdem Çıpa and Emine Fetvacı (eds.), Writing History at the Ottoman Court: Editing the Past, Fashioning the Future Emrah Safa Gürkan • 403 John-Paul Ghobrial, The Whispers of Cities: Information Flows in Istanbul, London and Paris in the Age of William Trumbull Emrah Safa Gürkan • 410 Yahya Araz, 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına: Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak Asiye Kakırman Yıldız • 414 Fatih Ermiş, A History of Ottoman Economic Thought Devolopment Before the Nineteenth Century Fehmi Yılmaz • 418
Book Reviews Section / Kitabiyat Kısmı - Journal of Ottoman Studies 47 (2016)
Betül Başaran, Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century. Between Crisis and Order Leyla Kayhan Elbirlik • 433 Cem Behar, Bir mahallenin doğumu ve ölümü (1494-2008): Osmanlı İstanbulu’nda Kasap İlyas Mahallesi Nilay Özlü • 437 B. Deniz Çalış-Kural, Şehrengiz, Urban Rituals and Deviant Sufi Mysticism in Ottoman Istanbul Michael D. Sheridan • 443 Zafer Toprak, Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935) Çiçek Coşkun • 449 Stephen Ortega, Negotiating Transcultural Relations in the Early Modern Mediterranean Emrah Safa Gürkan • 454 Guy Burak, The Second Formation of Islamic Law. The Hanafi School in the Early Modern Ottoman Empire Güneş Işıksel • 458 Mehmet Tütüncü, Cezayir’de Osmanlı İzleri (1516-1830) Cüneyt Güneş • 461 Süleyman Kaya, Osmanlı Hukukunda İcâreteyn Kenan Yıldız • 464 Bent Holm, The Taming of the Turk: Ottomans on the Danish Stage 1596-1896 Suna Suner • 468 Virgil Coman (ed.), Ahmet Yenikale (Osmanlı Türkçesinden aktaran), Dobrogea în izvoare cartografice otomane (sec. XVI-XIX) [Osmanlı Kartografya Kaynaklarında Dobruca (XVI. – XIX. yy)] Haşim Koç • 472 Benjamin C. Fortna, Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Okumayı Öğrenmek (çev. Mehmet Beşikçi) Kurtuluş Öztürk • 478
Book Reviews Section / Kitabiyat Kısmı - Journal of Ottoman Studies 46 (2015)
Seyfi Kenan (ed.), İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi, Ahlâk, Hukuk, Felsefe, Kelâm Osman Demir • 319 Emilio Sola Castaño, Uchali: el Calabrés Tiñoso, o el mito del corsario muladi en la frontera Emrah Safa Gürkan • 320 Hatice Aynur-Aslı Niyazioğlu (eds.), Âşık Çelebi ve Şairler Tezkiresi Üzerine Yazılar Vildan S. Coşkun • 327 Marwa Elshakry, Reading Darwin in Arabic, 1860-1950 Kenan Tekin • 332 İsmail E. Erünsal, Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar Mehmet Erken • 337 Pascal W. Firges, Tobias P. Graf, Christian Roth, and Gülay Tulasoğlu (eds.), Well- Connected Domains: Towards an Entangled Ottoman History Emrah Safa Gürkan • 342