Emine Görgül, (2013). "Mahremiyetin Teşhiri -Gizli Olanın Gösterilmesi" [Exposure of the Hidden: A Critical Review of Farnsworth House and Becoming Woman] in Mimar-ist Journal (original) (raw)

This article argues the transforming potential and the shifting expression of intimacy through discussing it from the transfiguring perception of domestic space. Focusing on both the notions of exposure and intimacy, the essential question is addressed via bridging the notions through a Deleuzian concept of becoming woman, while undermining the ideology of being the other. Besides, questions of ‘in what extends the architectural design is generated for the user’, or ‘in what extends it becomes the projection of the architect’ also rise as the supplementary queries of the discussion. After a brief introduction about Farnsworth House, the discussion begins by highlighting the notions of intimacy and interiority, whilst mentioning their relation with modernist paradigm. Consequently the next section debates the processes of becoming the other and the notion of becoming-woman by briefly interacting with gender and space issues, and the impact of re-domestication policies of the epoch. The paper would be concluded with a final stress on the transitive character of the design ideology in terms of creating the Farnsworth house as the body of diverse interactions. Mies van der Rohe'nin Amerika'da inşa edilen müstakil konut projesi olan Farnsworth Evi'ne odaklanan bu metin, bir taraftan evin dönemi içerisindeki kuramsal ve mimari anlamdaki eleştirel duruşunu art-yap›salcı paradigmalar çerçevesinde tartışmaya açmayı hedeflerken; diğer taraftan da, mahremiyet olgusu ve mekân etkileşimi ile, 1950'lerin kadını yeniden-evcileştirme politikaları çerçevesinde, modernist konut konseptinin öne ç›kan rolünü de elefltir-meyi amaçlar. Gerek bekâr ev sahibesi Dr. Farnsworth'un sosyoekonomik konumu açısından, gerekse bir hafta sonu evi olmas› ve kullanıcı olarak da bir aile bütününe hizmet etmediği için, mekânsal ihtiyaçlar ba¤lam›nda daha kapsamlı bir ihtiyaç program›n›n geliştirilmediği ve tüm bu sebepler neticesinde geleneksel anlamda bir 'yuva'ya da dönüflemeyen Farnsworth Evi (Ekici, 2000), söz konusu bu gerek-çelerin uzantısında, döneminin oldukça ayk›r› örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çerçevede, belirtilen özelliklerinin de etkisiyle, Farnsworth Evi, modern konut olgusunun geliflimi sürecinde Deleuzyen anlamda minor bir unsur, bir az›nl›k olarak de¤erlendirile-bilir. fiüphesiz, Farnsworth Evi ayn› zamanda Mies van der Rohe'nin tasar›mlar›nda önemli bir yer tutan, çözülen kabuk, eriyen çeper ve serbest hacim gibi dönemi için avant-garde olarak da değerlendirebileceğimiz mekânsal de-neylerinin nihai aflamalar›n›n gerçekleştirildiği, şeffaflığın yapının tüm dış yüzeyinde egemen oldu¤u, dolay›s›yla iç ve dış ilişkilerinde, son derece etkili bir bütünleşmenin sağlandığı, eşsiz bir iç-dış sürekliliği anlayışına iflaret eder. Dolayısıyla Farnsworth Evi, temsil ettiği bu farkl›laflan ve tikel konumundan hareketle ve bir bak›ma da dönemi içerisinde gelişen ötekileşen konumu sebebiyle bu makalede konu edilmektedir. Bu bağlamda, söz konusu bu elefltirel me-tin dahilinde, Farnsworth Evi'nin öteki olma süreçlerinin Deleuzyen bir bakış açısıyla, öteki-oluş, kadın-oluş kavramlarıyla etkileşerek tartışılması amaçlanmaktadır. Bu anlamda metin tanımlayıcı (deskriptif) ve eleştirel (kritik ve yer yer spekülatif) bir kurguda strüktüre edilmiş, yöntem olarak Farnsworth Evi, mimari özellik-leri ve döneminin sosyopolitik söylemi içerisindeki duruşuyla tanımlanmıştır. Buradan hareketle, konut kavramı üzerinden mahremiyet ve özel alan olgularının, gerek elefltirel bir yaklaşımla, gerekse daha sonraki dönemlerde geliflen art-yapısalcı düşüncenin ürettiği birtakım kavramlarla spekülatif olarak tart›fl›lmas› ve ortaya konacak böylesi bir heterojen münazara ile, Farnsworth Evi örneği üzerinden öteki-oluşlar›n mekânsal olarak mimarl›k söyleminde karşılık bulmasına vurgu yapılacaktır. Bu kapsamda, Farnsworth Evi'yle ilgili açıklayıcı bir girşln ardından, 19. yüzy›ldan başlayarak 20. yüzy›l ortalar›na kadar gelen zaman diliminde, kad›n›n toplumsal yap›da de¤iflen varlığına ve konumuna bağlı olarak, evcil ortamının dönüşümü k›saca tan›mlanacakt›r. Ardından tartışmanın kavramsal çerçevesi, yine bu bölümde oluflturulacak, kadın-oluş ve öteki-oluş kavramlar›na da yine bu bölümde değinilecektir. Tartışma Farnsworth Evi'nin 'öteki-oluş' haline tekrar de¤inilerek sonlandırılacaktır. Farnsworth Evi Bilindi¤i gibi, tasar›m ve uygulamas› Mies van der Rohe tarafından 1945-51 y›llar› aras›nda gerçeklefltirilen Farnsworth Evi, 42 yaşındaki bekâr ama başarılı nefrolojist Dr. Edith Farnsworth için, bir hafta sonu evi olarak tasarlanmıştır (Schulze, 1985) (Resim 1). Söz konusu bu mimarl›k hizmeti için Bayan Farnsworth'a Mo-MA taraf›ndan Le Corbusier, Frank Lloyd Wright ve Mies van der Rohe'nin tavsiye edildi-¤i, ama ayn› flehirde yaflad›klar› gerekçesiyle Bayan Farnsworth'un hafta sonu evini tasarlamas› için Mies van der Rohe'yi tercih etti¤i aktar›l›r (Schulze, 1985). Ev, Chicago'nun kentsel yerleflim alan›n›n d›fl›nda, Fox Nehri'nin do¤al ortam›nda Plano-Illinois yak›nlar›nda konumland›r›lm›flt›r (Lo-han, 1976: 4). Döfleme ve tavan düzlemlerinin 28 mimar•ist 2013/2