NECATİ CUMALI'NIN ESERLERİNDEN TÜRKÇE SÖZLÜK'E KATKILAR (original) (raw)

Nasıl insan şartlara, zamana ve mekâna bağlı olarak kendini sürekli yenileme ihtiyacı içindeyse buna paralel olarak insanla birlikte var olduğu düşünülen en gelişmiş iletişim aracı dil de değişen şartlara ve ihtiyaçlara bağlı olarak kendini yeniler. Bu değişim ve yenilenme, dilin temel omurgasını teşkil eden gramer unsurlarından ziyade söz varlığında meydana gelir. Doğan Aksan, "söz varlığının sadece sözcüklerden oluşmadığını, söz varlığı de-yince sözcüklerle birlikte deyimlerin, kalıp sözlerin, kalıplaşmış sözlerin, atasözlerinin, terimlerin ve çeşitli anlatım kalıplarının oluşturduğu bütünün anlaşılması gerektiğini" ifade eder (Aksan, 2015: 15). İnsanoğlu; dillerin söz varlığını oluşturan en küçük parça olarak kabul edebileceğimiz kelimeler aracılığıyla kendini ifade eder, dünyayı algılar, anlamlandırır. Kurduğumuz hayallerin, zihni-mizde uçuşan fikirlerin sınırlarının genişliği aslında kelime kad-romuzun genişliğiyle doğru orantılıdır. Aksan'a göre, ister konuş-mada olsun ister bir yazı parçasında dilde en etkili ve güçlü birim-ler kelimelerdir (Aksan, 2000: 61). Bu en etkili ve güçlü birimleri, edebî zevk ve dil bilinci oluşturacak şekilde kuyumcu titizliğiyle işleyenler ise toplumu pek çok yönden aydınlatma vazifesi yük-lenmiş olan şair ve yazarlardır. Şair ve yazarlar, sadece yeni kav-ramlara karşılık olarak türetilmiş kelimelerin halk tarafından benimsenmesinde ve dilin söz varlığına yerleşmesinde etkili de-ğildir; aynı zamanda Türkçenin zengin yapım eki sistemini işle-tip kurallara uygun olarak yeni kelimeler türetme, dilde var olan