2010-2019 Yılları Arasında Türkçe Çevirileri Yayınlanan İşârî Tefsirler Üzerine Bir Değerlendirme (original) (raw)
Related papers
Tefsîrü’l-Menâr’da Klasik Tefsirlere Yönelik Eleştiriler
Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 2024
İslâm dünyası, ilk beş asırdan sonra diğer medeniyetlere kıyasla ilmî ve fikrî olarak önemli ve ciddi bir gelişme gösterememiştir. Bu durum, 19. yüzyıldan itibaren Batı’nın askerî ve kültürel baskılarının da etkisi ile Müslüman aydınlar tarafından ciddi şekilde sorgulanmıştır. Tefsir ilmi özelinde başlayan sorgulamalarda Mısırlı âlimlerden Muhammed Abduh (1849-1905) ve öğrencisi Reşîd Rızâ’nın (1865-1935) kaleme aldıkları Tefsîrü’l-Menâr adlı eserde Kur’an’ın toplum üzerinde ilk asırlardaki gibi etkili olamaması hakkındaki düşüncelerini ortaya koydukları görülmektedir. Bu bağlamda çalışmamızın araştırma sorusu şudur: “Menâr yazarlarına göre Kur’an’ı tefsir etmenin temel hedefi nedir ve onun Müslümanlara bir hidayet rehberi olmasının önünde engel olarak kabul edilebilecek tefsir yöntemleri nelerdir?” Bu noktada Tefsîrü’l-Menâr yazarları, sorunun temel nedeninin Kur’an’ın hidayet ve irşat temelli ana hedefinin gözden kaçırılması olduğunu savunmuşlardır. Müfessirlerin Kur’an’ı tefsir ederken bu ana hedeften saptıran yöntemler kullanmalarının Müslümanları Kur’an’dan ve dolayısıyla onun hidayet ve irşadından uzaklaştırdığını belirtmişlerdir. Araştırmamızda Tefsîrü’l-Menâr adlı eser, literatür taraması yöntemi kullanılarak incelenmiş, ortaya koydukları eleştiriler tespit edilmiş ve her bir eleştiri için yeteri kadar örnek verilerek konu hakkında değerlendirme yapılmıştır. Araştırmada tespit edilen bu eleştirilerden bazıları tefsir çevrelerince olumlu kabul edilmiş, bazıları hakkında ise aşırı ve hatalı olduğuna dair görüşler ortaya konulmuştur. Muhammed Abduh ve Reşîd Rızâ’nın, Tefsîrü’l-Menâr’da ortaya koydukları eleştirilere öncelikle kendilerinin uymaları beklenilir ise de bazen eleştirdikleri bu hususlara riayet etmedikleri görülmüştür. Bu durumun farkında olan Reşîd Rızâ, konuya dair açıklamalarda bulunarak kendilerini bir bakıma mazur göstermeye çalışmıştır. Elde edilen bulgulara göre Tefsîrü’l-Menâr’ın tefsirin ana hedefleri ve tefsirde kullanılması gereken yöntemler hakkındaki eleştirileri günümüzde de geçerliliğini korumakta olup bu konudaki araştırmalar ve tartışmalar hâlâ sürmektedir. Bu noktada gerek yaşadıkları toplumu gerekse daha sonraki nesilleri etkileyen bu iki müfessirin klasik tefsirlere yönelik ortaya koydukları eleştirilerini sistematik bir şekilde ortaya koymak önem arz etmektedir
Cumhuriyet Dönemi Türkçe Kur’an Tefsirleri Üzerine İstatistiksel Bir Değerlendirme
2015
Cumhuriyetin kurulusundan bugune ulkemizde cok sayida tefsirin vucut buldugu malumdur. Bu tefsirlerin bir kismi baska dillerden Turkceye yapilmis ceviriler seklindeyken, bir kismi da Turk âlimler tarafindan telif edilmis tefsirlerdir. Biz bu calismamizda ozellikle bunlarin uzerinde duracagiz. Burada bu tefsirlerimiz sayisal bazi degerlendirmelere tabi tutulacaklardir. Bu cumleden olarak Cumhuriyet doneminde yazilmis tefsirler Cumhuriyet doneminde tercume edilerek nesredilmis olan tefsirlerle sayisal mukayesesi verilecektir. Bunun yaninda tefsirlerimiz tertip ve nuzul sirasina gore, Kur’an’in tamamini veya bir kismini tefsir etmis olmalarina gore, basildiklari tarihlere gore… de degerlendirmelere tabi tutulacaklardir. Yine bu tefsirlerimiz rivayet, dirayet, ahkâm, kavram tefsiri olmak gibi yonleriyle de sayisal olarak tasnif edilecektir. 1923 yili esas alinarak gunumuze kadar 10 yillik periyotlarla tefsirlerimizin basildiklari yillara gore tasnifi de yapilacaktir. Sayisal degerlendir...
İşârî Tefsirin Mahiyetine Dair Bir İnceleme
Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2024
Bu araştırmada bir tefsir yönelimi olarak görülen “işârî tefsirin” mahiyetine dair bazı tetkikler yaptık. Tefsir ilmi dahilinde değerlendirilen bu yönelimin çerçevesinin çizilmesi için tefsir ilminin mahiyeti üzerinde de tefekkür etmek elzemdir. Buna binaen söz konusu araştırmamızda evvel emirde tefsir ilminin mahiyeti üzerinde kısaca duracak ardından işârî yönelimlerin çerçevesini, ifade ettiğimiz bazı dinamiklerden hareketle tetkik etmeye çalışacağız. Tüm bu araştırma ve analizlerimiz sonucunda işârî yönelimlerin ne salt hakikat ne de tefsir veyahut te’vil olarak isimlendirilemeyeceği kanaatine vardık. Makalemizin sınırları dar olduğundan; te’vil, yorum, yöntem, kıyas, teknik gibi ifadeleri semantik ilmi veçhesiyle inceleyemedik ancak bu noktada yapılmış araştırmaların tahlil sonuçlarını verdik. Binaenaleyh bunlara sathî bir veçhile değindik. Araştırmalarımız neticesinde ulaştığımız sonuca göre; te’vil, istinbat, yorum ve makalemizin girişinde analizini yapmaya çalıştığımız tefsir gibi kelimeler, bir aklî çabanın, meşguliyetin ürünü olduğunu çağrıştırmaktadır. Halbuki âyetlere işârî açılımlar getirenlerin kendi ifadelerine göre onlar bu açılımları kesinlikle kendi beşerî çabaları sonucu kesb etmemişlerdir. Tabiri caiz ise onlara yazdırılmıştır. Bazı müfessirlerin, bu bilgileri Allah’ın (c.c.) ilhamı/lütfu ile sezgi yoluyla alındıkları üzerine çokça vurgu yaptığı görülmektedir. Bu meyanda söz konusu vurgularının görmezden gelinerek bu bilgilerin eserlerinde arz edilmesine; bir tür kıyas ile elde edilmiş istinbat, bir tür irfanî te’vil veyahut yorum, yöntem veya bir tür teknik olarak isimlendirilmesi sağlıklı olmayacaktır kanaatindeyiz. Bununla birlikte neden böyle bir yargıya vardığımızı ve sonuç olarak ne yapmamız gerektiğine sonuç kısmında yer verdik.
Tefsir İlmi, Müfessirler ve Tefsir Eserleri Hakkında Yazılmış Bazı Şiirlere Dair İnceleme
Mütefekkir, 2018
İnsanların duygu ve düşüncelerini aktarmada şiir büyük bir öneme sahiptir. Bu gerçek Hz. Peygamber tarafından da dile getirilmiş ve asr-ı saâdette şiir karşıt düşüncelerle mücadele aracı olarak kullanılmıştır. Hz. Peygamber’in izinden giden sahabe de şiiri sosyal ve ilmî yaşamında kullanmıştır. Şiire İslami ilimler içerisinde özellikle tefsir ilminde başvurulmuştur. Ağırlıklı olarak ayetlerin anlamlarına açıklık kazandırmak ya da yorumu zenginleştirmek için başvurulan şiirin yer yer tefsir ilmini, bir müfessiri, tefsir eserini övmek ya da eleştirmek yahut da eserin içeriği hakkında bilgi vermek için kullanıldığı da görülmektedir. Çoğunluğu Osmanlı medreselerinde okutulan eserler ve müellifleri hakkında olmakla birlikte çeşitli dönemlerde yaşamış şahıslarla onların tefsir eserleri hakkında şiirler yazılmıştır. Bu şiirler bize tefsir ilminin öneminin yanı sıra bu ilmin edebiyatla olan bağını ve de yazıldığı dönemde insanların tefsir ilmi ve tefsir eserleri ile bu eserlerin müelliflerine ilişkin bakış açısı ve tutumlarına ışık tutması açısından da önemlidir.
İşârî Tefsir Anlayışına Yöneltilen Eleştiriler
Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2019
ÖZET Hicri birinci ve ikinci (miladi yedi ve sekizinci) yüzyıllarda Müslümanların yaşantısındaki sadelik, dünyadan yüz çevirme ve ibadetlere düşkünlük şeklinde ortaya çıkan zühd anlayışı zaman içerisinde tasavvuf adı altında sistemleşerek kendi usul ve kavramlarını geliştirmiştir. Tasavvuf ehlinin kendine özgü yöntemleri Kur’ân’ı anlama ve yorumlama noktasında da kendini göstermiştir. Kur’ân’da her ayetin zahirî manasının yanında ehline mahsus bâtınî manalarının da bulunduğu anlayışı çerçevesinde geliştirdikleri tefsir yöntemi ve buna dayalı izahlar mutasavvıfların kendileri de dahil olmak üzere çeşitli çevrelerden eleştirilere maruz kalmıştır. Bu çalışmada öncelikli olarak, mutasavvıfların kendilerine mahsus bir bilgi edinme yöntemi olan keşf ve ilhama dayalı Kur’ân-ı Kerîm yorumlarını ifade eden işârî tefsirlere yöneltilen eleştiriler tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu eleştirilerin hangi konularda yoğunlaştığı, özellikle hangi fikrî yapının temsilcileri tarafından yöneltildiği, eleştirilerde haklılık payı olup olmadığı gibi meselelere de değinilmesinin yanında işârî tefsiri savunanların bu eleştirilere ne şekilde yanıt verdiği de gösterilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: İşârî tefsir, eleştiri, keşf, ilham, zahir, bâtın, tefsir, tevil. ABSTRACT The thought of İslamic sufism came in sigth in seventh and eighth centuries (AC) and developed its own method and concepts in time. These methods also appeared in relation to understanding and interpretation of the Quran. The way of interpretation based on the idea of “The verses of the Quran have hidden meanings beyond their apparent meanings” has been criticised by different circles including sufis themselves. In this study we will try to examine the criticism raised against the “symbolic interpretaition” as a priority. In addition to addressing isssues such as on which subjects the criticisms are concentrated and by representatives of which intellectual structure the criticisms were expressed, we tried to show how these criticisms were answered by those who defend symbolic interpretation. Keywords: Symbolic interpretation, criticism, apparent, esoteric, interpretation, exegesis.
Tefsir Tarihi Açısından Fas’ta İşârî Tefsir Ekolü
2022
“Tarih yazıcılığı”, vakıaları, bu vakıalara şahit olmayan zihinlere aktarma eyleminin adıdır. Bu eylem insan tabiatının bir göstergesi olarak toplumsal ve bilimsel alanların tümünde var olmuştur. Vakıaların şifahî olarak aktarılması tarih yazıcılığının toplumsal alandaki varlığını temsil ederken, kitabî olarak aktarılması bilimsel alandaki varlığını göstermektedir. Müstakil olarak bir bilim dalının tarihî sürecini ele almak ise kitabî aktarımın ötesinde sınıflandırma ve analiz aşamalarını gerektirmektedir. Zira bilim dalı, konusu, ilkeleri, meseleleri ve amacının yanı sıra ortamı, bağlamı ve araştırmacısı olan bir bütündür. Bu bütünün herhangi bir tasnife tabi tutulmadan ve analiz edilmeden sadece kitabî olarak aktarılması zihin karmaşasına sebep olmaktadır. Bir bilim dalı olarak tefsirin tarihi üzerine yazılmış eserler incelendiğinde bahsedilen problemleri görmek mümkündür. Tefsir tarihi üzerine yazılan eserlerde bahsi geçen tasnifin net olmadığı ve bununla irtibatlı bir karmaşanın olduğu söylenebilmektedir. Bu eserlerin bir kısmı tefsir alimlerini, bir kısmı tefsir eserlerini ve bir diğer kısmı ise alim-eser birlikteliğini esas alarak telif edilmiştir. Bu yöntemlerden ilk ikisi tabakat mantığını temsil ederken sonuncusu daha çok muasır tefsir tarihi eserlerinde işlenmiştir. Bu çalışma, Tefsir Tarihi yazımında küçük ölçekli bölgelerin detaylı ölçekte konu edinildiği birden fazla çalışmanın bir araya gelmesi ile oluşturulması mümkün olacak bir Tefsir Tarihi atlasının denemesidir. Bu örneklemde, küçük bölgelerin detaylı bir şekilde incelenmesi neticesinde, o bölgelerin Tefsir Tarihi açısından ifade ettiği anlamın, sahip olduğu konumun ve o bölgelerde hâkim olan Tefsir anlayışının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaca binaen çalışmada Fas bölgesi örnek olarak incelemiştir. Fas’ın tefsir tarihi açısından ne ifade ettiğini tespit etmek amacıyla yapılan araştırmada, Fas’ın demografik yapısının ve İslam’ın yayılışında aktif rolü olan tasavvufun etkisiyle işârî tefsir ekolünün bölgenin yaygın anlayışını temsil ettiği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tefsir Tarih Yazıcılığı, Tefsir Atlası, Bölgesel Tefsir Tarihi Yazımı, Fas, İşârî Tefsir Ekolü
İşârî Tefsirin Mahiyeti, Meşrûiyeti ve Bâtınî Yorumdan Farkı
Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 2011
Kur'ân ayetleri, insanları doğru yola götüren bir rehber olarak indirilmiştir. Kur'ân'ın dili olan Arapça'yı bilen herkes, ayetlerin lafzen ne ifade ettiğini anlayabilmektedir. İnananlarına dünya-ahiret boyutlu bir inanç-pratik bütünü öneren Kur'ân'ın, insanlar tarafından kolayca anlaşılabilir olması, onun doğası ve hikmeti gereğidir. Bununla birlikte Allah'ın kelamı olan Kur'ân ayetlerini, sadece lafzî ve zâhirî manalarıyla sınırlamak da mümkün değildir. Ayetlerin, görünen anlamları ötesinde derin ve çok boyutlu manalar taşıdığına; yine bizzat Kur'ân ayetleri işaret etmektedir. Hz. Peygamber'in hadîsleri ve sahabe sözlerinde de ilgili deliller bulmak mümkündür. Tarihsel süreçte, ayetlerin zâhirî anlamları dışında yapılan çeşitli yorumlar; mahiyetlerine göre işârî, sûfî, bâtınî, feyzî gibi adlarla anılagelmiş ve bu tür tefsirlerin Kur'ân ve sünnetle tearuza düşmeyen kısmı İslam alimleri tarafından makbul sayılmıştır. Bu makalenin amacı, İş...
Diyalog Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 2023
Dünya küreselleştikçe haber alımı da hızlanmıştır. Haber çevirisi, dünya genelinde anında haberlere erişim sağlamamızda önemlidir. Ancak, bazı medya-iletişimciler ve haber çevirmenlerince haber çevirisinin varlığı tam anlamıyla kabul görmemektedir. Bu durumun kabul görebilmesi için çeviribilimde haber çevirisine odaklanan araştırmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmada 2000-20023 yılları arası Türkiye'de gerçekleştirilen haber çevirisi bağlantılı bilimsel makaleler, lisansüstü tezler, kitaplar ve (özetlerine veya tam metinlerine ulaşılabilen) bildiriler kategorilere ayrılmıştır. Bu araştırmada, kaynakça tarama yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler betimleyici analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir.