Minyatürlerle Süslenmiş Manzum Bir Tarih: Şeh-nâme-i Nâdirî (original) (raw)

2019, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 23, İstanbul 2019, 1-44. Ö Z E T Manzum tarihler, tarihî bilgi veren edebî eserlerdir. Muhtevalarına göre fetih-nâme, zafer-nâme, gazâ-nâme, gazavât-nâme gibi isimler almalarına rağmen çoğu kez bu adlar birbirinin yerine kullanılmıştır. Eserlerin asıl amacı genellikle tarih yazıcılığı iken pek azında da edebî bir metin ortaya koyma çabası görülür. Şeh-nâme, tarihî olayları anlatmak için kaleme alınan manzum eserlerdendir. Şeh-nâmeci ise Osmanlı Devleti'ndeki saray tarihçilerine verilen isimdir. Çoğunlukla manzum olan ve minyatürlerle süslenen şeh-nâmeler, genel Osmanlı edebî tarihini konu edinirler. Ancak kimi zaman da belirli bir padişahın savaşlarını dile getirdikleri görülür. XVII. yüzyılda yaşamış Ganî-zâde Nâdirî'nin Şeh-nâme'si de böyle bir manzum tarihtir. Yaklaşık 2000 beyitten oluşan eser, Şeh-nâme vezniyle kaleme alınmış bir mesnevidir. Konu, II. Osman zamanındaki İran savaşları ve özellikle padişahın Lehistan seferi etrafında şekillenmektedir. Eser, muhtevası ile bir gazavât-nâme olarak da adlandırılabilir. Ganî-zâde Nâdirî, Şeh-nâme'yi tarihî bir eser meydana getirmek için değil bir mesnevi yazmak için kaleme aldığını belirtir. Ancak eser, mübalağalı ve taraflı üslûbuna rağmen dönemi tasvir eden A B S T R A C T Poetic histories are literary works giving information about history. Even though according to their contents they were named differently such as fetih-nâme, zafer-nâme, gazâ-nâme, gazavât-nâme, those names were mostly used interchangeably. The main purpose in most of these works is to do historiography; however, the attempts to present a literary work can also be seen in few of them. Şeh-nâmes are one of the poetic works which are written to state the historical events. Şeh-nâmeci is the name given to the historians of the palace in the Ottoman Empire. Mostly in verse format and adorned with miniatures, şeh-nâmes mention the Ottoman literature history. However, sometimes it is seen that they put the wars of a specific sultan into words. The Şeh-nâme of Ganî-zâde Nâdirî living in the seventeenth century is such a poetic history. Consisted of approximately 2000 verses, the work is a masnavi written in the Şeh-nâme prosody. The topic formed around the Iran wars during the period of Sultan Osman II and in particular his campaigns to Poland. This work can be named as gazavât-nâme due to its content. Ganî-zâde Nâdirî remarked that he wrote Şeh-nâme not to originate a historical work, but to write a masnavi.