Παλαιολιθικά υδάτινα, παράκτια και καταβυθισμένα τοπία δράσης. Επιστημολογικές και μεθοδολογικές προκλήσεις (original) (raw)

Παλαιολιθικά υδάτινα, παράκτια και καταβυθισμένα τοπία δράσης. Επιστημολογικές και μεθοδολογικές προκλήσεις

Abstract

Περίπου μισό αιώνα μετά την πρωτοπόρο έρευνα του Α. Σορδίνα στα Ιόνια νησιά και την ανακάλυψη Μηλιακού οψιανού στο Σπήλαιο Φράγχθι, η ενσωμάτωση των νησιών στη συζήτηση της Παλαιολιθικής κατοίκησης του Αιγαιακού χώρου βρίσκεται ακόμα σε πρωτόλειο στάδιο και υπάρχουν σαφείς διαφοροποιήσεις σε σχέση με την Παλαιολιθική έρευνα που συντελείται στον ηπειρωτικό χώρο, ενώ το ερώτημα των δια θαλάσσης μετακινήσεων κατά το Πλειστόκαινο βασίζεται κυρίως σε αποσπασματικά δεδομένα και αμφισβητούμενες ερμηνείες. Την τελευταία δεκαετία, συστηματικές έρευνες σε νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου έχουν φέρει στο φως ευρήματα που αποδίδονται στην Παλαιολιθική περίοδο, θέτοντας εκ νέου ζητήματα που αφορούν την ιστορία της σχέσης του ανθρώπου με τη θάλασσα. Με αφορμή την αναζωπύρωση της συζήτησης αυτής, η παρούσα ανακοίνωση τοποθετεί το ερευνητικό πλαίσιο στα πρώτα στάδια της ιστορίας του ανθρώπου, για τα οποία η θάλασσα ερμηνεύεται πρωτίστως ως εμπόδιο, οι τυχόν μαρτυρίες ανθρωπογενούς δράσης σε νησιωτικά περιβάλλοντα, όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά παγκοσμίως, αντιμετωπίζονται με μεγάλη δυσπιστία, και η κλιματική αλλαγή διαμορφώνει ραγδαία τον παλαιογεωγραφικό καμβά, άλλοτε κατακερματίζοντας το τοπίο σε νησιά και νησίδες και άλλοτε ενώνοντάς το με γέφυρες ξηράς. Μεθοδολογικά και επιστημολογικά ζητήματα προσέγγισης και ερμηνείας των αρχαιολογικών δεδομένων αποτελούν τον κορμό της ανακοίνωσης μιας και καθορίζουν το αφήγημα της σχέσης του ανθρώπου με τη θάλασσα στο εκάστοτε ερμηνευτικό πλαίσιο, την εκάστοτε εποχή. Μεταξύ άλλων, τονίζεται η ανάγκη επαναξιολόγησης της σημασίας των επιφανειακών ευρημάτων καθώς και των εγγενών προβλημάτων μελέτης και ερμηνείας λίθινων εργαλειακών συνόλων, η ανάγκη κατανόησης των μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης και η συμβολή της ανασύστασης των παλαιο-ακτογραμμών και της ενσωμάτωσης νέων μεθοδολογικών τάσεων της παγκόσμιας προϊστορικής έρευνας που αναδεικνύουν την ιδιαίτερη σημασία των καταποντισμένων Πλειστοκαινικών τοπίων της υφαλοκρηπίδας. Τέλος, με αφορμή τόσο τις εκούσιες όσο και τις ακούσιες μετακινήσεις που προτείνεται πως έλαβαν χώρα κατά το Πλειστόκαινο, διατυπώνονται σκέψεις σχετικά με τις – σχεδόν αναπόφευκτες – προκαταλήψεις που διακατέχουν τον μελετητή της απώτατης προϊστορίας, που αν και τείνει να αντιμετωπίζει τον ‘σύγχρονο άνθρωπο’ ως ‘έναν’ αποφεύγοντας παγίδες διαφοροποιήσεων με βάση στερεοτυπικές αντιλήψεις, δύσκολα ξεφεύγει από το ‘σύνδρομο ανωτερότητας του σύγχρονου ανθρώπου’ (sensu Villa & Roebroeks 2014) που, στην προκειμένη περίπτωση, στη θέση του ‘άλλου’ τοποθετεί τα προγενέστερα του σύγχρονου ανθρώπου είδη, όπως ο άνθρωπος του Νεάντερταλ ή ο Homo erectus.

Christina Papoulia hasn't uploaded this conference presentation.

Let Christina know you want this conference presentation to be uploaded.

Ask for this conference presentation to be uploaded.