Kent yoksulluğu ve mekansal yarılma (original) (raw)

2014, kent yoksulluğu ve mekansal yarılma

Özet Kent yoksulluğu çok eskiden beri (Türkiye için söylenirse 1950'lerden itibaren) var olan bir olguyken, mekânsal yarılma nispeten daha yeni bir olgudur. Mekânsal yarılma yok-sulluğun değişen yüzüyle ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, kent(ler)e özgü bir olgu olarak görülen mekânsal yarılmayı kent yoksulluğunun bir boyutu olarak ele almak mümkün-dür. Daha çok eşitsizliğin aşırı boyutlarda yaşandığı ve farklı demografik yapıları içlerinde barındıran İstanbul gibi metropol kentlerde görülen mekânsal yarılma, temelde benzer özelliklere sahip toplumsal kesimlerin kentin belirli yerlerinde (gecekondu, çöküntü alan-ları, kent içi merkezleri vb.) yoğunlaşmasını ifade eden bir kavramdır. Mekânsal yarılma kentlerdeki toplumsal kesimlerin yalnızca mekân boyutuyla ayrışmalarını değil, aynı zamanda toplumsal, kültürel vb. açılardan da ayrıştıklarını ifade etmektedir. Bu yönüyle mekânsal yarılma, toplumsal bütünleşme için ciddi bir sorun ve tehlike teşkil etmektedir. Son yıllarda uygulanan kentsel politikalar (yeniden yapılanma, kentsel dönüşüm, vb.) adı altında kentlerde yapılan düzenlemeler de mekânsal yarılmayı etkilemektedir. Bu tür dü-zenlemeler sınıfsal olarak üst sınıfların yararına olmaktadır. Bundan dolayı yaşam alanları giderek daralan alt sınıflar kentin belirli alanlarında yoğunlaşmak zorunda kalmaktadırlar. Bu durum birçok yönüyle birbirlerinden kopuk olan toplumsal kesimlerin (özellikle zen-ginlerin ve yoksulların) fiziki ve mekânsal açılardan da birbirlerinden ayrılarak aralarına aşılmaz duvarlar örülmesine neden olmaktadır. Kentin demografik yapısını oluşturan toplumsal kesimlerin (etnik, dini, sınıfsal vb.) kent ortamında kentle bütünleşik olarak ya-şayabilmeleri kentsel bütünleşme için önem arz etmektedir. Bundan dolayı bu kesimlerin sosyo-demografik ve kültürel özelikleri ile mekânsal yarılmaya neden olan kent yoksul-luğu gibi olguların sağlıklı bir şekilde analiz edilmesi gerekir. Bu çalışmada, kentsel bü-tünleşmenin önünde önemli bir engel olarak görülen kent yoksulluğu, mekânsal yarılma ilişkisi üzerinden ele alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kent, mekân, kent yoksulluğu, mekânsal yarılma, toplumsal kesimler.