PRİZREN TÜRK AĞZINDA DİL İLİŞKİSİ İZLERİ (PRİZREN TÜRK AĞZINDA YÜKLEMİN YERİ) (original) (raw)

2013, Balkan Araştırmaları Dergisi Cilt: 4, Sayı: 2 / 2013 ss. 07‐26

Kosova Cumhuriyeti’nin en önemli merkezlerinden biri olan Prizren, tarihî ve kültürel bir şehirdir. Prizren, içerisinde Arnavutlar, Türkler, Boşnaklar, az sayıda Sırplar ve diğer ulusları barındırmaktadır. Her milletin kendine ait dili, kültürü olmasından dolayı Prizren şehri dikkatte değer bir dil alanı hâline gelmiştir. Temasta olan Arnavutça, Türkçe ve Sırpça birbirlerinden etkilenmiştir. Prizren, Osmanlı yönetimi altındayken verici dil Türkçe, alıcı dil Arnavutça ve Sırpça idi. Bu süreç içerisinde Arnavutça ve Sırpça’da Türkçe’den aldıkları alıntı kelimeler, ekler, yapılar görülmektedir. Prizren Osmanlılar tarafından terk edildiğinde ise verici dil Arnavutça ve Boşnakça, alıcı dil ise Türkçe olmuştur. Osmanlılar, Balkan coğrafyalarından çekilince Hint‐Avrupa dil ailesine mensup dillerin etkisi altında kalan Prizren Türkçesi, Türkiye’nin ağızlarından farklı olarak Balkanlar’da yerini alan bir ağız sürecine girmiştir. Arnavut ve Sırp dilinin etkisi altında kalan Prizren Türkçesinde gerek sesbilimsel gerek biçimbilimsel ve gerekse sözbilimsel açıdan farklıklar görülmektedir. Bu çalışmada, Prizren Türk ağzının ortam dillerden etkilenerek sesbilimsel, biçimbilimsel ve sözbilimsel açıdan uğradığı değişikler ele alınmıştır. Bu etkileşim dil ilişkisi, dil alanı ve ayrık geçişsizlik varsayımın (The Unaccusative Hypothesis) nazariyesinden hareket edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Prizren, Prizren Türk Ağzı, Arnavutça, Sırpça, dil ilişkisi, dil alanı, ayrık geçişsizlik varsayımı.