Wspólnota jezuitów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Między tradycją a zmianą (original) (raw)
Related papers
Tradycja a nowoczesność. Uniwersytet jezuicki a współczesne wyzwania globalizacji
Horyzonty Wychowania, 2021
CEL NAUKOWY: Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie najważniejszych elementów koncepcji uniwersytetu jezuickiego w świetle teorii procesów globalizacji. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: czy jest możliwe skuteczne połącznie tradycyjnych zasad, na jakich opierał się jezuicki model kształcenia uniwersyteckiego ze współczesnymi potrzebami globalnego rynku „usług” edukacyjnych. W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury przedmiotu. PROCES WYWODU:Artykuł jest skonstruowany w następujący sposób. Na wstępie zarysowano ramy teoretyczne, w jakich analizowane są procesy globalizacji w świetle nauk społecznych. Następnie ukazano najważniejsze cechy koncepcji jezuickiego uniwersytetu, co wreszcie pozwoliło na określenie najważniejszych wyzwań stających przed szkolnictwem wyższym, a w szczególności uniwersytetami jezuickimi. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przedstawionych rozważań wynika, że możliwe jest skuteczne poł...
Emblematyka w Rzeczypospolitej epoki Oświecenia – metamorfozy tradycji symbolicznej
XVIII amžiaus studijos T. 6: Personalijos. Idėjos. Refleksijos, 2020
Adnotacja. Niniejszy artykuł jest pierwszym opracowaniem dotyczącym emblematyki w Rzeczypospolitej pod rządami Stanisława Augusta (1764–1795). Na podstawie źródeł, przede wszystkim opisów dekoracji okazjonalnych, określono zakres występowania i funkcje kompozycji symbolicznych w sztuce i literaturze epoki, kojarzonej jednoznacznie z odrzuceniem tradycji symbolicznej renesansu i baroku. Scharakteryzowano ówczesny status terminologiczny gatunków symbolicznych (emblema, hierogliphicum, symbolum), który zmienił się za sprawą francuskojęzycznej teorii (m.in. teorii dewizy, ikonologii, epigramu), skutkując przemianami (nie tylko emblematyki) w zakresie stylistyki i estetyki. Wskazano m. in. tendencje świadczące o zmianie myślenia o symbolice pod wpływem zainteresowania antykiem i klasycyzmem, zwiastujące nowoczesną refleksję dedykowaną symbolowi i metaforze. Słowa kluczowe: emblematyka, emblemat, hieroglifik, symbol, ikonologia, klasycyzm, dekoracja okazjonalna, oświecenie, antyk, Rzeczpo...
Studia Rossica Posnaniensia, 2020
The article is concerned with reconstructing the cultural meanings included in the Polish signs “inny” (“different”) and “obcy” (“foreign”) and comparing them with their Russian and German counterparts, i.e. “другой” and “чужой”, “der Andere” and “der Fremde” respectively. The data for the comparative analysis were collected by means of the free association method. The features indicated by the respondents reflected culture-specific and language-specific associative profiles of images of the lexical items “different” and “foreign”, characteristic of the representatives of the Polish, Russian and German cultures. The results of the association test confirm that there exist numerous criteria which the Polish, Russian and German respondents referred to while specifying the meaning of “different” and “foreign”. The questionnaire allowed for establishing a hierarchy of the criteria as well as for indicating significant similarities and differences between the Polish, Russian and German a...
2012
Polityczne aspekty przemian w nazewnictwie miejskim Polski północno-wschodniej w przekroju historycznym Słowa kluczowe: ideologia, toponimia miejska, przemianowania nazw ulic Analiza procesów proprialnych na różnych etapach rozwoju systemu nazewniczego wewnątrzmiejskich obiektów (np. dzielnic, osiedli, ulic, placów) pozwala ustalić pewne prawidłowości: urbanonimy są ważnym składnikiem przestrzeni, w której żyjemy i stanowią swoistą kronikę dziejów danego terytorium oraz zamieszkujących je ludzi. Są świadectwem przełomowych zmian politycznych, społecznych i kulturowych, jakie zachodzą w czasie [Handke 1992]. Procesy te mają szczególnie dynamiczny charakter na obszarach pogranicznych. Do takich obszarów można zaliczyć część terytorium Polski północno-wschodniej-region Mazury. Przez kilka wieków region ten stanowił terytorium sporne między Polską i Prusami. W czasie II wojny światowej był pod okupacją niemiecką, od 1945 r. znalazł się w granicach Polski Rzeczpospolitej Ludowej (PRL), w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Od 1989 r. datuje się okres niezależności i transformacji ustrojowej w Polsce. Celem tego opracowania jest ujawnienie wpływu czynników historycznych i społeczno-politycznych na zasób i charakter nazewnictwa miejskiego na przykładzie miast Ełk, Gołdap i Olecko. Wpływy niemieckie w historii miast Ełk, Gołdap, Olecko zaczynają się od czasu podbicia tych ziem przez zakon krzyżacki (XIII wiek). Jednakże pierwszymi osadnikami i założycielami wymienionych miast była ludność napływająca z Mazowsza i Podlasia, a więc z polskich dzielnic ówczesnego państwa. Niemniej jednak przynależność Mazur do Prus Wschodnich powodowała, że napływ osadników niemieckich trwał od zarania dziejów.
Od reportażu społeczno-obyczajowego do opowieści geohistorycznej. Ewolucja prozy Małgorzaty Szejnert
Konteksty Kultury, 2017
The essay discusses changes in Małgorzata Szejnert's writing, proposing a thesis that her journalist prose has evolved from social journalism to geohistorical writing. Her four so far, latest books: Czarny ogród (2007), Wyspa klucz (2009), Dom żółwia. Zanzibar (2011) and Usypać góry. Historie z Polesia (2015) are evidence that not until the 21 st century has she found her own, original and interesting writing style. A groundbreaking moment consisted in discovering the possibilities offered by exploring histories. Szejnert's writing became more mature, and finally it managed to combine the historical interest with the focus on the micro-world, the little corners of the globe, and their thorough description. Turning to geohistorical journalism didn't make Szejnert resign either from the distinct axiological element or from presenting topical issues; on the contrary, it opened much more possibilities to address, more broadly and in diverse contexts, the problems of our times.
Rzemiosło żydowskie w Lublinie i jego instytucje w latach trzydziestych XX wieku
2020
Jewish crafts in Lublin and their institutions in the 1930s The paper attempts to reconstruct the condition of Jewish crafts in Lublin in the 1930s after the new legal regulations for industry were introduced in 1927 (“The act on industry law”). Crafts in Lublin in this period were ethnically strongly polarized between the two groups. Jews owned 60 percent of all the workshops in the city, while Poles held the rest of the crafts and services. Jewish craftsmen dominated mainly in textile (tailoring) and leather (shoemaking) industries and services like hairdressing or photography. The article focuses primarily on quantitative and statistic aspects of the discussed topic. Jewish craft organizations (craft guilds), supporting institutions (credit institutions for craftsmen) and Jewish personnel of the Lublin Chamber of Crafts are also presented.
Studia z Prawa Wyznaniowego, 2023
Celem artykułu jest analiza kwestii rejestracji niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich, czyli gmin wyznaniowych żydowskich niezrzeszonych w ramach Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWŻ). Przez kilka lat możliwość utworzenia niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich była podważana przez ZGWŻ, który twierdził, że ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej wyczerpująco reguluje sytuację prawną wszystkich wspólnot judaistycznych w Polsce. W szeregu orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadłych na kanwie sporów między niezależnymi gminami wyznaniowymi żydowskimi a ZGWŻ, potwierdzona została możliwość rejestracji niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny wykształcił test pozwalający ocenić tożsamość lub odrębność dwóch związków wyznaniowych na potrzeby rejestracji nowych związków wyznaniowych. W artykule została zawarta próba systematyzacji elementów składających się na wspomniany test, odnoszący się m.in. do materialnej i formalnej tożsamości prawa wewnętrznego, kryteriów członkostwa oraz woli osób tworzących związek wyznaniowy. Dodatkowo rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego zostały poddane ocenie w perspektywie zgodności ze standardem ochrony wolności sumienia i wyznania wyznaczonym przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Słowa kluczowe: niezależne gminy wyznaniowe żydowskie; związek wyznaniowy; wspólnoty judaistyczne w Polsce; Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich; Genov przeciwko Bułgarii; tożsamość związków wyznaniowych