VAKFİYELERDE MİMARİ TASVİR TANIMLAMALARI VE BAZI DİSİPLİNLER AÇISINDAN ÖNEMİ (original) (raw)
VAKIF MÜESSESESİ'NDEKİ KURUMSAL DÖNÜŞÜMÜN ŞÂHİTLERİ: TAFSÎL VE TAFSÎL-İ NİZÂMÂT DEFTERLERİ
Osmanlı'da Şehir, Vakıf ve Sosyal Hayat, 2017
Hukukî meşrûiyyetini İslam hukukundan alan vakıflar, Osmanlı Devleti’nin başlangıcından beri hayrât ve akarât şeklinde hizmet vermiştir. Özel şahıslar yanında başta padişah ve vezirler olmak üzere diğer devlet ve saray yöneticileri de vakıflar kurarak bu müessesenin güçlenmesine destek olmuşlardır. Zamanla bu durum imparatorluk bünyesindeki vakıf müessesesinin bütünü üzerinde devletin idarî murakabesini güçlendirmiştir. Vakıflar başlangıçta vezirler, daha sonra reisülküttaplar, kadıaskerler, şeyhülislamlar, babüssaâde ağaları, daha sonra da modern anlamdaki yapılanmayı temsil eden Evkâf-ı Hümâyûn Nâzırlığı’nın temellerinin atıldığı I. Abdülhamit dönemine kadar darüssaâde ağalarının kontrolünde yönetilmiştir[1]. Her ne kadar XIX. Yüzyıl boyunca darüssaâde ağasının yönetimi devam ettiyse de II. Mahmud döneminde “nâzırlıklar”ın kuruluşu çerçevesinde idarî bakımdan yeniden yapılanan Evkâf Nezâreti önemli bir değişim geçirmiştir.
VAKFİYELERDE MEŞRÛTA TERİMİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ; VAKIF GÖREVLİLERİNE AİT MEŞRÛTALAR
The foundations of the foundation and the officials have set a number of conditions concerning the operation of mite or money the expenditure of foundation income and the charity services, the allocations to the persons and the relief. The state of the assignment of a task or allocation to second or third parties is also defined as legitimation, legitimacy. The houses which they are mostly legitimate masjid and which they have appointed as a definition legitimate beside the structures such as library, madrasa, school, or nearby are sometimes known as legitimate or legitimate. Constitutions of the imams and muezzins especially assigned to the duties of the foundations have brought some problems together as a result of political and social changes and transformations. In this study, besides the meanings of the legitimate words carried by the foundations, the conditions for the foundation, the spaces and the architectural features of the legacies allocated for the shelters of the foundation officers are defined.
TASAVVUFÎ BAKIŞ AÇISIYLA DEĞERLER EĞİTİMİ
Değer konusu, eski çağlardan beri, filozofların ve toplumların ele aldıkları en önemli konulardan biri olmuştur. Yüzyıllar boyunca kişilerin yaşantıları sonucuyla oluşmuş, topluma mal olmuş ve toplumsal hayatta pek çok fonksiyonu yerine getiren değerler; sosyal ve kültürel açıdan toplumları derinden etkileyen küreselleşme ve toplumsal değişiklikler nedeniyle önemlerini yitirmiş, hatta pek çoğu yok olmaya başlamıştır. Toplumların devamlılığını sağlayan değerlerin kaybolması o toplumun en güçlü sosyal kontrol aracını kaybetmesi demektir. Böylesine önemli fonksiyonları olan ve insanları birbirine bağlayan, toplumda mutluluk ve huzuru sağlayan ve toplumu tehditlerden koruyan değerlerin küçük yaştan itibaren çocuklara kazandırılmasında, değerler eğitiminin rolü önemlidir. Bu çalışmanın amacı; değerler eğitiminde, displinler-arası bir yaklaşımla hem formel bir eğitimle üniversitelerin İlâhiyat veya İslâmî İlimler Fakülteleri'nde Temel İslami Bilimler çatısı altında, hem de bazı sivil toplum kuruluşları tarafından informel olarak ele alınan Tasavvufun nasıl kullanılabileceğini ortaya koymaktır. Bu çalışmada değerler eğitimi açısından tasavvufun öncelikle ahlâk eğitimi boyutu ele alınacaktır. Tasavvufun bu boyutunu incelerken klasikler dediğimiz ilk tasavvuf kitaplarında ele alınan değerlerden hangilerinin formel eğitim içerisine adapte edebileceği incelenecektir. Bu bağlamda isâr (diğergamlık), fütüvvet (delikanlılık), muhabbet (sevgi), murâkabe (otokontrol), Sıdk (doğruluk), insan-ı kâmil (mükemmel insan) gibi kavramlar ele alınacaktır. Değerler eğitimine katkısı olabileceğini düşündüğümüz tasavvufun bir diğer boyutu da biyografilerdir. Yine ilk tasavvuf klasiklerinden itibaren 1 Aksaray Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu 2 Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi / 2020 / 22 149, 2020
Since the beginning of the 20th century, the subject of Kizilbashes (Red-Heads) and Kizilbashism has taken its place among the subjects that attract the attention of the scientific world and are discussed. Studies on the subject are increasing day by day in terms of number, variety and quality. In some of these studies, it is seen that Ottoman archive documents were used meticulously as a source. Especially, the archive documents about the provisions and lodges in the Mühimme Books kept in the Divanıhümayun, which was the centre of the Ottoman administration, constituted the main source of many studies. Tax (tahrir) record books are one of primary source of reference for social, economic, financial, legal, demographic, military, toponymy, religious and Sufism issues regarding to the Ottoman Empire Period. Researchers have analysed almost all of these record books and many of these records have been the subject of master’s and doctoral dissertations. Some of them were published as books. The data from these records have clarified many issues regarding the Ottoman Period. However, despite the publication of so many books, theses, articles and papers, there are some issues that are overlooked and not paid attention to. This paper will clarify the nature of the notes from the record books kept at the beginning of the 16th century, in which are mentioned the terms “Kızılbaş”, “Kızılbaş fetreti”, “Kızılbaş kıranı”, “Kızılbaş zamanı”, “surh”, “surh-serân” and “mâl-ı Sürh-serân”. With these terms, it will be possible to explain the viewpoint of the Ottoman Empire towards the Kizilbash with official documents. The nature of the tax collected under the name “Sürh-seran” (Kizilbashes) and “... mâl-ı Sürh-seran” will be explained in details. The term “… mâl-ı Sürh-serân” reveals the existence of an enforcement which proves that the Kizilbash-Turkmens migrated from some of their settlements in Anatolia. It is possible to see some concrete examples of the effects of the Ottoman-Safavid struggle on Ottoman official documents. In addition, the paper will give an insight into the effects on population movements and their results, and their reflections to the present. Thus, it is important to share with the public the importance of information and notes from archive records in order to better understand some of today’s economic, cultural, social and religious issues. With the explanation of these terms, it will be possible to see the effects of the Ottoman-Safavid struggle in Anatolia on the Kizilbash-Turkmen community living in 152 Forschungszeitschrift über das Alevitentum und das Bektaschitentum / 2020 / 22 M. Salih ERPOLAT sanjaks, such as Amid, Mardin, Arapkir, Ergani, Çermik, Siverek, Kiğı, Çemişgezek, Harput, Teke, Çorum, Canik and Mosul, in the light of the documents. This paper will analyse 22 short and some one-sentence notes that we identified on the subject. By means to these notes, it will be possible to see the viewpoint and to understand some of the enforcements of the Ottoman State administration towards the Kizilbashes at the beginning of the 16th century. Keywords: Kizilbash, Sürh-serân, tax record books, Diyarbekir Province, Kizilbash migration. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi / 2020 / 22 153 XVI. Yüzyılın Başlarında Tutulan Tahrir Defterlerinde Kızılbaşlara Dair Notların Tarih Açısından Önemi ZUSAMMENFASSUNG Das Thema Kızılbaş und Kızılbaştum hat seit den Anfängen des 20. Jahrhunderts unter den Themen Platz eingenommen, die die Aufmerksamkeit der Welt der Wissenschaft auf sich ziehen und diskutiert werden. Tag für Tag nehmen Arbeiten über das Thema in Bezug auf Anzahl, Vielfalt und Qualität zu. Es ist zu erkennen, dass in manchen dieser Forschungen osmanische Archivdokumente mit Sorgfalt benutzt worden sind. Besonders die Urteile in den Mühimme-Heften, die im Dîvân-ı Hümâyûn, dem Zentrum der osmanischen Regierung, festgehalten wurden, und die Archivdokumente in Bezug auf Zawiyas bildeten die Hauptquelle zahlreicher Forschungen. Die Tahrir-Hefte zählen zu den primären Quellen in Bezug auf soziale, ökonomische, finanzielle, rechtliche, demographische, militärische, toponomastische, religiöse und sufistische Themen aus der Zeit des Osmanischen Reiches. Fast all diese Hefte wurden von Forschern untersucht und sehr viele wurden zum Thema von Master- und Doktorarbeiten. Manche von ihnen wurden in Buchform gebracht und veröffentlicht. Viele Themen in Bezug auf die osmanische Periode wurden durch Verwendung der Daten dieser Hefte aufgeklärt. Allerdings ist zu sehen, dass es, obwohl so viele Bücher, Thesen, Artikel und Erklärungen veröffentlich wurden, Punkte gibt, die übersehen und nicht beachtet wurden. In diesem Artikel wird die Bedeutung von Notizen in Tahrir-Heften des frühen 16. Jahrhunderts aufgeklärt werden, in denen die Begriffe “Kızılbaş”, “Kızılbaş fetreti”, “Kızılbaş kıranı”, “Kızılbaş zamanı”, “sürh”, “sürh-serân” und “…mâl-ı sürh-serân” vorkommen. Mit diesen Begriffen wird es möglich sein, die Sichtweise des Osmanischen Reiches auf die Kızılbaş mit offiziellen Dokumenten zu enthüllen. Die Bedeutung der Steuern, die unter dem Namen “sürh-serân” (die Kızılbaş) und “… mâl-ı sürh-serân” erhoben wurden, wird ausführlich erklärt werden. Der Begriff “…mâl-ı sürh-serân” legt die Existenz einer Praktik offen, die beweist, dass die Kızılbaş-Turkmenen aus manchen ihrer Siedlungsgebiete in Anatolien auswanderten. Es ist möglich, manche konkrete Beispiele dafür zu sehen, wie sich die Einflüsse der osmanisch-safawidischen Auseinandersetzungen auf offizielle osmanische Korrespondenzen ausgewirkt haben. Zudem werden ihre Auswirkungen auf Bevölkerungsbewegungen, ihre Resultate und ihre Reflexionen auf heute beleuchtet. So ist es wichtig, die Bedeutung von Informationen in Archivaufzeichnungen und Notizen mit der Öffentlichkeit zu teilen, um manche heutigen ökonomischen, kulturellen, sozialen und religiösen Probleme besser verstehen zu können. 154 Forschungszeitschrift über das Alevitentum und das Bektaschitentum / 2020 / 22 M. Salih ERPOLAT Mit der Erklärung der erwähnten Begriffe wird es möglich sein, die Auswirkungen der osmanisch-safawidischen Auseinandersetzungen auf die Gemeinschaften der KızılbaşTurkmenen, die in anatolischen Sandschaks wie Amid, Mardin, Arapkir, Ergani, Çermik, Siverek, Kiğı, Çemişgezek, Harput, Teke, Çorum, Canik und Musul lebten, im Lichte der Dokumente zu betrachten. In dieser Arbeit werden 22 kurze und manchmal auch nur aus einem Satz bestehende Notizen, die wir in Bezug auf das Thema festgestellt haben, erklärt werden. Dank diesen Notizen wird es möglich sein, die Sichtweise der osmanischen Staatsführung des frühen 16. Jahrhunderts auf die Kızılbaş zu sehen und einige der Praktiken der Osmanen gegenüber ihnen zu verstehen. Schlüsselwörter: Kızılbaş, Sürh-serân, Tahrir-Hefte, Provinz Diyarbekir, KızılbaşMigration.
JOURNAL OF SOCIAL AND HUMANITIES SCIENCES RESEARCH (JSHSR), 2020
İçinde bulunduğumuz çağın ve gelişen teknolojinin bize sunduğu en önemli araçlardan biri de iletişim kanallarının artmasına bağlı olarak firmaların ürünlerini ya da hizmetlerini diğer rakiplerinden ayrılarak insanlara iletilmesini sağlayan reklam/tanıtım faaliyetleri olmuştur. Reklam/tanıtım faaliyetlerinin ana amacı, işletmelerin/markaların kendilerine belirlemiş oldukları hedef kitlenin dikkatini çekerek, kitlenin satın alma davranışında kendisini tercih etmesi yönünde kullanması ya da bir sonraki satın alma ihtiyacı hissettiğinde hatırlanan firma/marka olmaktır. Dolayısıyla, artık günümüzde ne tür faaliyet içinde bulunursa bulunsun tüm firmaların/markaların reklam/tanıtım faaliyetler içinde bulunmaları zorunluluk haline gelmiştir. Küreselleşmenin etkisi ile insanların istedikleri her türlü nesneyi ya da hizmeti satın alma güçleri artmıştır. Böylece, insanlar eğitim alma haklarını devlet dışındaki diğer eğitim kurumlarından da alabilme ortaya çıkmıştır. İnsanların satın alma gücünün yükselişi ve devlet dışında da eğitim imkanlarının olabileceği gerçeğini keşfetmeleri, Türkiye’deki vakıf üniversitelerin hızlı bir şekilde açılmasına yol açmıştır. Toplumun talepleri doğrultusunda hızlı çoğalan vakıf üniversiteleri, kendilerini diğer benzer eğitim kurumlarından ayrıştırmak, hedef kitlenin dikkatini çekmek üzere tanıtım faaliyetlerine ağırlık vermiştir. Böylece vakıf üniversiteleri arasında ciddi bir rekabet ortamı oluşmuştur. Üniversitelerin oluşan rekabet ortamında hedeflerinde yer alan öğrenci adaylarının dikkatini çekmek üzere tanıtım stratejileri geliştirmiş ve bunun içinde sosyal medya, televizyon kanalları ve açık hava reklam kanalları (özellikle billboardlar) gibi pek çok mecrayı kullanmışlardır. Üniversitelerin, kendilerini tanıtmak ve hedef kitlenin dikkatini çekmek ve geniş kitlere ulaşmak, markalaşmak ve bilinirliğini artırmak üzere en dikkat çeken reklam mecralarından biri olarak açık hava mecraları çok sık kullanmaya başlamalarıdır. Üniversiteler, reklam/tanıtım kampanyalarını toplum nezdinde değerli olması dolayısıyla başarılı bir tasarım konseptiyle hedef kitlelerine ulaşarak iletişim faaliyetlerini gerçekleştirmeyi amaçlarlar. Ortaya çıkan süreçte reklamların hazırlığı içerisinde grafik tasarımın yeri büyük öneme sahiptir. Çünkü grafik tasarım, reklamın ana biçimi, aynı zamanda tüm tasarım çalışmaları arasında en hassas ve görsel merkezidir. Bu nedenle iyi bir reklamın arkasında zihinde hazırlanan yaratıcı düşünce ve fikirlerin gerekli özgün tasarım donanımlarıyla hazırlanmasını zorunlu kılar. Çalışmanın amacı, 2020 yılında İstanbul’daki vakıf üniversitelerin tercih ve tanıtım günlerindeki hazırlamış oldukları açık hava reklam konseptlerinden biri olan billboard tasarım çalışmalarında, tipografi, fotoğraf, renk ve illüstrasyon gibi öğeleri kullanma durumları grafik tasarım perspektifiyle değerlendirilerek çeşitli analizlerin yapılmasıdır. Amacı gerçekleştirmek üzere, grafik tasarım elemanları dikkate alınarak bir araç geliştirilmiş olup; geliştirilen araç doğrultusunda, eğitim-öğretim faaliyetlerini İstanbul’da devam eden 13 vakıf üniversitesinin dış mekân mecrası içinde yer alan billboard tasarımları değerlendirilmiştir.