Od estetyki intermedialności do estetyki trasmedialności: Perspektywy refleksji nad sztuką w kontekście problematyki konwergencji mediów i transgresji kulturowej (original) (raw)

Sztuka i wspólnota. Artystyczna refleksja nad Shoah jako otwarcie się na inność

Teksty Drugie, 2013

Od narodzin określają nas spojrzenia. Wpleceni w nie, patrzymy na innych, oni-na nas. W przestrzeni publicznej ("na wolnym rynku przypadkowych spojrzeń" mówi Peter Sloterdijk) muśnięcie wzrokiem, przelotne bycie widzianym nie nakładają się na siebie, nie zagrażają podmiotowej autonomii. Spojrzenia (wy)mijają się, czasem krzyżują. Ich przedłużonego spotkania nie tłumaczy znajomość czy jakikolwiek inny element poddający się interpretacji; choć pojawiają się ulotne komunikaty (na przykład uśmiech), momentalne zbliżenie stapia się z fundamentalną obcością. Intersubiektywne "krótkie spięcie" (lecz nie przejście od stanu "obcości" do "znajomości") trwa sekundę, po czym odwracamy głowę, by wrócić do uprzedniej roli. Bez tych barier-równie koniecznych, jak granice między światem żywych i umarłych-niemożliwe byłoby stworzenie świata społecznego. W jego ramach spełniamy zarówno nasze pragnienie bycia z innymi (zbliżenia), jak potrzebę odróżnienia się od nich 2. Czasami dystans znika. Spojrzenie przebija niewidzialną otoczkę (niewidzenia, bycia niewidzianym), wędruje ku nam, byśmy mogli się w nim dostrzec, tworząc "wyjątkowy stan intersubiektywny" (Sloterdijk). (Roz)poznajemy się w oczach innych, przeobrażonych w nasze zwierciadła. Poddani spojrzeniu, przestajemy władać sobą, łączymy twarze w "intymnym univer-1 Wersja skrócona ukazała się w języku angielskim (tłum M. Mrozik): The gaze of Medusa, w: Vision and cognition, ed. T. Dobrzyńska, R. Kuncheva, Sofia 2011, s. 3-27. Pan Profesor Benedetto Bravo zechciał przeczytać tekst przed drukiem. Jego uściślenia i krytyczne uwagi były dla mnie bezcenne.

Medialaby w perspektywie kultury wernakularnej. Analiza wybranych cech polskich instytucji

Media - Kultura - Komunikacja Społeczna

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji badań laboratoriów cyfrowej humanistyki w perspektywie kultury wernakularnej. Tekst uwzględnia teoretyczne założenia modelu laboratoryjnego oraz kultury wernakularnej jako propozycji metodologicznej, także z uwzględnieniem genezy terminu. Autor podejmuje rozważania na podstawie trzech wyznaczników koncepcji: emergentności, subwersywności strukturalnej, lokalności oraz amatorskości. Studium przypadku polskich instytucji zostało oparte na wywiadach przeprowadzonych z przedstawicielami trzech medialabów: w Gdańsku, w Krakowie oraz w Katowicach. Wnioski z badań doprowadziły do wysunięcia propozycji analizowania medialabów w kontekście tytułowego paradygmatu, uwzględniając przedmiot podejmowanych aktywności w laboratoriach oraz specyfikę ich funkcjonowania. Badacz zwraca uwagę na aspekty określające działania medialabów: regionalny kontekst historyczny, potrzeby społeczne, lokalna kultura cyfrowa, paradygmat Do It Yourself. W podsumowaniu auto...

„Trzecia Kultura” W Dobie Posthumanizmu I Transhumanizmu

Studia Europaea Gnesnensa, 2018

Since the mid-twentieth century, there has been a discussion in the academy about "two cultures": humanities and sciences and the so-called third culture. In this article I outline the history of this debate. I also present new trends in contemporary humanistic reflection: posthumanism and transhumanism, which are based on interdisciplinary research. I am also describing the projects and the output of several currents of contemporary art: robotic art, bio art and bio-robotic art.

Transfer kulturowy w przekładzie dramatów na scenę

Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura

Literaturoznawcy, Michel Espagne i Michael Werner wprowadzili pojęcie „transferu kuturowego” do nauk humanistycznych. Proces transferu zachodzi zawsze w obie strony i jest kreatywny. W przypadku transferu kulturowego każda rzecz (koncepcje, systemy prawnych, idei, przedmioty materialne, terminy, konwencje literackie, teatralne itp.) nie tylko zostaje przeniesiona do nowego kontekstu, ale przede wszystkim nabiera nowego znaczenia. Kulturowa wymiana to nie cyrkulacja wiedzy i idei takimi jakie są w środowisku oryginalnym, ale ich ponowna reinterpretacja w odmiennym kontekście kulturowym. Artykuł ma na celu analizę transferu kulturowego na przykładzie tradaptacji Jatindera Vermy w teatrze interkulturowym. Naświetlone zostały procesy relokacji kulturowej klasyków, negocjacje językowe, heteroglosji i inicjacji ruchu nowych teatrów mniejszościowych. Autorka pokazuje także proces ewolucji definiowania i rozumienia takich zagadnień jak performatywność, wypowiadalność czy odgrywalność w na...

Na styku biografii i twórczości. Perspektywa psychologiczna

Roczniki Humanistyczne, 2018

Styk twórczości i biografii jest wciąż zagadkowy dla badaczy, a próba zarzucenia rozważań w tym obszarze wydaje się nietrwała. Psychologia może być i niejednokrotnie okazuje się atrakcyjnym towarzyszem poszukiwań tych niejasnych związków, choć teoretycy literatury sięgający do niej upodobali sobie głównie psychoanalizę jako metodę interpretacji 1. Odwołania do biografii są i możliwe, i od dawna obecne, również bez sięgania do psychoanalizy, lecz, w kontekście odżegnywania się czy dezaprobaty dla tego kierunku poszukiwań, wyrażane są nader ostrożnie i niejako na marginesie głównych rozważań. I tak Andrzej Franaszek, doszukując się danych biograficznych w wierszu Zbigniewa Herberta Mój ojciec, pisze: "W tym nostalgicznym, nieco baśniowym obrazie znajdziemy więcej biograficznych szczegółów, niżby nam chciała pozwolić szkolna polonistyka" 2 ; Julia Hartwig zaś, choć zaznaczając, że "życie nie zawsze dobrze jest mieszać z twórczością", napisała: "dwa wiersze Głos wewnętrzny i Kołatka to jakby dwa