ŞEYHÜLİSLÂM MEHMED ES'AD EFENDİ VE HULÂSATÜ'T-TEBYÎN FÎ TEFSÎRİ SÛRETİ YÂSÎN İSİMLİ ESERİ Mehmet Akif ALPAYDIN (original) (raw)

XVIII. yüzyıl Osmanlı münevverlerinden olan Ebû İshakzâde Mehmed Es‘ad Efendi, şeyhülislâmlığa kadar yükselmiş başarılı bir bürokrat olmasının yanısıra, İslâmî ilimler sahasında vukûfiyet sâhibi bir âlim, divan sahibi bir edîb ve farklı makamlarda besteleri olan bir mûsikîşinâstır. Es‘ad Efendi’nin özellikle tefsîr sahasına dair çeşitli kapsam ve muhtevâda eserler kaleme aldığı görülmektedir. Bu eserlerden Hulâsatü’t-Tebyîn fî Tefsîri Sûreti Yâsîn isimli Yâsîn sûresi tefsîri, gerek muhtevası gerekse metodolojisi açısından dikkat çeken bir eserdir. Es‘ad Efendi, Hulâsatü’t-Tebyîn’de âyetleri farklı vecihlere göre tafsîli bir şekilde tefsîr etmiştir. Eser, kaynak ve kütüphane taramaları sonucu yaptığımız tespite göre, Osmanlı döneminde Türkçe olarak telif edilmiş bilinen en kapsamlı Yâsîn sûresi tefsîridir. Makalede Hulâsatü’t-Tebyîn’e ve müellifi olan Şeyhülislâm Mehmed Es‘ad Efendi’ye dair bilgiler verilecektir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Es‘ad Efendi, Müfessir, Tefsîr, Hulâsatü’t-Tebyîn. Shaykh al-Islam Ebû İshakzâde Mehmed Esad Efendi, A XVIIIth century Ottoman intellectual was a successful statesman, an experienced scholar in Islamic sciences, a man of letters having collected poems and a musician who had compositions in different modes. It is understood that Esad Efendi had compiled commentaries on the Quran at a various scope and content. One of his works named Hulasatü’t-Tebyin fi Tefsiri Sureti Yasin was a commenting on the surah Yasin, draws attention with its content and methodology. In this work, Esad Efendi had commented the verses extensively from different angles. As I identified after reviewing the literature, Hulasatü’t-Tebyin is the most comprehensive commentary of the surah Yasin compiled in Ottoman period. In this article I will provide information about Hulasatü’t-Tebyin and its author Shaykh al-Islam Mehmed Esad Efendi. Keywords: Ottoman, Esad Efendi, Interpreter, Interpretation of the Qoran, Hulasatu’t-Tebyin.