Lipót Mosony: Osmanlı İstanbul’unda Macar Tarih Araştırmaları Ve Macar Kültür Siyaseti (1914-1916) (original) (raw)

Lipót Mosony: Osmanlı İstanbul’unda Macar Tarih Araştırmaları Ve Macar Kültür Siyaseti (1914-1916)

2020, Prof. Dr. Melek Çolak Armağanı

Lipót Mosony, Imre Karácson’un beklenmedik ölümünün ardından Macar kültür siyasetçileri tarafından Osmanlı başkentine gönderilmişti. Karácson’un yaptığı araştırmalar, 19. yüzyıldan Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar sürmüş olan dönemin İstanbul’daki Macar arşiv çalışmalarının doruk noktasını oluşturmakla birlikte, birçok yayının hayata geçirilmesinde de önemli rol oynamıştır. Düzenli arşiv çalışmalarının en etkin destekleyicisi ve organizatörü, aynı zamanda Avusturya-Macaristan’ın Balkan politikasında da etkili olan Balkan uzmanı tarihçi Lajos Thallóczy idi. Thallóczy kendi seçtiği bilim adamlarından sadece bilimsel araştırmalarında değil, Macar kültür politikasının hedeflerine ulaşabilmesi adına, önde gelen Türk siyasetçileriyle iyi ilişkiler kurmaları hususunda da aktif olmalarını istiyordu. Balkan Savaşları nedeniyle Karácson’un ölümünün ardından yeni birisinin atanması bir süreliğe askıya alınmış olsa da, Thallóczy’nin inisiyatifiyle yine bir bilim adamı olan Lipót Dangelmayer (Mosony), tam da Birinci Dünya Savaşı’nın patlak verdiği zaman İstanbul’a gönderilmişti. Makalemiz, Mosony’nin özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun yaşadığı Cihan Harbi koşulları içerisinde bu güne kadar tümüyle bilinmeyen bilimsel ve kültür siyaseti alanındaki çalışmalarını ortaya koymayı hedeflenmektedir.