Hayal Perdesi Sinema Dergisi'ne Tarihsel Bir Bakış (original) (raw)
Cumhuriyet Öncesi İslamcı Dergilerde Sinema
3. TÜRKİYE ESTETİK KONGRESİ, 2019
A paradigm shift that changed our visualization of the world was lived in the 20 th and 21 st Century: Vertical Perspective. The transformed perspective which created this paradigm shift was provided by the familiar technologies like aerial views, satellite pictures and drone-shots and production of these kind of images have already been continued and have been developed. These technologies are not just used in image production but also are used in military systems. This research discusses in detail the paradigm shift explaining by the transition from horizontal perspective to vertical perspective. It also asserts that this has been not just for displaying image presentation, rather, it is a fact that Europe was trying to dominate by using this practice which is based on a static view and imitation of the nature at the same time. Therefore, the role and purpose of the perspective that is seen as one of the most important aspects of art, is commented from a social, cultural and historical perspective.
Sinematografik Düşünce İmgesinin Tarihi
DergiPark (Istanbul University), 2022
ÖZ Sinema, felsefenin sonunun ilan edildiği bir dönemde ortaya çıkmış ve düşüncenin dönüşümüne olanak sağlamıştır. Filmin felsefeyi dönüştürmesi temelde bir düşünme biçimi olmasından ve imge üretme potansiyelinden ileri gelmektedir. Sinemayla ilgilenen düşünürler filmin özüne yönelik bazı sorular sormuş ve bunlara cevaplar aramışlardır. Bu sorgulamalarla filmin ne olduğunu anlamaya çalışan teorisyenler, sinemanın bir hareket mi, zaman mı, görüntü mü, süreç mi olduğu üzerinde durmaktadırlar. Sinemayla ilgilenenler soruşturmalarını ontolojik, epistemolojik ve fenomenolojik bağlamlarıyla ele alarak felsefi argümanlardan hareket etmişlerdir. Sinema düşünürlerinin bu çabaları, sinematografik düşüncenin gelişimini de şekillendirmiştir. Sinematografik düşüncenin gelişimi klasik ve modern olarak iki döneme ayrılmaktadır. Thomas Wartenberg, (2005) görüntünün felsefesinin klasik dönemini Hugo Münsterberg'in Fotoplay isimli metniyle başlatmakta; Stanley Cavell'in çalışmasıyla bitirmektedir. Modern dönemi de Gilles Deleuze'ün iki ciltlik sinema felsefesi kitabı ile başlatmakta ve günümüze kadar devam ettiğini ifade etmektedir. Bütün bunlardan hareket eden bu çalışmanın temel amacı sinematografik düşünce tarihsel gelişimini ortaya koymaktır. Çalışmada sinematografik düşünce imgesinin gelişimi, yorumlayıcı yöntem ile tarihsel bir perspektiften ele alınmaktadır.
İlef Dergisi, 2024
Öz 8 Aralık 1923'te ünlü şair Nâzım Hikmet'in babası Hikmet Nâzım Bey'in yönetiminde İstanbul'da yayın hayatına giren Sinema Postası/Le Courrier du Cinéma, Cumhuriyet döneminin ilk sinema dergisidir. Bu dergi, Osmanlı Türkçesi ve Fransızca olmak üzere iki dilli çıkan, haftalık ve resimli bir yayındır. Paris'te yayımlanmakta olan Fransız sinema dergisi Cinémagazine model alınarak çıkarılan Sinema Postası, Türkiye'de magazin tipi sinema dergiciliğinin öncüsüdür. Derginin Fransızca bölümünü Fransız gazeteci Roger Lavallette yönetmiştir. Derginin en aktif yazarı ve ilerleyen sayılarda başyazarı ise Vedat Örfi Bengü'dür. Daha evvel değişik çalışmalara konu olan ve üç sayısının tespit edilebildiği görülen Sinema Postası'nın bu makale kapsamında iki nüshası daha bulunmuş ve toplam beş sayısı incelenmiştir. Bu makale, Sinema Postası'nın kapsamlı bir incelemesini tarihsel bağlamı içinde sunmaktadır. Derginin yayımlanma motivasyonlarını ortaya koymayı, içeriğine ışık tutmayı ve kuruluşuna yol açan koşulları keşfetmeyi amaçlamaktadır. İkinci olarak bu makalede, Sinema Postası'ndan hareketle Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde sinemanın Türkiye'deki durumuna dair gözlem ve değerlendirmelerde bulunmak amaçlanmaktadır. Cumhuriyet'in ilk sinema dergisi kendi döneminin sinema hayatını açık şekilde yansıtır. Yerli yapımcılığın cılız, sinema piyasasının gösterim odaklı olduğu koşullarda Avrupa ve ABD yapımı filmler baskındır. Üstelik Hollywood ön plana çıkmakta ve yıldız sisteminin semptomları belirginleşmektedir. Makalede "sinema romanı" ve "sinema muharriri" gibi kavramların ön plana çıkıp sinema kültürünün ayrılmaz parçası haline geldiği; matbuat, popüler edebiyat ve sinema arasında kurulan karmaşık ilişkiler ağı incelenmektedir. Sinema Postası, yalnızca Türk sinemasının erken dönemine dair değerli bilgiler sunmakla kalmamakta, aynı zamanda bu dönüşüm dönemindeki daha geniş kültürel ve sinemasal değişimlerin projektörü olarak da hizmet etmektedir.
Sinema Tarihi Çalışmalarında Önemli Bir Proje: HOMER
SineCine, 2019
Yazar, Avrupa Sinema ve Medya Calismalari Agi’nin (European Network forCinemaand Media Studies-NECS) “Medya Politikasi-Politik Medya” basligi ile 19-22 Temmuz 2013 tarihinde Prag’da gerceklestirdigi konferansta sinema calismalari ile ilgili yapilan sunuslardan izlenimlerini aktariyor. Bu yilki sinema calismalarinin en buyuk ozelliginin kisa adi HOMER olan History of Moviegoing, Exhibition and Reception (Sinemaya Gitme, Gosterim ve Alimlama Tarihi) projesinin hazirladigi ozel bir dizi oturumun gerceklesmesi oldugunu vurguluyor. Homer projesinin ortaya cikmasindaki en buyuk itkinin, film dagitim ve dolasiminin ticari faaliyetlerini, kamusal yasamda sinemanin gorunumunu bicimlendiren yasal ve siyasi soylemleri inceleyen ve sinema tarihi calismalarina egemen olan film merkezli tarih calismalarina tepki olarak dogan “Yeni Sinema Tarihi” (YST) oldugunu soyluyor. Homer projesi ve YST hareketinin son yillarda tekrara dusmus gorunumu veren tarih calismalari alanina taze bir soluk getirmesi a...
KAYNAKÇA Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BOA.I.HUS.167, (95/CA/1326), [1908/1909]. BOA.Y.PRK.MYD. 22/60, (17/ C/1317), [23 Ekim 1899]. BOA.Y.PRK.EŞA. 40/1, (3/ M/1320), [12 Nisan 1902]. BOA.Y.PRK.EŞA. 40/1, (3/M/1320), [12 Nisan 1902]. BOA.Y.PRK.AZJ, 46/16, (29/Z/1320), [29 Mart 1903]. Süreli Yayınlar “Le Gala de Yildiz”, Le Moniteur Oriental, 4 Ağustos 1909. “Sinematograf ve Pandomima”, İkdâm, 4686, 19 Haziran 1907/1325, 4. “Sinematograf”, İkdâm, 4676, 9 Haziran 1907/1325, 4. “Sinematograf”, İkdâm, 4678, 11 Haziran 1907/1325, 4. “Sinematograf”, İkdâm, 4711, 14 Temmuz 1907/1325, 4. “Sinematograf”, İkdâm, 5045, 12 Haziran 1908/1326, 4. “Sinematograf”, İkdâm, 5481, 22 Kânunuevvel 1909/1325, 6. “Spectacles et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 11 Aralık 1901. “Spectacles et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 22 Nisan 1913. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 12 Ekim 1909. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 16 Ekim 1909. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 20 Mart 1901. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 23 Ekim 1909. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 23 Ocak 1897. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 26 Ocak 1897. “Théatres et Concerts”, Le Moniteur Oriental, 29 Mart 1897. “Théatres”, Stamboul, 12 Aralık 1896. “Théatres”, Stamboul, 17 Mart 1897. “Théatres”, Stamboul, 17 Nisan 1897. “Théatres”, Stamboul, 25/26 Aralık 1896. “Une Curiosité photographique”, Stamboul, 12 Aralık 1896. Kitaplar & Makaleler Bottomore, Stephen “The Panicking Audience?: early cinema and the ‘train effect’”, Historical Journal of Film, Radio, Television, 19, 2, (1999), 177-216. Ceylan, Ayhan “Osmanlı Dönemi Türk Sinemasında Hukuki Düzen”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, 9, (Bahar 2010), 7-19. Coissac, G.-Michel Histoire du cinématographe De ses origines à nos jours, Paris: Gauthier-Villars, 1925. Çeliktemel-Thomen, Özde “1903 Sinematograf İmtiyazı”, Toplumsal Tarih, 229, (Ocak 2013), 26-32. Çeliktemel-Thomen, Özde “Denetimden Sansüre II. Abdülhamid Döneminde Sinema”, Toplumsal Tarih, 255, (Mart 2015), 73-74. Çeliktemel-Thomen, Özde “Sinemada Tehlike: II.Meşrutiyet’te Sinema Hakkında Kısa Bir Mütâlaa”, Alternatif Politika, (2016 Basım Aşamasında). Eldem, Edhem “Görüntülerin Gücü - Fotoğrafın Osmanlı İmparatorluğu’nda Yayılması ve Etkisi”, Camera Otomana - Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğraf ve Modernite 1840-1914, Zeynep Çelik & Edhem Eldem (der.), Ayşen Gür (çev.), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2015, 106-153. Erdoğan, Nezih “Erken Sinemanın Kazası Nitrat Yangınları ve Önlemler”, Toplumsal Tarih, 255, (Mart 2015), 56-60. Erdoğan, Nezih “The Spectator in the Making: Modernity and Cinema in Istanbul, 1896-1928”, Orienting Istanbul Cultural Capital of Europe?, Deniz Göktürk, Levent Soysal & İpek Türeli (yay. haz.), London: Routledge, 2010. Erimez, Salih Tarihten Çizgiler, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1941. Evren, Burçak Türkiye’ye Sinemayı Getiren Adam Sigmund Weinberg, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1995. Gündem Öktem, Meltem “Türk Sinema Tarihinin Erken Dönemini Aydınlatma Çabalarına Bir Katkı: Edebiyatçılarımızın Sinema Hatıraları”, Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 2, (Yaz 2009), 65-81. Kafadar, Cemal, Özgüç, Agâh, Scognamillo, Giovanni & Bayrakdar, Deniz “Sinema ve Tarih”, (Panel Tartışması), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 5, Deniz Bayrakdar (der.), İstanbul: Bağlam Yayınları, 2006, 18-21. Makzume, Erol & Kocabaşoğlu, Esra “Jules Lauren (1825-1901) Doğu’da Batı’yı Unutmayan Oryantalist”, Toplumsal Tarih, 113, (Kasım 2013), 59. Özen, Mustafa “Travelling Cinema in Istanbul”, Travelling Cinema in Europe: Sources and Perspectives, Martin Loiperdinger (der.), Kintop Schriften, 2008, 47-54. Özgen Tuncer, Aslı “İstanbul ve Boğaz Kıyılarının Akışkan Panoraması“,Toplumsal Tarih, 263, (Kasım 2015), 26-34. Özön, Nijat Sinema El Kitabı, İstanbul: Elif, 1964. Özön, Nijat Türk Sineması Tarihi (Dünden Bugüne 1896-1960), İstanbul: Ekicigil Matbaası, 1962. Öztürk, Serdar “Söylemsel İnşalardan Üretilen Sansür ve Denetim Efsanesi (1896-1923)”, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler, Deniz Bayrakdar (der.), İstanbul: Bağlam, 2009, 43-56. Özuyar, Ali Devlet-i Aliyye’de Sinema, Ankara: De Ki, 2007. Rittaud-Hutinet, Jacques & Dentzer, Yvelise (yay. haz.), Letters: Auguste and Louis Lumière Correspondances, Pierre Hodgson (çev.), London: Faber and Faber, 1995. Rittaud-Hutinet, Jacques Le Cinéma des Origines: Les Frères Lumière et Leurs Opérateurs, Seyssel: Champ Vallon, 1985. Toulet, Emmanuelle Birth of the Motion Picture, Harry N. Abrams, 1995. Yıldıran, İbrahim “Selim Sırrı Tarcan ve Türk Sinemasının Erken Dönem Tartışmalarına Katkı”, Kebikeç, 27, 2009, 223-228. Ansiklopedi Maddeleri Abel, Richard (der.), Encyclopedia of Early Cinema, New York: Routledge, 2010. Cherchi Usai, Paolo “Pornography”, Encyclopedia of Early Cinema, Richard Abel (der.), New York: Routledge, 2010, 525-526. Singer, Ben “Melodrama, Sensational”, Encyclopedia of Early Cinema, Richard Abel (der.), New York: Routledge, 2010, 423. Anılar & Edebî Metinler Alus, Sermet Muhtar Eski Günlerde, Faruk Ilıkan (yay. haz.), İstanbul: İletişim, 2001. Alus, Sermet Muhtar Masal Olanlar, Nuri Akbayar (yay. haz.), İstanbul: İletişim, 1997. Duhanî, Said N. Beyoğlu’nun Adı Pera İken, İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kütüphanesi Yayınları, 1990. Gürpınar, Hüseyin Rahmi “Çocuklara Yasak”, Eti Senin Kemiği Benim, İstanbul: Atlas Kitabevi, 1973, 28-32. Karay, Refik Halid “Sinema”, Deli, İstanbul: Semih Lûtfî Kitabevi, 1939, 82-83. Osmanoğlu, Ayşe Babam Abdülhamit, İstanbul: Güven, 1960. Sabuncuzade Louis Alberi, Yıldız Sarayı’nda Bir Papaz, Mehmet Kuzu (yay. haz.), İstanbul: Selis Yayınları, 2007. Sami Paşazade Sezai, “Musâhabe”, Sami Paşazade Sezai, Zeynep Kerman (haz.), İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1986 [1898]. Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid, Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1990. Talu, Ercüment Ekrem “İstanbul’da İlk Sinema ve İlk Gramafon”, Perde ve Sahne, 7, (1943), 5-14. Web Erdoğan, Nezih “Basın Dilinde ‘Canlı Fotoğraf ve Hakikilik’”, Çevrimiçi Türk Sineması Arşivleri:http://www.tsa.org.tr/yazi/yazidetay/32/basinin-dilinde-%E2%80%9Ccanli-fotograf%E2%80%9D-ve-%E2%80%9Chakikilik%E2%80%9D, Yayın tarihi 15 Nisan 2015. (Erişim 12 Temmuz 2015). Özuyar, Ali “Türkiye’de Gösterilen İlk Filmler”, Çevrimiçi Türk Sineması Arşivleri: http://www.tsa.org.tr/yazi/yazidetay/12/turkiye%E2%80%99de-gosterilen-ilk-filmler (Erişim 10 Temmuz 2015).
Gerçek Tarih Olarak Tarihsel Film
Gerçek Tarih Olarak Tarihsel Film, 2018
Sinema daha ilk günlerinden itibaren birçok alanla olduğu gibi tarihle de ilgilenmeye başlamış, tarihsel olay ve kişiler yönetmenlerin en popüler konularından biri olmuştur. Sinemada tarihsel temsillere yer verilmesi zaman içinde akademik tarihçilerin de ilgisini çekmiş ve bu durum tarihçileri, danışmanlık, belgesellerde uzman konuk olma ya da akademik film incelemeleri yapma gibi çeşitli biçimlerde sinemacılarla iş birliği yapmaya ya da bu alanda eserler vermeye yöneltmiştir. Tarihçiler ve sinemacılar arasında kurulan bu iletişim “Tarihsel film nedir?”, “Yazılı tarih ile sinemasal tarih arasında nasıl bir ilişki ya da ne gibi bir fark vardır?” ve “Yazılı tarihi bir ayna değil de bir inşa kabul edersek, filmdeki tarihin gerçeklikle ilişkisi nedir?” sorularını doğurmuştur. Nasıl ki yazılı tarihi birtakım kategorilere ayırmak mümkün ise “filmdeki tarihi” de “drama olarak tarih”, “antidrama olarak tarih”, “kahramansız tarih”, “gösteri olarak tarih”, “makale olarak tarih”, “kişisel tarih”, “sözlü tarih”, “postmodern tarih” gibi birtakım kategorilere ayırmak mümkündür. Ancak bu makalede sinemadaki tarih temsilleri, “drama olarak tarih”, “belge olarak tarih” ve “deney olarak tarih” olmak üzere üç geniş kategoriye indirgenmektedir. “Drama olarak tarih”, filmde gerçek ya da kurgusal karakterlerin tarihi ortamda dramatize edilmesiyle oluşturulur. “Belge olarak tarih” ise çeşitli filmler, fotoğraflar, eserler, tablolar, grafikler, gazete ve dergi kupürlerinin anlatıcı, tanıklar veya uzmanlar eşliğinde beyazperdede sunulmasıdır. “Deney olarak tarih” ise hem dramatik hem de belgesel özellikleri gösteren, ikisinin bir kombinasyonudur. Tabii bu üç kategoride de tarih, sinemanın anlatım yöntemleri, teknikleri ve estetik olanaklarıyla yeniden şekillenmekte ve tarihsel gerçeklik bu defa da sinemasal bir yeniden inşaya uğramaktadır.