MİLLİ MÜCADELE'DE ATATÜRK'ÜN İTALYA POLİTİKASI (original) (raw)

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE TÜRK-İTALYAN İLİŞKİLERİ VE MUDANYA MÜTAREKESİ

İtalya da birliğini sağladıktan sonra diğer büyük Avrupa devletleri gibi yayılmacı bir siyaset izlemeye başladı. Avrupa'da meydana gelen bloklaşma hareketini göz ardı etmeden Orta Doğu ve Afrika'da sömürgeler elde etmek için fırsat kollamaya başladı. Afrika ve Orta Doğu'nun bazı bölgelerinde yer kapmak için, buralara daha önce yerleşmiş olan İngiltere ve Fransa ile birebir bir mücadeleye girişmektense, gizli diplomasiyi tercih etti. 20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti'nin hâkim olduğu topraklara yerleşmek için sistemli bir politika takip etti. Osmanlı Devleti'nde etkinliğini artırmayı hedefleyen İtalya, Türkiye'ye vatandaşlarının yerleşmesini teşvik etti. Gerçekten de bu süreçte Türkiye'de ikamet eden İtalyan vatandaşlarının sayısında ciddi bir artış meydana gelirken 1 İtalyan kamuoyunda da, "Osmanlı Devleti'nde İtalya'ya yer olup olmadığı" 2 sorulmaya başlandı. Kamuoyu * Bu çalışma, TÜBİTAK tarafından desteklenen ve araştırmaları 2019 yılında İtalya'da yapılan "İtalyan Kamuoyunda Türk İstiklal Savaşı (1918-1923)" başlıklı projemiz esas alınarak hazırlanmıştır. Bu vesileyle projemi destekleyen TÜBİTAK'a teşekkür ederim.

ATATÜRK'ÜN MİLLİYETÇİLİK ANLAYIŞI

Bir ülkenin birlik ve beraberlik içinde gelişebilmesi için millet bilincine sahip olması gerekmektedir. Orta Çağda kalan çok milletli, hanedana dayalı ve teokratik devlet anlayışları zamanla yok olmuş, Fransız ihtilâlinin etkisi milletlerin kendi devletlerini kurmaları için aradıkları düşünsel temelleri oluşturmuştur. Eski düzende kalanlar, bir hanedan etrafında ya da bir din etrafında devlet olmaya çalışanlar, sürekli bunalımlarla güçlerini kaybetmişler ve millî devletlerin himayelerine girmişlerdir.

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE MÜLKİ İDARE VE MÜLKİYELİLER

Milli mücadele tarihinin mülki idare boyutu göreli olarak ihmal edilmiş bir konudur. Bu dönemin daha ziyade siyasi ve askeri yönleri ile incelenmiştir. Oysa ki Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya geçtiği tarihten itibaren kolordu komutanları kadar mutasarrıf ve valilerin tutumları da fevkalade önemli olmuştur. Milli Mücadele'nin başında Samsun mutasarrıflığı, Erzurum, Sivas, Trabzon, Mamuratelaziz ve Van Valiliklerinin tutumu kritik önemi haiz olmuştur. Vali ve mutasarrıfların İstanbul Hükümeti ve Anadolu ihtilalcileri karşısında takınacakları tavır kolordu komutanları kadar önem taşımıştır. Özellikle XV. Kolordunun bulunduğu Erzurum'da Vali Münir Bey ve kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa'nın müspet tutumu "milliciler" açısından önemli bir köprübaşının tutulmasını sağlamış, bu cepheye Van Valisi Haydar Bey'in de katılımı anlamlı bir güç kazandırmıştır.