KADİR KURTOĞLU - OSMANLI YAHUDİLERİNDE EĞİTİM VE ALLİANCE İSRAELİTE OKULLARI LİSANS TEZİ (original) (raw)
Related papers
OSMANLI DÖNEMİNDE MAKEDONYA KRATOVA’DA EĞİTİM KURUMLARI
Uluslararası Balkanlar ve İslam Sempozyumu
Günümüzde Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin kuzeydoğu kesiminde yer alan ve maden ocakları ile tarih içinde önemli bir konuma sahip olan Kratova şehri, Balkanların en eski yerleşim yerlerinden birisidir. Şehrin tarihi M.Ö. VI. yüzyıla kadar inmektedir. Romalıların, Slavlar-Samoil Devletinin ve Bizanslıların hâkimiyeti altında kalan Kratova XIV. yüzyılın sonlarında Osmanlıların eline geçmiş ve 1912 yılına kadar Osmanlı idaresinde kalmıştır. Osmanlı döneminde Kratova’da açılan medrese ve sıbyan mektepleri uzun dönem eğitim faaliyetlerine devam etmiş, özellikle Tanzimat’tan sonra eğitim kurumlarının sayısı ve çeşitliliği artmıştır. Konuyla ilgili arşiv belgeleri ve salnameler incelendiğinde Kratova’nın dini ve millî kimlik yapısındaki çeşitliliğinin, eğitim kurumlarının da çeşitlenmesine sebep olduğu gözlemlenir. Bu anlamda dini açıdan bakıldığında Müslümanlara ve gayri Müslimlere ait farklı okulların açıldığı, etnik açıdan bakıldığında ise Türklere, Bulgarlara, Rumlara ve Sırplara yönelik farklı eğitim kurumların faaliyet gösterdiği görülür. Kratova’da Müslümanlara yönelik Kratova Medresesi, Kuruşçuzade Seyyid Ahmed Naib Vakfı Medresesi, Kapıcıbaşı İbrahim Bey Mektebi, Hacı Yahya Efendi Mektebi, Rüşdiye Mektebi, Şadırvan İbtidai Mektebi, Kız İbtidai Mektebi, Estnikafça Köyü İbtidai Mektebi, Sıbyan mektepleri ve diğer ibtidai mektepler eğitim hizmetlerini sürdürmüştür. Kratova’da bir de kütüphane açılmıştır. Bu kütüphanede eski ve yeni kitaplar bulundurulmuştur. Kratova ve köylerinde gayri müslimlerden Bulgarlara, Sırplara ve Rumlara yönelik birçok okul açılmıştır. Arşiv belgelerinde Kratova’da hangi dine ve millete ait olduğu belirtilmeyen bazı okullardan da bahsedilir. İzletova köyündeki Hamidiye Mektebi, Rodor köyündeki Mecidiye Mektebi, Usturisofça köyündeki İbtidai Mektebi ve Urla köyündeki Mecidiye Mektebi bunlardan birkaçıdır. Salnamelerde ve arşiv belgelerinde Kratova’da açılan okullarda bulunan öğretmen ve öğrencilerin sayılarına ilişkin bilgiler de bulunmaktadır. Balkan savaşları öncesinde Balkanlarda yükselen ayrılıkçı ve milliyetçi düşüncelerin başka şehirlerde olduğu gibi Kratova’da yaygınlaştığı ve bu düşüncelerin okullara da yansıdığı görülmektedir. Kratova ve köylerinde açılan birçok Bulgar mektebinde Bulgar komitalarına (eşkıyasına) gönül ve destek veren Bulgar öğretmenlerin bulunduğu, bu öğretmenlerin okulları Bulgar milliyetçiliği ve eşkıyalığı açısından bir propaganda merkezi haline getirme çabaları içinde olduğuyla ilgili arşiv kaynaklarında önemli bilgiler bulunmaktadır.
OSMANLI ÖNCESİ ANADOLU’DAKİ EĞİTİM KURUMLARI KİTABELERİNİN DİLİ
AHMED CEVAD ANISINA TÜRKİYE VE TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI-V, 2020
Kitabe, Arapça k-t-b kökünden gelmekte olup mastar olarak “yazmak” ve isim olarak “yazı” anlamlarında kullanılmaktadır (Yardım, 2002: 9). Binaların kemerlerine, kapı üzerlerine, çeşme ve sebil gibi şeylerin cephelerine konulan yazılı levha: böyle bir levhanın yazısı yerinde kullanılır bir tabirdir (Pakalın, 1993: 284). Sanat tarihi terimi olarak kitabeyi, her türlü maddi eserde, celî sülüs, celî ta’lik, kûfî, ma’kıli gibi yazı türlerinden biriyle; yapının veya sanat eserinin yapım ve onarım sürecine katkısı bulunan kimseleri, sanat eserinin türünü, amacını, tarihini, dua istekleri vb. duyguları ifade etmek üzere taş, tuğla, mermer, maden, ahşap, seramik gibi malzemeye oyma, kabartma, kakma gibi tekniklerle yazılan her tür yazı olarak tanımlanmaktadır (Özyurt; Tüfekçioğlu, 2009: 276).
OSMANLI PADİŞAHLARININ ŞEHZÂDELİK DÖNEMLERİNDEKİ EĞİTİMLERİNİN TARİHSEL SÜRECE ETKİSİ
ÖZET Osmanlı devletinde kuruluş, yükselme, gerileme duraklama, yıkılma ve dağılma dönemleri olduğu gibi şehzadelerin almış oldukları eğitimde bu dönemlere göre değişmiş ve tarihin seyrini etkilemiştir. Bu çalışmamızda Osmanlı Devleti'nin her dönemine etki eden şehzadelerin almış oldukları eğitimler ve bu eğitimlerin tarih süreci içerisindeki izlerini incelenmiştir. Osmanlı Kuruluş yıllarından beri Şehzadelerin eğitimine çok önem verirmiştir. Şehzade eğitimi Osmanlının ilk yılları ile son dönemi arasında çeşitli sebeplerden dolayı değişime uğradı. Bu değişimler dört dönemde incelenebilir. Bu dönemler; Kuruluştan Kafes Usulünün uygulanmasına kadar olan dönem, Kafes usulünden XIX. yüzyılın ortalarına kadar olan dönem, XIX. yüzyılın ortalarından II. Meşrutiyet'in ilanına kadar olan dönem ve II. Meşrutiyet'in ilanından sonraki dönem şeklindedir. Tarihin seyrini değiştiren en önemli dönem ise kafes usulüne geçiş ile başlamıştır. Bu dönemde şehzade artık eğitimini sadece sarayda almakta ve şimşirlik adı verilen kapalı bir alanda yaşamakta idi. Şehzadeler bu dönemde sancağa çıkamadıkları için devlet yönetiminde alınması gereken sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel tecrübeden eksik kalmış ve bu da devletin gerilemesinde en büyük etkeni oluşturmuştur. ABSTRACT The establishment of the Ottoman state, elevation, decline, pause, collapse and disintegration periods, such as there are princes in education has changed according to these periods and influenced the course of history. In this study, the orientation of the princes who influenced the period of the Ottoman Empire, the trainings and their traces in the historical process were examined. Since the foundation years of the Ottoman Empire has given great importance to the education of princes. Prince Education changed between the first period of the Ottoman Empire and the last period before various reasons. These changes can be analyzed in four years. These periods; The period from the establishment until the establishment of the Lattice Method, XIX. century until the middle of the XIX. century II. The period until the declaration of the Constitutional Monarchy and II. The period after the declaration of the Constitutional Monarchy. The most important period that changed the course of history began with the transition to the cage procedure. During these years, the prince was now only studying in the
ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA OSMANLI JANDARMASI'NIN TAŞRADA DÖNÜŞÜM VE FAALİYETLERİ: KÜTAHYA TABURU ÖRNEĞİ, 2023
Öz Tanzimat'ın İlanı, birçok noktada olduğu gibi Türk kolluk teşkilatında da bir dönüm noktasını teşkil etmiştir. Bu dönem itibariyle çekirdekleri oluşturulan Türk Jandarma Teşkilatı, kurulduğu dönemden devletin çöküşüne kadar birçok ıslah sürecinden geçerek memleket sathına yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. Memleketin bozulan asayiş ve huzur ortamını yeniden tesis etmek jandarmanın en önemli vazifesi olmuştur. Osmanlı Devleti'nde Kütahya, hem sancak merkezi ve beylerbeyliği merkezi olması, hem de payitahttan Anadolu'ya açılan önemli bir yol kavşağında bulunması açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Kütahya Sancağı, 16.yy'dan itibaren çeşitli isyanlarla eski parlak günlerini kaybetmiş, bölgede asayiş ve huzur ortamı bozulmuştur. Tanzimat'ın ilanı ile birlikte bozulan asayiş ve huzur ortamının sağlanması görevi de Kütahya Taburu'na verilmiştir. Bu çalışmada; Osmanlı arşivlerinde yer alan belgeler ışığında Osmanlı jandarmasının taşrada bir örneği olarak zaptiyeden jandarmaya Kütahya Taburu'nun kuruluş, dönüşüm ve bölgedeki kolluk faaliyetleri işlenmiştir. Ayrıca bu çalışmanın yerel kolluk tarihi çalışmalarına ışık tutması beklenmektedir.
ALLIANCE ISRAELITE UNIVERSELLE: OSMANLI YAHUDİLERİNİN DÖNÜŞÜMÜNDE BİR İTİCİ GÜÇ
2020
Yahudiler farklı coğrafyalarda yaşasalar da 18. yüzyıla kadar dinsel geleneklere dayanan benzer bir yaşam sürmüşlerdir. Fakat bu benzerlik Aydınlanma ve Fransız Devrimi ile gelen hukuki ve siyasi özgürleşme, sanayi kapitalizmi, haskala gibi gelişmeler ile birlikte değişime uğramış, bu sürecin sonunda Batı Avrupa ve Doğu Yahudileri arasında önemli farklılıklar oluşmuştur. Batı Yahudilerinin doğuda yaşayan Yahudilerin kötü hayat şartlarından ticaret, basın gibi yollarla haberdar olmaya başlamaları ile 'Doğu Yahudiliği Sorunu' tartışılır hale gelmiştir. Alliance Israélite Universelle yozlaşmış' ve 'geri kalmış' olarak nitelendirilen Orta Doğu ve Kuzey Afrika Yahudilerinin hukuksal ve toplumsal özgürlüklerine kavuşmalarını sağlamak amacıyla 1860 yılında Fransız Yahudileri tarafından kurulmuştur. Doğu Yahudilerini 'yenileştirme' hedefinin kurumsal-örgütsel yapısını kuran Alliance Israélite Universelle için eğitim, yenileştirme unsurunun ana öğesi olmuştur. Bu makale örgütün özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nda açmış olduğu Alliance okullarının Osmanlı Yahudi cemaatinin dönüşümündeki etkisini, cemaatin batılılaşması ve sekülerleşmesi kapsamında incelemeyi amaçlamaktadır.
İslâm İlim Geleneğinde NEVEVÎ, 2022
Bu yazıda, Riyâzü’s-sâlihîn ’in Nevevî sonrasında yazma nüsha olarak geçirdiği evre ve Osmanlı döneminde okunması ve bilinirliği üzerinden etkisi ele alınacaktır. Bunun için Riyâzü’s-sâlihîn’in Türkiye kütüphanelerindeki nüshalarını inceleyerek nüshalarının aktarılışını ve Osmanlı âlimleri üzerindeki etkisini ele almaya çalışacağız. Riyâz üzerine yakın dönemlerde yapılmış çalışmalar da metnin tedavülü ve okunuş biçimleri açısından önem arzettiği için, yazının son kısmında dikkate değer bazı yeni çalışmaların muhtevalarına kısaca değinilecektir.
YAYGIN EĞİTİM BAĞLAMINDA SOSYO-KÜLTÜREL İŞLEVLERİ AÇISINDAN KÖY ODALARI: KASTAMONU ÖRNEĞİ
2014
ÖZ Bu çalışmanın amacı sosyo-kültürel açıdan bireyin eğitim ihtiyacının karşılanmasında önemli yere sahip sözlü ve yazılı aktarımın tarihsel kronolojisine göre yazısız kültür kodlamalarının gerçekleştiği köy odasının bir yaygın eğitim kurumu olduğunu ve işlevlerini ortaya koymaktır. Türk Kültüründe eğitimin öneminin ilk yazılı anıt olan Orhun kitabelerinde bahsedilmesinden yola çıkarak eğitimin resmi kurum ve kuruluşlardan önce toplumsal bir reaksiyon olarak kendiliğinden ortaya çıkma gerekliliği bir milletin gelişimi, değerleri, kültürü için başat bir olgu olduğu görülmektedir. Bu bağlamda eğitimin yaygın olarak gerçekleştiği süreçte küçük yaşam alanları olan köylerdeki sosyal buluşma mekânı olan köy odalarının işlevleri ve eğitime sağladığı katkılar Kastamonu örneğinden yola çıkarak yapılan alan araştırması sonucu alt başlıklar halinde ele alınmış olup niteliksel verilere ulaşılmıştır. Köy odalarında büyükten küçüğe doğru olan bilgi, görgü, gelenek aktarımının toplumda kabul gören davranışlara sahip birey yetişmesine katkı sağladığı ve beşeri değerlerin temellerini oluşturduğu görülmüştür. Geleneğin değişimle iç içe oluşu düşünüldüğünde günümüzün teknolojik gelişmeleri ile köy odaları da nostalji unsuru haline gelmiştir. Teknoloji çağının kültürel değerlere karşı olumsuz etkisine olumlu bir ivme kazandırabilmek için köy odalarının işlevselliğini sağlayacak öneriler getirilerek hayatımızda daha fazla yer eden yaygın eğitim ihtiyacına cevap aranmaya çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Yaygın eğitim, sosyo-kültürel, köy odası ABSTRACT The aim of this study is to find out that the village chamber in which unwritten culture codes take place according to historical chronology of oral and written transmission has an important role in fulfilling education requirement, is a non-formal education institution and its functions. It is seen that the need of education's arrival by itself as a social reaction before formal agency and institute is a principal fact for development, values, culture of a nation starting from the fact the importance of education was mentioned in Orkhon Inscriptions which is the first written source. In this context the functions of village chambers which a social meeting place in the villages that are small life space and contributions to education based on Kastamonu case the qualitative data has been got by discussing in case of the subtitles as a result of the field study during the process of informal education. It is seen that transformation of information, manners, tradition contribute the education of a person has accepted behaviours and form basics of human values. The village chambers has become a nostalgia element because of today's technological developments when it is thought that tradition and change are together.