Een Zweeds oorlogsschip in Nederlandse wateren. Een waardestellend onderzoek op scheepswrak Sophia Albertina. (original) (raw)

Rapportage Archeologische Monumentenzorg nummer 201 Een Zweeds oorlogsschip in Nederlandse wateren Een waardestellend onderzoek op scheepswrak Sophia Albertina Auteur: A.B.M. Overmeer (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Ontwerp en opmaak: Koeweiden Postma, Amsterdam ISBN/EAN: 9789057991905 © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, 2012 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl 1 -De zeebodem bevat wereldwijd een schat aan informatie over ons verleden. De resten van oude beschavingen en scheepswrakken liggen verborgen in zee. Het verdwenen paleis voor de kust van Alexandrië is legendarisch, net als de eveneens door een vloedgolf bij een zeebeving in de vierde eeuw verzwolgen vuurtoren Pharos, een van de zeven wereldwonderen. Volgens de UNESCO liggen er meer dan drie miljoen scheepswrakken op de bodem van de zeeën en oceanen, waarvan vele onontdekt. Erfgoed dat onder water op de zeebodem ligt, is vaak goed geconserveerd, hoewel bijvoorbeeld erosie de erfgoedresten verregaand kan aantasten. De meeste plaatsen zijn lange tijd moeilijk of niet bereikbaar geweest, maar nieuwe duiktechnieken hebben de zeebodem toegankelijk gemaakt. Pas sinds kort is nationaal en internationaal het besef doorgebroken dat dit -vaak goed bewaarde -erfgoed op de zeebodem een enorme potentie heeft , maar wel goed beheer vergt. De wens beter om te gaan met het erfgoed onder water heeft zich internationaal onder andere vertaald in de UNESCO Convention for the Protection of Underwater Cultural Heritage uit 2001. Vooral de aanwezigheid van archeologische vondsten onder water heeft een enorme aantrekkingskracht voor veel mensen door het mysterieuze karakter van (schat)zoeken onder water. De aantrekkingskracht zit hem in de goed bewaarde vondsten, de herkenbaarheid en vooral ook de omstandigheden onder water. Voor velen is de onderwaterwereld nog altijd een onbekende wereld, ook wel the last frontier genoemd. Als eens in de zoveel tijd iets uit het onbekende naar boven komt, is dat sensationeel. De voor Nederland zo belangrijke maritieme geschiedenis speelt zich voor een groot deel af op internationaal terrein. Schepen voeren met lading van land naar land, oorlogen werden op zee uitgevochten. Nederlandse scheepswrakken worden nog jaarlijks in andere landen binnen en buiten Europa aangetroff en. In 2007 en 2009 werden twee complete Nederlands schepen aangetroff en op de bodem van de Oostzee. En in Finse wateren ligt de Vrouwe Maria, een Nederlands schip dat onderweg was naar Rusland om daar een kunstcollectie af te leveren die de Russische tsarina Catharina II in Nederland had aangeschaft . Voor het beheer van dit erfgoed zijn we dus afh ankelijk van andere naties, net zoals zij afh ankelijk zijn van ons voor de bescherming van hun erfgoed in Nederlands territoriaal gebied. In de Nederlandse wateren liggen schepen uit Zweden, Engeland, Duitsland, Denemarken en Frankrijk. Die objecten zijn evenzeer onderdeel van het erfgoed van Nederland als van dat van het land van herkomst. Steeds vaker wordt dit gemeenschappelijk erfgoed in overleg met de betrokken landen beheerd en ontsloten. Dit rapport gaat over het Zweedse schip Sophia Albertina, dat in 1781 verging in Nederlandse wateren. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beschikt over duikers die op gezett e tijden onder water archeologisch onderzoek uitvoeren. Het duikteam van de Rijksdienst heeft dit wrak in 2004 onderzocht.