Bazı Tespitler Işığında Neşâtî Dîvânı’ndaki “Su” Redifli Gazel Üzerine Bir İnceleme (original) (raw)

Nâilî'nin "Âfitâb" Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcılık Açısından İncelenmesi

DergiPark (Istanbul University), 2011

Bu çalışmanın alanını, 17. yüzyıl Klâsik Türk şairlerinden ve Sebk-i Hindî'nin en önemlitemsilcilerinden Nâ'ilî'nin "âfitâb" redifli gazelinin, öncelikle klâsik şerh metodu ile ardından da yapısalcılık açısından incelenmesi oluşturacaktır. Klâsik Türk edebiyatı metinlerinin modern metotlarla incelenmesi, içinde bulunduğumuz kültürel konum ve bu metinlerin günümüz insanı tarafından anlaşılarak okunması ve böylece sadece tarihin malı olmaktan kurtulması açısından çok önemlidir. Bu çalışmada, belirlenen plân çerçevesinde, öncelikle Nâ'ilî'nin gazeli klâsik şerh metoduyla açılacak, ardından da gazelin yapısal açıdan taşıdığı özellikler, biçimle öz arasında bulunan ilişkiler belirtilecektir. Klâsik yöntemle yapılan açıklamalarda, gazelin biçim ve özünde gizli kalan başka yönlerinin de ortaya konulup şairin dünyasını, bugünün okurlarına sunma hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda Nâ'ilî'nin gazeli şekil, anlam ve yapısal uyum açılarından ortaya konulacaktır.

Nâ’ilî’nin “Âfitâb” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcılık Açısından İncelenmesi

ÖZET Bu çalışmanın alanını, 17. yüzyıl Klâsik Türk şairlerinden ve Sebk-i Hindî'nin en önemlitemsilcilerinden Nâ'ilî'nin " âfitâb " redifli gazelinin, öncelikle klâsik şerh metodu ile ardından da yapısalcılık açısından incelenmesi oluşturacaktır. Klâsik Türk edebiyatı metinlerinin modern metotlarla incelenmesi, içinde bulunduğumuz kültürel konum ve bu metinlerin günümüz insanı tarafından anlaşılarak okunması ve böylece sadece tarihin malı olmaktan kurtulması açısından çok önemlidir. Bu çalışmada, belirlenen plân çerçevesinde, öncelikle Nâ'ilî'nin gazeli klâsik şerh metoduyla açılacak, ardından da gazelin yapısal açıdan taşıdığı özellikler, biçimle öz arasında bulunan ilişkiler belirtilecektir. Klâsik yöntemle yapılan açıklamalarda, gazelin biçim ve özünde gizli kalan başka yönlerinin de ortaya konulup şairin dünyasını, bugünün okurlarına sunma hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda Nâ'ilî'nin gazeli şekil, anlam ve yapısal uyum açılarından ortaya konulacaktır. ABSTRACT The analysis of a gazelle by Nâ'ilî, who is one of the most remarkable Classical Turkish poets in the 17 th century and leading representatives of Sebk-i Hindî, in terms of classical interpretation method first and structuralism correspondingly will consist the scope of this study. In our current cultural context, reading, comprehending and analyzing the texts in Classical Turkish Literature with modern methods is very important to modern Turkish scholars/people in order to prevent these texts from remaining merely historical works. In this study, within the determined plan, Nâ'ilî's gazelle will be examined with classical interpretation method primarily and then structural properties of gazelle 1 Okutman, Muğla Üniversitesi Rektörlüğü, Türk Dili Bölümü; Doktora Öğrencisi, Muğla Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.

Niyâzî-i Mısrî Dîvânı’nda “Anlar Bizi” Redifli Gazelin İdrâk Yönünden İncelenmesi

2022

Anlamak, idrâk etmek, kavramak gibi kelimeler hayatımızda oldukça geniş yer tutmaktadır. Tarih boyunca kendi doğrularını savundukları için eziyet görmüş, reddedilmiş hatta öldürülmüş insanlar olmuştur. Bunun yanı sıra, tasavvuf alanında hizmet etmiş, sohbetler ve yazılı eserlerle insanları irşâd etmeyi vazife edinmiş nice kimseler, anlaşılamamaktan mustarip olduklarını eserlerinde dile getirmişlerdir. On yedinci yüzyıla damgasını vurmuş, etkisi asırları aşarak günümüze ulaşmış, coşkulu, aşk ehli bir sûfî olan Niyâzî-i Mısrî (ö. 1105/1694) de pek çok eserinde anlaşılamamaktan bahseder. Bunların arasında en çok dikkatimizi çeken eser "anlar bizi" redifli gazelidir. Çalışmamızda bu gazeli idrâk yönünden ele almak istedik. Ekberî ekolden gelen müellifin, anlayan ve anlamayan kimseler hakkında verdiği bilgileri irdeleyerek, bu durumun idrâk mertebesi farklılıklarından kaynaklandığını ortaya koymaya çalıştık. Soyut bir deneyim olan kalbî bilginin, somut kelimelere nasıl indirgenebileceğini ve bunun manayı hem açıp hem de nasıl örttüğünü açıklamaya gayret ettik. Sonuçta günlük hayat için gerekli olan rasyonel aklın, soyut kavramları idrâk etmeye muktedir olmadığını, bunun için terbiye görerek tekâmül etmiş, entelektüel seviyeye çıkmış bir kalbin gerektiğini gördük. Aklın tekâmülü denebilecek bu yolculuk, bir tür şerh sayılabilecek çalışmamız ile Niyâzî-i Mısrî'nin bakış açısından ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Hayâlî’nin “Satar” Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcı Açıdan İncelenmesi

İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2019

Hayâlî'nin "Satar" Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcı Açıdan İncelenmesi Öz Hayâlî, 16. yüzyılın ve klasik Türk şiirinin en büyük şairlerindendir. Bu çalışmada Hayâlî'nin "satar" redifli gazeli ele alınmıştır. Gazel klasik usulle şerh edilmiş, daha sonra ses ve söz tekrarları açısından incelenmiştir. Ses ve söz tekrarları yapısalcı anlayış çerçevesinde ifade edilmiştir. Hayâlî'nin "satar" redifli gazeli remel bahrinin "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Gazelin kafiyesi tam kafiyedir. Kullanılan kelime sayısı 88 olup bu kelimelerin 23 tanesi imalelidir. Gazelde med ve zihaf yapılmış kelimeler mevcuttur. "A" ve "n" sesleri fazlaca kullanılarak asonans ve aliterasyon yapılmıştır. Hayâlî'nin Arapça, Farsça ve Türkçeyi yüzdelik olarak birbirine yakın oranlarda kullanması onun üç dile olan hâkimiyetini göstermiştir. Hayâlî'nin gazelinde âşık ve sevgili görülmektedir. Âşığın sevgiliye hayran olduğu ve didaktik bir karakter sergilediği görülür. Sevgili ise güzelliğiyle ön plana çıkar. Hayâlî, gazelinde müstağni olunması hususunda nasihat eder.

Attâr-ı Nişâbûrî’nin Bir Gazeli Üzerine Tasavvufî Bir Şerh Denemesi

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2024

Attâr-ı Nişâbûrî Selçuklu döneminde yaşamış, eserleriyle tasavvuf düşüncesinin gelişimine katkı sunmuş önemli şair ve müelliflerdendir. Tezkiretü’l-Evliyâ dışında bütün eserlerini manzum olarak yazan Attâr, şiirlerini derin anlamlar barındıran zengin bir dille kaleme almıştır. Mevlânâ Celâleddîn, Abdurrahmân-ı Câmî gibi önemli şahsiyetler Attâr’ın eserlerinden etkilenmiş, onun izinden gitmişlerdir. Bu çalışmada şairin Divan’ından bir gazel şerh edilmiştir. Gazellerinde kullandığı dil ve üslup, edebi zarafeti ve tasavvufî derinliği bir araya getirerek eşsiz bir ahenk oluşturmaktadır. Attar'ın her gazeli, kelimelerinin ardında saklı derin hikmetleriyle tasavvufî anlamlar taşımaktadır. Dolayısıyla okuyucu onun şiirlerinde kendine has anlamlar bulabilmektedir. Çalışmada Attâr’ın hayatına kısaca değinilen giriş bölümünden sonra gazel türü hakkında bilgi verilerek, Attâr’ın bu gazelinin yazıldığı vezin de tespit edilmiştir. Daha sonra şiirin dil ve üslup özellikleri de incelenerek şiirin sahip olduğu derin manaları açıklanmaya çalışılmıştır. Attâr, gazellerinde sembolik bir dil kullanarak az kelimeyle daha çok anlam barındıran şiirler kaleme almıştır. Seçilen bu gazelde şair, tasavvufî hakikatleri ve ilâhi aşkı anlatmıştır. Bu makalede bu sembolik dilin anlaşılmasına bir nebze de olsa katkı sunmaya çalışılmıştır.

Hayâlî’nin “Bilmezler” Redifli Gazelinin Ontolojik Analiz Yöntemi İle İncelenmesi

It is known that many methods and theory occured early 20 th century to the present day about to extract the value of the literary works of art. Ontological analysis method, which it based on a literary text is examined to divided into its layers and emerged in the first half of the 20 th century, is the basis of this study.