Elif (original) (raw)

Elif Abdal Hikayesi

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 2020

Melamet doktrinli tipler, Osmanlı edebi metinleri için renkli motiflerdir. Elif Abdal anlatısı, 16. Yüzyılda İran coğrafyasında ortaya çıkmış bir budala derviş hikâyesidir. İlk kez İranlı şair Zuhûrî’nin yazdığı bu anlatı, 17. yüzyıl sonunda ve 20. Yüzyıl başında iki çevrirİ ile Türkçeye kazandırılmıştır. Her iki çevirinin dönemsel koşullarda farklılıklar arz ettiği görülmektedir. Mütercim farkı dışında, dönemsel algının da etkili olduğu bu çeviri metinler arasındaki farklılıkların çeşitli nedenlerden ortaya çıkmaktadır. Bugün için sansür ya da otokontrol sayılan kamuoyu denetimi ya da değişen ahlak yapısı kadar önemli olan şey, tipleşen karakterlerin de dönüşümüdür. Nefsine uyduğu için başına iş açan budala Elif Abdal serüveni, öğretici olmaktan çok eğlendirici bir anlatıdır. Makalede, İran ya da Türk her iki toplum için aykırı bir tipin bir anlatıda, mizahi anlatısı ele alınmakta, dönemsel olarak ahlaki bir denetimin mizahı da denetlediğine işaret edilmektedir.

Elif ile Bâ Hikâyesi / The Story of Elif and Bâ

ULUSLARARASI AFRO-AVRASYA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ INTERNATIONAL JOURNAL OF AFRO-EURASIAN RESEARCH (IJAR) , 2020

Elif ile Bâ Hikâyesi, Atatürk Kitaplığı arşivinde O. E. 1456 numarada kayıtlı bir el yazması eserin adıdır. Kitap, toplam on beş sayfadan oluşan küçük bir risale görünümündedir. Yazarı bilinmeyen bu eser, Arap alfabesindeki ‘elif’ ( ) ile ‘be’ ( ) harflerinin şekillerinden yola çıkarak, elif harfine kibir, be harfine ise tevazu sıfatını yakıştırır. Kur’ân-ı Kerîm’in niçin besmelenin be’siyle başlayıp elif ile başlamadığı hususunu bu yakıştırma üzerinden anlatmaya çalışır. Akabinde, tevazu sahibi olmak ve kibirden kaçınmak konusunda birtakım öğütler verir. Metinde, kibrin dört sebebi olduğu öne sürülür: İlim, mal, makam ve güzellik. Bu unsurların ne şekilde kibre neden olduğu ne tür belalar getirdiği ve her bir unsurun nasıl geçici olduğu ayet, kutsi hadis, hadis ve kıssalardan alıntılar yapılarak açıklanır. Kitabın ismi, el yazması metnin en başında yer almaktadır. Besmelenin üzerine yazılmış bu isim ‘Elif ile Bâ Hikâyesidir’ şeklindedir. Bu isim, elif ile be harfinin kişileştirilmesi yoluyla yazılmış sembolik bir hikâyeyi çağrıştırsa da metnin içeriği oldukça farklıdır. Bu metin, çeşitli alıntılarla kibir ile tevazuu mukayese eden bir düşünce yazısıdır. Osmanlı edebiyatının nesir şeklindeki eserlerine örnek olabilecek bu metin, kendi döneminin düşünce dünyasını ve ahlak anlayışını yansıtması bakımından önemlidir. Bizim çalışmamız, söz konusu metnin tanıtımı ve içeriğinin kritiğine yöneliktir. Bu eserde müellif, Arap harflerinden Elif ile Bâ’nın şeklinden hareketle kibir ve tevazuu konularında öğütler vermekte, böylece Türk-İslam kültürünün ahlâk anlayışını basit, açık ve anlaşılması kolay bir biçimde ortaya koymaktadır. The story of Elif and Bâ is the name of a manuscript written in O. E. 1456 in the Atatürk Library Archive. The book looks like a small treatise of fifteen pages. This work’s author is unknown, starting from the forms of the letters ‘elif’ ( ) and ‘be’ ( ) in the Arabic alphabet. He tries to explain why the Qur'an starts with the the besmele’s bâ and does not begin with the elif. He then gives some advice on humility and avoid arrogance. In the text, arrogance is claimed to have four reasons: science, wealth, authority and beauty. How these elements cause arrogance, what kinds of trouble and how each element is temporary verse, kudsi hadith, hadith and quotes are explained by quoting. The title of the book is at the beginning of the manuscript. This name, which is written on Besmala, is ‘The Story of Elif and Bâ’. Although this name evokes a symbolic story written by the personification of the letter elif and be, the content of the text is quite different. This text is a thought that compares arrogance and humility with various quotations. This text, which may serve as an example for the prose works of Ottoman literature, is important in terms of reflecting the thought world and moral understanding of its period. Our study deals with the presentation and content of the text in question. In this work, the author gives advice on arrogance and modesty from the Arabic letters Elif and Bâ’n, thus revealing the moral understanding of Turkish-Islamic culture in a simple, clear and easy to understand manner.