TÜRK-AMERİKAN İLİŞKİLERİ: 1945-2020 ZORAKİ MÜTTEFİK (original) (raw)

SOĞUK SAVAŞ YILLARINDA TÜRK AMERİKAN İLİŞKİLERİ (1945-1990)

İKSAD Publishing House, 2020

Araştırmanın konusu olarak Soğuk Savaş Dönemi Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri seçilmiştir. Bu dönem 1945- 1990 yıları arasını kapsamaktadır. Araştırma konusu olarak 1945- 1990 yılları arsındaki Türk- Amerikan ilişkilerinin seçilmesinde amaç Soğuk Savaş sürecinde Türkiye’nin dış politikasında önemli bir yere sahip olan Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye arsında yaşanan gelişmeleri araştırarak olumlu ve olumsuz yönlerini ortaya koymak ve böylece Türk dış politikasına katkı sağlamaktır. Çalışma, 1945-1990 yılları arasında Türkiye ile Amerika Devletleri Arasında yaşanan gelişmelerin durumu göz önüne alınarak 5 ana başlığa ayrılmış ve incelenmiştir. Bu başlıklar, giriş, 1945-1960, 1960-1980, 1980-1990 arası yıllar ve sonuç kısmını kapsamaktadır. Çalışmanın 1. Bölümünü giriş kısmıdır. 1945-1960 yılları Arası Türk Amerikan ilişkilerinin araştırdığı 2. Bölümde önce 1945 yılı öncesi Türk- Amerikan İlişkilerine yer verilmiştir. Devamında ise İkinci Dünya Savaşı sonucunda önem kazanan Türk Amerikan ilişkilerinde 1960 Darbesine kadar yaşananlara yer verilmiştir. 3. Bölümde ise 1960-1980 arası dönemde yaşana Türk-Amerikan ilişkileri araştırılmıştır. 4. Bölümde ise 1980-1990 arasın dönemde gelişen Türk- Amerikan ilişkilerine yer verilmiştir. 5. Bölümü oluşturan sonuç bölümünde ise 1945-1990 yılları arası Türk-Amerikan ilişkilerinin bir değerlendirmesi yapılarak çalışma tamamlanmıştır.

TÜRK-AMERİKAN KÜLTÜREL İLİŞKİLERİ

TÜRK-AMERİKAN İLİŞKİLERİ: İki Yüzyıllık Süreç ve Ötesi. Barış Kitabevi, Ankara , 2019

Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile iki yüz yılı aşan bir süredir temas halindedir. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde ticari boyutta ve misyonerlik faaliyetleri ile başlayan ilişkiler Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılma sürecinde ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra askeri, ekonomik ve kültürel boyutları da içerecek şekilde genişledi, derinleşti ve çok boyutlu bir hal aldı. Tüm bu süreç içinde Türklerin Amerika algısı olumlu ve olumsuz anlamda birçok kez değişti. İlişkilerin iyi olduğu ve çıkarların örtüştüğü dönemlerde, Amerika genel olarak teknolojik gelişmelerin ve yeniliklerin beşiği, çağdaş uygarlığın en tepe noktası, eğlence dünyasının kalbi, askeri ve ekonomik gücün sembolü, demokrasi, özgürlükler ve insan haklarının koruyucusu, göçmenlerin Kâbe'si ve rüyaların gerçeğe dönüştüğü bir ülke olarak algılandı ve resimlendi. Çıkar çatışmasının olduğu dönemlerde ise tam tersi bir Amerikan algısı oluştu. ABD yayılmacılık, vahşi kapitalizm, savaş kışkırtıcılığı, soykırım, uluslararası zorbalık gibi kavramlarla özdeşleştirildi. Kültürel ilişkiler siyasetten mutlaka etkilendi; bu durum kendini popüler kültürde dönemsel olarak değişen Amerikan taraftarlığı ve karşıtlığı olarak gösterdi. Türkiye Cumhuriyeti genel olarak Batı çizgisinde bir eğitim politikası izlediği için ABD ile olan kültürel ilişkilerinde neredeyse bir kırılma yaşanmadı. İki ülke arasında kültür ve eğitim anlaşmaları aracılığıyla on binlerce Türk ABD'ye eğitim için gitti, binlerce Amerikalı da Türkiye'ye geldi. Günümüzde ABD'de yaklaşık yarım milyon Türk yaşamaktadır. Avrupa'daki birinci kuşak Türklerin aksine, Amerika'dakilerin çoğu aynı zamanda ABD vatandaşıdır ve en azından üniversite mezunudur. Aralarında çok sayıda doktor, mühendis, akademisyen, bilim insanı, girişimci, iş adamı ve hukukçu vardır. Çok et-kin olmasalar bile iki ülke arasındaki ilişkilerin en azından kültürel boyutta sürmesinde rol oynamaktadırlar.

Amerika Birlesik Devletleri ve Türkiye Cumhuriyeti İlişkileri (1945-1950)

A.B.D ve Türkiye İlişkileri, 2023

Bu çalışmada II. Dünya Savaşından sonra Türkiye-ABD ilişkilerinin boyutu ele alınmıştır. II. Dünya Harbinden sonra oluşan konjonktür içerisinde Türk Amerikan ilişkilerinin özellikle 1945 ve 1950 yılları arasında ortaya çıkan iletişim bağı ve Türk kamuoyunun bu ilişkiye ve ABD'ye bakışı anlatılmaya çalışılmıştır.

1950-1960 ARASI TÜRK-SOVYET İLİŞKİLERİ (2022)

Türk-Rus ilişkileri, bu iki milletin var olduğu dönemden bu yana tarihin konusu olmuştur. Türkistan, bu iki milletin paylaştığı bir coğrafyadır ve bu fiziksel etkileşim; beraberinde kültürel, siyasi, sosyal etkileşimi de getirmiştir. Nitekim Çarlığın yıkıldığı ve Sovyet idaresinin kurulduğu zaman da aynı etkileşimler olmuştur. Bu çalışmada daha yakın bir dönemi, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kez tam anlamıyla çok partili demokratik rejime geçtiği ve 2. Dünya Savaşı'nın yeni bittiği o buhranlı dönemde gelişen Türk-Sovyet ilişkilerini ele alacağım. Bahar dönemi bitirme tezi olarak hazırladığım bu çalışmayı üç bölüme ayırarak incelemeyi uygun buldum. Bu ayrım, çalışmamı kapsayan on yıllık süreçteki önemli olaylar temel alınarak yapılmıştır. Birinci bölümde; 2. Dünya Savaşı sonrasında gelişen Türk-Sovyet ilişkilerini ele alacağım. İkinci bölümde; 1950 yılından Stalin'in ölümüyle ilişkilerin yumuşamaya başladığı 1953 yılına kadar olan süreci anlatacağım. Üçüncü bölümde ise 1953-1960 arası Türk-Sovyet ilişkilerindeki önemli gelişmelere değineceğim. Sonuç ve kaynakça kısmını ekleyerek çalışmamı tamamlayacağım. Çalışma konumu seçmemde ve kaynaklarımı bulma konusunda yol gösteren ve desteğini esirgemeyen sayın danışman hocam Prof. Dr. Halil Bal'a teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca tezimi hazırlama aşamasında metni birçok kez okuyarak yenilememe yardım edip görüş ve önerilerini benimle paylaşan değerli arkadaşlarıma ve hayatım boyunca desteklerini hep arkamda hissettiğim aileme teşekkür ederim. ii ÖZET 1950 yılında Türkiye, çok partili demokratik hayatın tam olarak uygulandığı bir döneme girmişti. Demokrat Parti güçlü bir çoğunlukla iktidara geçti ve on yıl sürecek bir dönem başlamış oldu. Demokrat parti, dış politikada doğu ve batı bloğu olarak ayrılan dünyaya ayak uydurdu. Batı bloğu ile ilişkiler öncelikli durumdaydı. Doğu bloğu ile ilişkiler daha sınırlı kalmıştı. Stalin'in ölümünden sonra yumuşama olsa da Türkiye ve Sovyet ilişkileri, Türkiye'nin ABD ile ilişkilerine rağmen her zaman daha sınırlı kalmıştı. Bu çalışmada 1950-1960 arası Türk Sovyet ilişkileri ele alınmıştır. Bu dönemde iki ülke arası ilişkiler önemli olaylar üzerinden değerlendirilerek bir çalışma vücuda getirilmeye çalışılmıştır.