Ressam Hüseyin Avni Lifij’in Türk Yurdu Dergisi’nin Ocak 1927 Sayısında Ayasofya İle İlgili Yazdığı “Sanat Aleminde Beynelmilel ve Mühim Bir Mesele” Başlıklı Yazısı ve Bu Yazısında Yer Verdiği Ayasofya İle İlgili Görseller (original) (raw)

2021, HAGIA SOPHIA 3.International Conference On On Multidisciplinary Scientific Studies / AYASOFYA 3.Uluslararası Multidisipliner Bilimsel Araştırmalar Kongresi

ÖZET İstanbul’un fethedilmesinden sonra Cami’ye çevrilen hem içerisine hem de çevresine eklenen çeşitli yapılarla birlikte Ayasofya klasik bir Türk külliyesi hâline gelmiştir. Fatih’ten itibaren başlayan Ayasofya’nın tamiri meselesi de günümüze kadar uzanan, zaman zaman da devam edegelen bir faaliyet olmuştur. Ayasofya’nın Sultan Abdülmecit devrinde Fossati tarafından gerçekleştirilen onarımdan sonra ciddî bir tadilat geçirmemiş, savaşlar ve benzeri sebeplerle 1925 yılına gelindiğinde Ayasofya’da restorasyonu meselesini tekrar gündeme gelmiştir. Bunun üzerine Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin 1926 yılında aldığı kararla kısmî de olsa Ayasofya bir tadilattan geçirilmiştir. Bu tadilat hemen Avrupa kamuoyu tarafından yakından takip edilmiş, Avrupa medyası bu tadilata duyarsız kalmamıştır. Avrupa basınında çıkan söz konusu haberlerin neticesi olarak Türk kamuoyunda dönemin entelektüelleri de yazılar yazmışlardır. Yazı yazan bu isimlerin biri de ülkemizde çağdaş resmin kurucularından Ressam Hüseyin Avni Lifij gelmektedir. Lifij’in Ayasofya’yla ilgili yazdığı yazılar tadilatın hemen gerçekleştiği zamana 1926 yılının aralık ayına ve 1927 yılının ocak ayına denk gelmektedir. Yazımızın konusunu oluşturan ve yazarın 1927’de yayımladığı “Sanat Aleminde Beynelmilel ve Mühim Bir Mesele” başlıklı makale ressamın Ayasofya’yla ilgili olarak yazdığı son yazıdır. Ressam, bu makalesinde Bizans tarihçisinin Ayasofya’yla ilgili yazına ve Ayasofya’da daha önceden incelemelerde bulunan yüksek mimar Henri Prost’un mektubunun Türkçesine yer vermiştir. Yazıyı önemli kılan faktörlerden birisi de Lifij’in kadrajından 1926 yılının son aylarında bizzat kendisinin çektiği Ayasofya fotoğrafına ve kaynağı şu an için belirsiz olan karakalem Ayasofya çizimine yer vermesidir. Ressam Hüseyin Avni Lifij’in Ayasofya’ya olan yakından ilgisi hem kişisel hem ulusal hem de evrensel sebeplerledir ve tek isteği Bizans mimarîsinin son ve en büyük örneğinin yıkılmadan gelecek kuşaklara içerisindeki sanat abideleriyle taşınmasıdır. Anahtar Sözcükler : Ayasofya, Ressam Hüseyin Avni Lifij, Henri Prost, Ayasofya’nın tamiri, mimarî. ABSTRACT After the conquest of Istanbul, Hagia Sophia became a classical Turkish complex, with various structures added both inside and around it, which were converted into a mosque. The issue of repairing Hagia Sophia, which started from Fatih, has also been an activity that continues until today and continues from time to time. After the restoration carried out by Fossati during the reign of Sultan Abdülmecit, Hagia Sophia did not undergo a serious renovation, and in 1925, due to wars and similar reasons, the issue of restoration in Hagia Sophia was brought to the agenda again. Thereupon, Hagia Sophia was renovated, albeit partially, with the decision taken by the State of the Republic of Turkey in 1926. This renovation was immediately followed by the European public, and the European media did not remain indifferent to this amendment. As a result of the news in the European press, the intellectuals of the period also wrote articles in the Turkish public opinion. One of these writers is Painter Hüseyin Avni Lifij, one of the founders of contemporary painting in our country. Lifij’s writings about Hagia Sophia correspond to december of 1926 and january of 1927, when the renovation took place immediately. The article titled “Sanat Aleminde Beynelmilel ve Mühim Bir Mesele”, which is the subject of our article and published by the author in 1927, is the last article of the artist about Hagia Sophia. In this article, the painter included the Byzantine historian’s writing about Hagia Sophia and the Turkish version of the letter of the master architect Henri Prost, who had previously examined Hagia Sophia. One of the factors that makes the article important is that it includes the Hagia Sophia photograph taken by Lifij himself in the last months of 1926, and the charcoal drawing of Hagia Sophia, the source of which is currently unknown. Painter Hüseyin Avni Lifij’s close interest in Hagia Sophia is for both personal, national and universal reasons, and her only wish is to convey the last and greatest example of Byzantine architecture to future generations with the art monuments inside it, without being destroyed. Keywords : Hagia Sophia, Painter Huseyin Avni Lifij, Henri Prost, Repair of Hagia Sophia, Architectural.