Senaculum, czyli senat kobiet w Historia Augusta – dyskurs antychrześcijański czy mizoginizm? (original) (raw)
Related papers
2019
Wśród stosunkowo obszernej literatury dotyczącej instytucji małżeństwa w okresie I Rzeczypospolitej brakowało jak dotąd monografii w całości poświęconej rodzinnym procesom sądowym. Lukę tę starała się wypełnić Anna Penkała 1 , analizując zjawisko sporów małżeńskich na podstawie akt sądowych województwa krakowskiego z I połowy XVIII wieku 2. Pewne wątpliwości nasuwać mogą przyjęte przez Autorkę ramy czasowe rozprawy. Z jednej strony trudno bowiem znaleźć naukowe uzasadnienie dla objęcia badaniami wyłącznie "czasów saskich", które nie przyniosły żadnych szczególnych zmian ani w prawie małżeńskim, ani postępowaniu sądowym. Z drugiej, możemy mówić o specyfice kulturowej i obyczajowej, ale także specyfice funkcjonowania państwa pod rządami dynastii Wettinów. To wówczas zaczęto dostrzegać potrzebę reform szwankującego wymiaru sprawiedliwości. Autorkę można zatem w tym miejscu, przynajmniej częściowo, usprawiedliwić. Rozszerzenie kwerendy na okres XV−XVII w. z jednej i epokę stanisławowską z drugiej strony wymagałoby dużego nakładu pracy, być może przekraczającego możliwości jednego badacza. Jednocześnie, biorąc pod uwagę pokaźną ilość przestudiowanego przez Autorkę materiału 3 , jest on dostatecznie reprezentatywny do badań nad prawem małżeńskim, a liczba poddanych analizie przypadków z praktyki wystarcza, aby na ich podstawie formułować uzasadnione wnioski. Monografia składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów, poświęconych kolejno: działaniom i okolicznościom poprzedzającym zawarcie małżeństwa, sprawom majątko-1 Anna Penkała jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii i adiunktem w Katedrze Historii Nowożytnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. 2 A. Penkała jest także autorką monografii Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, wydanej nakładem Wydawnictwa Libron, Kraków 2016, ss. 432. 3 Autorka wykorzystała w pracy źródła rękopiśmienne pochodzące z archiwów prywatnych oraz kancelarii grodzkich zgromadzone w AGAD, Archiwum Narodowym w Krakowie, Archiwum Państwowym w Lublinie i Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.
Kobiety wobec polityki-kobiety w polityce: historia, realia, perspektywy
2009
Przyznanie Polkom praw wyborczych nastąpiło, fortunnie i niefortunnie zarazem, kilkanaście dni po 11 listopada 1918 roku. Fortunnie, ponieważ do zrównania biernych i czynnych praw wyborczych kobiet i mężczyzn doszło tuż po odzyskaniu niepodległości, co miało wymiar symboliczny; niefortunnie zaś dlatego, że rocznica tego wydarzenia na zawsze już pozostanie w cieniu ważniejszych z narodowego punktu widzenia obchodów. Kiedy więc Wydział Politologii i Komunikacji Społecznej Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego zdecydował o nadaniu obradom swojej sekcji w ramach IX Międzynarodowej Konferencji Naukowej "Państwo, Gospodarka, Społeczeństwo" tytułu "Kobiety wobec polityki-kobiety w polityce. Wyzwania, realia, perspektywy", żałowałam bardzo, że nie mogliśmy w ten sposób uczcić dziewięćdziesięciolecia jednego z najważniejszych wydarzeń w historii polskiej państwowości. Ta okrągła rocznica minęła w 2008 roku niemal bez echa. Szczęśliwie jednak w 2009 roku można było świętować inne jubileusze. Najbardziej oczywistym spośród nich była rocznica obrad Okrągłego Stołu i powołania pierwszego niekomunistycznego premiera. Dwadzieścia lat po wydarzeniach, które miały zapoczątkować proces demokratycznych przemian we Europie Wschodniej, można się już było pokusić o próbę odpowiedzi na pytanie o to, jaki udział i jaką pozycję wyznaczyła Polkom w tych procesach Historia. Warto tutaj przypomnieć, że w głównych obradach Okrągłego Stołu uczestniczyły dwie kobiety (reprezentująca stronę rządową Anna Przecławska i Grażyna Staniszewska-reprezentantka opozycji), a jak wspominała później Barbara Labuda , udział kobiet, również tych, które w strukturach Solidarności odgrywały rolę pierwszoplanową, był skutecznie blokowany. Dobitnie i jednoznacznie proces demokratycznych przemian po 1989 roku podsumowała Maria Janion , która w wykładzie inaugurującym Kongres Kobiet Polskich powiedziała m.in.: "Ku mojemu zdumieniu okazało się, że w wolnej Polsce kobieta miała być istotą rodzinną, która zamiast polityką powinna zajmować się domem. Trochę zatem czasu upłynęło, zanim pojęłam, że demokracja w Polsce jest rodzaju męskiego" 1. 1 M. Janion , Solidarność-wielki zbiorowy obowiązek kobiet, wykład inaugurujący Kongres Kobiet Polskich 20-21 czerwca 2009 roku w Warszawie, www.kongreskobiet.pl/index. php/o-nas/44-aktualnosci/46-janion. Wstęp działalności społeczno-politycznej Ulrike Meinhof, należy szukać przede wszystkim w tradycji rewolucyjnej symboliki, ale także w próbach patologizacji bądź odczłowieczenia znanych terrorystek. Jak sugerują dwa kolejne artykuły, nie trzeba podkładać bomb, by się stać przedmiotem medialnej demonizacji. Pierwszy z nich, mojego autorstwa, nosi tytuł Intelektualistka jako wróg narodu. Uwagi o esejach Dubravki Ugrešić. Jego bohaterka, znana chorwacka pisarka i eseistka, uznana została w swojej ojczyźnie za czarownicę, ponieważ bezlitośnie zdemaskowała kulisy wykuwania nowych bałkańskich tożsamości narodowych i ujęła się za oczywistymi ofi arami "męskiej wojny"-gwałconymi kobietami. Błąd, który popełniła Dubravka Ugrešić , polegał na chronicznej nieumiejętności odróżnienia kobiet gwałconych w słusznej sprawie od tych, które na gwałt, z racji swej (prawdziwej czy urojonej) przynależności etnicznej, sobie "zasłużyły". Jak pokazują jej dalsze losy, "kult sprawiedliwości i prawdy" bywa odczytany przez rodzące się z uśpienia, czułe na punkcie swej wielkości i racji wspólnoty wyobrażone, jako zdrada. Drugi ze wspomnianych artykułów, poświęcony medialnemu wizerunkowi przewodniczącej Związku Wypędzonych (Frau Erika Steinbach. Polityczny fenomen działalności przewodniczącej Związku Wypędzonych oraz jego postrzeganie w Polsce), ukazuje łączność pomiędzy narodowymi stereotypami i wyobrażeniami o negatywnej roli kobiet w polityce. Jak zauważa autor, Mateusz Wiliński, polska racja stanu wymaga czujnej obserwacji poczynań Eriki Steinbach , jednak kreowanie jej na drapieżną "blond bes ę" o niemal nieograniczonych wpływach politycznych (co nader często czynią polskie tabloidy) pozostaje w sprzeczności z faktami. Steinbach , w rzeczywistości odgrywająca na niemieckiej scenie politycznej rolę dość marginalną, jest jednak, jak dowodzą badania przeprowadzone przez autora, trzecią (po Angeli Merkel i Willym Brandcie) najlepiej rozpoznawalną przez polskich respondentów postacią niemieckiej polityki. Tymczasem Gesine Schwan , dwukrotnie ubiegająca się o urząd prezydenta, dobrze znana w Niemczech, również ze swej działalności na rzecz pojednania polsko-niemieckiego, nie doczekała się w nadwiślańskich mediach (być może ze względu na zbyt pojednawczą wymowę podejmowanych akcji) żadnego wizerunku... Aneksem do niniejszej publikacji jest przygotowany przez Władysława Masiarza materiał przedstawiający polityczne sylwetki posłanek na sejmy II Rzeczpospolitej (Kobiety w parlamentach II RP 1919-1939). Ufamy, że ów zbiór biografi i, dający pewne wyobrażenie o skali aktywności posłanek okresu dwudziestolecia międzywojennego (daleko wykraczającej niekiedy poza sferę ściśle polityczną) będzie stanowić cenne źródło informacji dla osób zainteresowanych dziejami polskiego parlamentaryzmu.
Motyw „gniewu Bożego” w historiografii Ksiąg Królewskich
Verbum Vitae, 2018
Motyw „gniewu Bożego” jest kluczowy do zrozumienia historiografii Ksiąg Królewskich, a przede wszystkim tragicznego końca Izraela i Judy. Opowiadając o losach monarchii podawidowej, autor biblijny przedstawia, jak gniew YHWH doprowadza najpierw do podziału królestwa Salomona (1 Krl 11,9-13), następnie do upadku Królestwa Północnego (2 Krl 17,5-23), a ostatecznie do upadku Jerozolimy i Judy (2 Krl 24–25). Teologiczna interpretacja historii w Pierwszej i Drugiej Księdze Królewskiej opiera się na wzajemnie powiązanych paradygmatach „zbrodni i kary” oraz „proroctwa i jego wypełnienia się”. Ich dopełnieniem jest nierozerwalny związek między gniewem YHWH a niewiernością Jego przymierzu we-dług logiki zasady retrybucji. W ten sposób autor Ksiąg Królewskich interpretuje tragiczny koniec monarchii w Izraelu i Judzie jako skutek słusznego wzburzenia YHWH w reakcji na grzech bałwochwalstwa i porzucenie Go przez lud. Według tej logiki motyw „gniewu Boże-go” w Pierwszej i Drugiej Księdze Królewskiej służy racjonalizacji narodowej katastrofy i apologii Boga. Tak nakreślona teologiczna wizja historii jest lekcją i przestrogą dla powygnaniowych odbiorców tych pism.
1998
P ublikacja częściow o dofinansow ana przez K om itet B adań N aukow ych C opyright A lek san d er B ursche i Inątytut,A rcheologii U niw ersytetu W arszaw skiego W szel }ę%\prawfe;ż^strzeżone li & ^ \l M 1 Oz 2UA G rafika kom puterow a: Studio Polograficzne "D iam ond" D ru k tablic barw nych: D rukarnia "T okaw i" D ru k i opraw a: D rukarnia Janusz B ieszczad ul. M oszczenicka 2, 03-660 W arszaw a ISB N 83-87496-06-5 ¿£ o p /< < ■ ?, Kasi, Julkow i i M arcie Spis treści Od autora 5 9.1. Źródła 273 9.2. Katalogi kolekcji i korpusy 274 9.3. Rękopisy 274 9.4. Częściej cytowane opracowania 275 9.5. Skróty 301 Tablice 305 Złote medaliony rzym skie w Barbaricum Uniwersytetu Łódzkiego, Richard Reece z Instytutu Archeologii Uniwersytetu w Londynie i Timothy Taylor z Instytutu Archeologii Uniwersytetu w Bradford. Zawiązane głębokie przyjaźnie pozwoliły mi łatwiej przetrwać chwile zwątpienia. Dziękuję także instytutowym kolegom za praktyczną pomoc i zastępowanie mnie podczas częstych nieobecności, zwłaszcza Profesorowi Tomaszowi Mikockiemu, Profesorowi Wojciechowi Nowakowskiemu i Przemkowi Wielowiejskiemu. Na kształt tych studiów w istotny sposób wpłynęły dyskusje prowadzone zarówno na seminariach, jak i w gronie prywatnym, w dwóch europejskich centrach numizmatycznych: we Frankfurcie nad Menem
Siedziby pańskie na Śląsku w świetle źródeł pisanych. Studium nad średniowieczną nomenklaturą
Przegląd Archeologiczny, 2021
The subject of this study is the nomenclature used in medieval written sources for small feudal residences. The majority of them are private foundations of vassals to the duke, i.e., knights and citizens of Wroclaw. A few examples are seats of village administrators, as well as rural mansions of knightly orders. Also examined are smaller objects (most having special functions) built by territorial rulers – namely, Silesian dukes and bishops of Wrocław. These objects were clearly different in their scale from the stately brick castles that played the role of princely residences or were otherwise part of the country’s administrative structure. In light of the materials collected, small feudal residences were mentioned in medieval Silesian written sources as: curia/Hof, curia habitationis, curia murata/gemauerte Hof, castrum/Burg/Haus, fortalicium/Feste, propugnaculum/Bergfried, turris/Turm, Gesesse, Sitz, Rittersitz.
Krytyczna) analiza dyskursu a (krytyczna) analiza gender: zarys synergii teoretycznej i metodologicznej Natalia Krzyżanowska, dr, adiunkt w Katedrze Socjologii i Filozofii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. W pracy naukowej koncentruje się na zagadnieniach płci w różnych kontekstach społecznych i filozoficznych. Autorka wielu artykułów naukowych, monografii Kobiety w (polskiej) sferze publicznej (2012) oraz współredaktorka Sztuki wobec ekonomii. Ekonomii wobec sztuki (2010) i Miejskich (trans)formacji (w druku).
Mięso kobiet... albo śmiech na sali : o demokratyzacji sfery intymnej w mediach
2013
Chociaż jestem zwolenniczką ustaleń i diagnoz socjologicznych Anthony'ego Giddensa, który nie bez powodu zaliczany jest dzisiaj do najwybitniejszych przedstawicieli nauk społecznych, postanowiłam rozpocząć swój wywód od sformułowania tego badacza, z którym akurat zupełnie się nie zgadzam. Brzmi ono następująco: "Demokratyzacja życia osobistego przebiega w sposób mniej widoczny, po części właśnie dlatego, że nie odbywa się publicznie, ale ma równie potężne konsekwencje" (Giddens 2007: 217). Na czym wspiera się moja niezgoda z powyższym twierdzeniem Giddensa? Wynika ona z analiz i obserwacji, przeczących niepublicznemu przebiegowi demokratyzacji życia osobistego, nie tylko życia osobistego polityków, różnego autoramentu celebrytów, postaci show-biznesu, sportu, nauki, literatury i sztuki. Ich życie osobiste, ale też życie osobiste nieporównanie większej rzeszy nieznanych osób, anonimowych internautów, gospodyń domowych, młodzieży szkolnej, dzieci, nauczycieli, młodych matek, singli, zarażonych chlamydią, amatorów podróży, sympatyków Pałacu Kultury…, a nawet naszych zwierząt domowych stało się dzisiaj w naszym kraju przedmiotem roztrząsań publicznych, trudno bowiem uznawać za prywatne fora, blogi, strony domowe czy portale internetowe, na których wszelkie formy "obnażania" (od werbalnych do wizualnych) święcą triumfy, a które są dostępne dla każdego. Prowadzone na ulicy, w środkach komunikacji miejskiej, w sklepach, restauracjach, szpitalach,