Türkçe Deyi̇mlerde "Söz" Metaforlari Üzeri̇ne Bi̇r Değerlendi̇rme (original) (raw)

Türki̇ye Türkçesi̇nde Akil Metaforlari Üzeri̇ne Bi̇r Değerlendi̇rme

International Journal of Language Academy

Metaphor (Turkish eğretileme, deyim aktarması, Arabic isti'âre) is a popular research topic for many scientific disciplines such as literary criticism, linguistics and cognitive sciences. In these scientific disciplines, on the one hand, while theoretically questioned what is metaphor, how it is formed, what is the realtion between conceptualization, categorization, functioning of the mind and the metaphor, what is the relation between word and meaning of each of them, and thus how any metaphor is coded linguistically, on the other hand, the metaphors are tried to be analyzed one by one. However, as far as it is determined, no studies have been conducted on the akıl "mind" metaphors yet in Turkish. In this work, the idioms with the word akıl in Turkish (akla sığmamak, akıl süzgecinden geçirmek, aklı almamak, aklı durmak, aklı kesmek etc.) have been examined and also aimed to explain which images the mind concept has and how it has been accordingly metaphorised. There are a total of 101 idioms in the database of the study. Most of them (93 units) were determined by scanning of Güncel Türkçe Sözlük which is on-line use on the web page of Türk Dil Kurumu (date of access: 30.07.2018). Zaltman-Zaltman (2017) constitutes majorly the theoretical basis of the study. Accordingly, in the study, by personal observation method, the sub-metaphorical proposals first obtained with each statement were extracted, then these sub-proposals were placed on specific upper frames (surface metaphors and deep metaphors). As a result, it is found that the concept of mind reflects the deep metaphors of JOURNEY and CONTAINER at most in Turkish, in other words, it has the images of JOURNEY and CONTAINER at most in Turkish.

Divani Lughatit Turkde Yer Alan Atasozlerindeki Metaforlar Ozen

1980'li yıllardan beri, bir çok dilbilimci dünyayı kavramsallaştırma, sınıflandırma ve anlama üzerine ilgilerinden dolayı metafor çalışmalarına daha büyük önem vermişlerdir. Özellikle, Lakoff ve Johnson'ın 1980'deki çalışmaları bu konuda çığır açıcı olmuştur. Dil gelişimi ve zihnin somutlaşması konusundaki sorulara yanıtlar arayan felsefe, psikiyatri, bilişsel sinir bilimi (cognitive neuroscience) gibi bilim dalları metafor çalışmalarının yeni bir bakış açısı kazanmasını sağlamıştır. Bilişsel dilbilimine göre, insan zihni ve insan davranışlarını metaforlar yoluyla anlarız. Bütün deneyimler, "kav-rama" tarafından süzüldüğü için, sonuçta ortaya çıkan dil gerçek dünya (veya olabilir bir dünyanın) tanımından çok gerçek insan kavrayışının tanımıdır. Bu nedenle anlam çalışmalarında hedef ifade ile gerçek veya başka bir dünya arasındaki uygunluğu bulmaktan çok; insanın kavrama ve genel düşünceyle ilgili kapasiteleriyle harekete geçirilen anlam yollarını açıklamak gerekir (Janda 7). Metaforların açıklanması bu nedenle büyük önem taşır.

Öğretmen Adaylarinin Türkçe Kavramina İli̇şki̇n Metaforlari

Turkish Studies, 2013

The aim of this study is to identify the student teachers’ perception on Turkish by metaphors. Phenomenological design which is a qualitative method is used in the study. The study group consists of 142 student teachers in the Department of Turkish Education and the Department of Primary Education, Classroom Teacher Education Section in the Faculty of Education, Kırıkkale University. The data of the study was collected by a form containing only one question with filling the gaps. In the analysis of the study the descriptive analysis technique was used. As a result of the study, it is noted that when the student teachers are developing metaphors they could use different knowledge areas, they could do comparison and could think creatively. This research was carried out in order to determine metaphors of clasroom teacher candidates who were the firsthand educators of Turkish concept which represents main language and teacher candidates who to get hand over the flag from the others in s...

Türkiye Türkçesinde Akıl Metaforları Üzerine Bir Değerlendirme

International Journal of Language Academy, Volume 7/1 March 2019 p. 340/359, 2019

Abstract: Metaphor (Turkish eğretileme, deyim aktarması, Arabic isti’âre) is a popular research topic for many scientific disciplines such as literary criticism, linguistics and cognitive sciences. In these scientific disciplines, on the one hand, while theoretically questioned what is metaphor, how it is formed, what is the realtion between conceptualization, categorization, functioning of the mind and the metaphor, what is the relation between word and meaning of each of them, and thus how any metaphor is coded linguistically, on the other hand, the metaphors are tried to be analyzed one by one. However, as far as it is determined, no studies have been conducted on the akıl “mind” metaphors yet in Turkish. In this work, the idioms with the word akıl in Turkish (akla sığmamak, akıl süzgecinden geçirmek, aklı almamak, aklı durmak, aklı kesmek etc.) have been examined and also aimed to explain which images the mind concept has and how it has been accordingly metaphorised. There are a total of 101 idioms in the database of the study. Most of them (93 units) were determined by scanning of Güncel Türkçe Sözlük which is on-line use on the web page of Türk Dil Kurumu (date of access: 30.07.2018). Zaltman-Zaltman (2017) constitutes majorly the theoretical basis of the study. Accordingly, in the study, by personal observation method, the sub-metaphorical proposals first obtained with each statement were extracted, then these sub-proposals were placed on specific upper frames (surface metaphors and deep metaphors). As a result, it is found that the concept of mind reflects the deep metaphors of JOURNEY and CONTAINER at most in Turkish, in other words, it has the images of JOURNEY and CONTAINER at most in Turkish. Özet: Öz Metafor (Türkiye Türkçesi eğretileme, deyim aktarması, Arapça isti’âre), günümüzde edebiyat eleştirisi, dilbilim, bilişsel bilimler gibi pekçok bilimsel disiplin için popüler bir araştırma konusudur. Bu disiplinlerde, bir yandan, metaforun ne olduğu, nasıl oluştuğu, kavramlaştırma, kategorizasyon, zihnin işleyişi ile metafor ilişkisinin ne olduğu, bunların her birinin sözcük’le ve anlam’la ilişkisi, dolayısıyla da metaforun dilbilimsel olarak nasıl işaretlendiği kuramsal olarak sorgulanırken, bir yandan da tek tek metaforlar çözümlenmeye çalışılmaktadır. Bununla birlikte, tespit edildiği kadarıyla Türkiye Türkçesinde henüz akıl metaforları üzerine herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde içerisinde akıl sözcüğü geçen deyimler (akla sığmamak, akıl süzgecinden geçirmek, aklı almamak, aklı durmak, aklı kesmek gibi) incelenmiş, akıl kavramının hangi imgelere sahip olduğu ve bunun sonucunda da nasıl metaforlaştırıldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın veri tabanında toplam 101 adet deyim bulunmaktadır. Bunların büyük bölümü (93 adedi) Türk Dil Kurumu’nun web sayfasında on-line kullanıma açık olan Güncel Türkçe Sözlük’ün taranmasıyla belirlenmiştir (erişim tarihi: 30.07.2018). Çalışmanın kuramsal tabanını büyük ölçüde Zaltman-Zaltman (2017) oluşturmaktadır. Buna göre, çalışmada, kişisel gözlem yöntemiyle, ilk olarak her bir deyimle elde edilen alt metaforik önermeler çıkarılmış, ardından bu alt önermeler belirli üst çerçevelere (yüzey metaforlar, metaforik temalar ve derin metaforlar) yerleştirilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye Türkçesinde akıl kavramının en fazla olarak YOLCULUK ve KAP derin metaforlarını yansıttığı, başka bir deyişle Türkiye Türkçesinde akıl kavramının en fazla olarak YOLCULUK ve KAP imgelerine sahip olduğu tespit edilmiştir.

Türkçe ve Almancadaki “Ağız “ İle İlgili Deyimlerin Çağdaş Metafor Analiz Yöntemi İle Çözümlenmesi

2019

Bu calismanin amaci, hem bilissel dil bilimin arastirma yontemi olan metafor analizinin kullanim alanlarini ortaya koymak, hem de farkli iki kulturun dil uzerinden ortakliklarini ve farkliliklarini, cagdas metafor teorisini temel alarak inceleyip orneklerle aciklamaya calismak olacaktir. Bu baglamda metafor, guzel soz soyleme veya hitap etme sanatinin bir parcasi olmadigi, yasamin tum anlam dunyasini resimledigi, davranis ve dusuncelerin hem bilissel hem de duygusal ve bedensel yogrulup bireyde ifade ettigi anlamsal butunluktur. Lakoff ve Johnson’un (1998) bu tanimina dayanarak bu calisma Alman ve Turk dilindeki agiz ile ilgili deyimleri irdeleyerek ayni konu hakkinda iki farkli kulturun algilama farkindaligini ortaya koymaya calismak olacaktir. Metafor analiz yontemi ile agiz ile ilgili hem Almancada hem de Turkcede anlam bakimindan bir birine yakin, ayni ve cok farkli olmak uzere uc kategori olusturulup kulturel baglamda farkliliklari olabilecegini ortaya koymaya calisilacaktir.

Çağatay Türkçesi̇ni̇n Bazi Eserleri̇nde Tespi̇t Edi̇len Metaforlar

International Journal of Language Academy, 2017

According to traditional description, metaphor, is the substitution of one of two concepts that have similarity. The metaphor is an action that exist in thought before from language according to Conceptual Metaphors Theory. A metaphor is understood with another concept domain of a consept domain. Metaphors are not arbitrary, arbitrarily used language expressions. It is words in language that situated in the thought systematically and consciously and facilitate the concept and meaning. There is a concept that is a target with a concept that is a resource in metaphors. The idea of facilitating the understanding with evokation, the desire to learn and to teach, the creative thinking power that exists in the mind of the person constitute these language expressions.In this study, ıt was examined the metaphors used in the Divan of Hüseyin Baykara and Ali Şir Nevâyî's Divan. It is aimed to examine the systematic status of the concepts of Çağatay Turkic and some metaphors living in Chagatai Turkısh Turkic and to determine in part which type of metaphor is preferred. Metaphors were evaluated under the those headings: I.

Kültürel Dil Bilim Bağlamında Kutadgu Bilig Metaforları

Meditterranean Journal of Humanities (MJH), 2019

Öz: Bu çalışmada Kutadgu Bilig'deki kültürel metaforlar ele alınmıştır. Kültürel dil bilim ve bilişsel dil bilim bağlamında metafor konusu ve yöntemleri açıklanarak Kutadgu Bilig metninden hareketle ör-neklendirilmiştir. Kültürel dil bilimin çalışma alanını kültürel şema ve kültürel kategoriler yanında kültürel metaforlar oluşturmaktadır. Kültürel dil bilim bir toplumun kültürünün dilsel açıdan aktarımı üzerinde durur. Kültürel dil bilim kültürel metaforların bir toplumun yaşayış, algılayış, düşünce yapısını içerisinde barındırdığını bunun yanında bilişsel temellerinin olduğunu da savunur. Çalışmanın giriş kısmından sonra kültürel dil bilimi ve metaforları hakkında tanım, açıklama ve yöntemleri hakkında bilgiler verilmiştir. Kültürel metaforların bilişsel bağlamda oluşumları (somutlaştırma, kapsayıcılık, yö-nelme) ve bunların kültürel bağlamda nasıl yorumlanabileceği örneklerle tartışılmıştır. Açıklamalardan sonra Kutadgu Bilig'de yer alan soyut kavram ve değerler, ölüm ve yaşam kavram alanı, sosyal yaşam, yönetim, şahıs adları ve hitaplar kavram alanlarına giren metaforik ifadeler sınırlı olarak bilişsel ve kültü-rel bağlamda açıklanmıştır. Sonuç kısmında ise açıklanan metaforlardan hareketle adı geçen kavramların bilişsel ve kültürel görünümleri kısaca açıklanmıştır. Kutadgu Bilig'de bilişsel açıdan yönelim, kapsam, yer alanları, varlık-madde, kişileştirme metaforları, kültürel açıdan ise tarihsel, dinî, kök metaforlar sis-temli bir şekilde yer almaktadır. Çalışmanın sınırlılığı açısından burada sadece belli başlı kültürel metaforlara yer verilmiştir. Abstract: This study concerns the cultural metaphors in Kutadgu Bilig. Metaphor topic and methods, within the context of cultural linguistic and cognitive linguistic, have been exemplified from the text of Kutadgu Bilig. The field of the study of cultural linguistic consist of cultural schemas and cultural categories as well as cultural metaphors. Cultural linguistic emphasises the transforming of society culture in terms of linguistics. Cultural linguistics supports the understanding that cultural metaphors contain the life of a society, perception and mentality also its cognitive basis. After the introduction this study provides information about cultural linguistic definition, explanation and methods. The creation of cultural metaphors in a cognitive context (embodied, container, orientation) and how they can be commented upon in their cultural context is discussed with examples. After these explanations, metaphoric expressions which include conceptual fields like abstract concepts and morals, death and life, social life, governing, people's names and addresses are explained in their cognitive and cultural context. In conclusion, those concepts which are based on metaphors which have been found and explained are employed to attempt to explain the cognitive and cultural view. In the Kutadgu Bilig there are two types of metaphors. One hand, the cognitive view orientation, content, land areas, object-matter and personalized metaphors, on the other hand the cultural view historical, religious and base metaphors. Because of the limitation of this study only some of main metaphors are emphasised.

Almanya’Da Yaşayan Türkleri̇n Türkçeye İli̇şki̇n Metafori̇k Algilarinin İncelenmesi̇

Milli Eğitim Dergisi, 2021

Öz: Türkiye'den 20. yüzyılın ikinci yarısında İkinci Dünya Savaşı'ndan yorgun çıkan Almanya'ya çalışmak üzere yoğun bir işçi göçü gerçekleşmiştir. Ekonomik nedenlerle buraya geçici olarak giden Türkler yarım asrı aşan süredir varlıklarını sürdürmüşler ve kalıcı olduklarını göstermişlerdir. Bu süreçte sosyolojik açıdan çeşitli uyum sorunları yaşamışlardır. Ancak orada doğup büyüyen genç kuşağın, yıllar önce göç eden Türk göçmenlere göre doğal olarak aynı uyum sorunlarını yaşamadığını söylemek mümkündür. Bu araştırmanın konusu Almanya'da yaşayan Türklerin Türkçeye ilişkin algılarının metaforlar yoluyla çözümlenmesidir. Bu amaçla Almanya'nın Herrenberg kasabasında yaşayan Türklerden "Bana göre Türkçe ……………. gibidir. Çünkü ………………. ." cümlesini tamamlamaları istenmiştir. 132 katılımcının katıldığı araştırmada metaforları veya gerekçeleri bulunmayan cümleler araştırmaya dâhil edilmemiştir. Araştırmada olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. İçerik analizi yoluyla incelenen verilerden 75 metafora ulaşılmış ve bunlardan 8 kategori oluşturulmuştur. Bu kategoriler: Gereksinim, milliyet, zenginlik, aile, işlevsellik, duygu, vatan ve birleştiriciliktir. Bunlar içerisinde gereksinim ve vatan kategorileri en fazla metafora sahip kategorilerdir.