İnanç Sistemi Temelinde Gagauzlar’da Ölüm ve Cenaze (original) (raw)

Gagauz Folklorunda Ölüm

Journal of Turkish Research Institute, 2004

Yüzyıllarca farklı kültürlerin arasında yaşamalarına rağmen dillerini ve kültürlerini muhafaza eden Gagatiz Türklerinin folklorunu, tabiatıyla kültürünü, dört katman olarak görmek ve değerlendirmek gerekir. Hristiyanlık öncesi kültürlerinden getirdikleri adetler ve inanınalar; Hristiyanlık, komşu kültürlerin (Bulgar, Rus, Romen, Moldovan, Ukrayn) tesirleri ve İslamiyetten geçen-ölüyü yıkama, kefenlerne, 40. gün, ....gibi-adet, örf ve inanınalar ... Bu çalışma, Moldova Cumhuriyeti 'nde, Gagauz Türkleri'nin yaşadığı özerk bölge Gagauz Eri 'nde, Kormat, Çadır Lunga ve Vulkaneşti şehirleri ile; Beşalma, Çokmeydan, Avdarma, Kongaz, Kirsova, Kıpçak, Dizgince köylerinde 43 Gagauz Türk ile yüzyüze yapılan görüşmelerin tespit ve tasnifinden oluşmaktadır. Çalışmanın planı, görüşmelerde yöneltilen sorular Sedat Veyis Örnek'in "Anadolu Folklorunda Ölüm" (Ankara,1979) isimli eserinden alınmış; ancak, Ortodoks kültürüne ait farklılıklar için sorular tarafımızdan hazırlanmıştır.

Gazipaşa'da Ölüm ve Cenaze ile İlgili Uygulamalarda Eski Türk Kültürü ve İnancının Tesirleri

Gazipaşa, Antalya’nın güneydoğusunda, Mersin sınırında bulunan en uçtaki ilçesidir. Muhtelif medeniyetlerin hüküm sürdüğü ilçede günlük hayatta görülen geleneklerle alakalı pratikler (uygulamalar) oldukça zengindir. Bu çalışmada söz konusu pratiklerin tamamı değil insanoğlunun en önemli dönüm noktalarından birisi olan cenaze törenleri ile ilgili uygulamaları ele alınmıştır. Çalışmada görüşme yöntemi kullanılmıştır. İlçeye bağlı bazı köy ve mahallelerde pratikleri bilen, uygulayan kaynak kişilerle birebir görüşülmüştür. Görüşme sonuçları inceleme ve araştırma eserleri ile desteklenmiştir. Çalışmaya kaynaklık edenler, en az elli yaşın üzerinde olup bunlardan bazıları söz konusu adetlerin yoğun olarak ilçede tatbik edildiği dönemleri bizzat yaşamış, bazıları da aynı zamanda söz konusu pratikleri uygulamakta olan şahıslardır. Sonuç olarak bazı pratiklerin kaynağına ulaşılmaya çalışılmıştır. Orta Asya Türk kültürünün bazı unsurlarının günümüzde Gazipaşa ilçesinde yaşayan halk kültürüyle olan intibakı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler; Eski Türk İnanışı, Cenaze, Kutsal sayılar, Saçı.

Ölüm Sosyoloji̇si̇ Bağlaminda Yemek, Cenaze Ve Ölümün Sofra Prati̇kleri̇ Üzeri̇ne

2016

Olum, toplumsal gercekligin uzerine kuruldugu onemli olgulardan birisidir. Olmenin basladigi andan olum sonrasi sureclere kadar uzanan bu alan, ayni zamanda insanlar arasinda karsilikli sosyal ve simgesel bir ag oren gercekligin de kendisine denk dusmektedir. Olume verilen tepkilerin butun kulturel topluluklar icin ortakligi, kisinin kaybiyla olusan bosluk ve kaybin kapatilmasi icin pratikler uretmesidir. Bu pratikler ayni zamanda olumun bilenemez olusunun yarattigi korku ve kaygilardan uzaklasma amacini yansitir. Bu baglamda dusunuldugunde olum, tarih boyunca hem bireysel hem de toplumsal sureclerin yonlendirici ve itici kaynagi olmustur. Mitler, inanclar, dinsel pratikler ve kulturel araclar olumun sosyolojisini desifre eden onemli basliklardir. Bu calisma, olume bir parantez acma cabasini yansitmaktadir. Calisma, toplumsal alanin merkezinde oldugu gercekliginden hareketle olum uzerinden goturulen kulturel pratiklere odaklanmistir. Bahsi gecen bu kulturel pratikler icerisinden, to...

GAGAUZLARIN DİNİNDE ESKİ TÜRK İNANÇLARINDAN İZLER

Gagauz dili Tarihi, coğrafyası ve İnanç Sistemleri, 2018

Bir milletin tarihi kökleri tetkik edilirken başvurulacak bazı temel unsurlar vardır. İncelenen milletin dili, antropolojisi, kültür öğeleri başlıca değerlendirme kriterleri arasındadır. Gagauzların menşei araştırmacılar tarafından her zaman büyük ilgi görmüştür. Ancak başta tarihi kaynakların eksikliğinden dolayı araştırmalar tam olarak sağlıklı yapılamamaktadır. Gagauzların kökeni meselesi özellikle XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren konunun uzmanları tarafından araştırılmaya başlanmıştır. 1990'lı yıllarda Gagauzların özerklik talep etmesiyle var olan ilgi ve merak daha da artmıştır. XX. yüzyılın başlarında Gagauzların kim olduklarına, geçmişlerine dair on dokuzdan fazla görüş ilim dünyasında tartışılmıştır. (Iusıumbeli, 2008, s.3). Gagauzların menşei ile ilgili tartışmalarda ilk başlarda ideolojik ve politik yaklaşımlar olmuş olsa da bazı hakikatler üstü örtülemeyecek kadar açıktır. Bunların başında da Gagauzların yüzyıllardır kullandıkları dil gelmektedir. Şimdiye kadar dünya tarihi Gagauzların hangi soy veya milletten olduğunu, Besarabya'ya ve Dobruca'ya nereden nasıl geldiklerini tam bir kesinlikle ortaya koyamamıştır. Hatta bilinen ortaçağ kaynakları bize Gagauz adında bir halktan dahi bahsetmiyor. Fakat kesin olan bir durum vardır o da Gagauzlar geçmişten günümüze kadar sade, temiz bir Türkçe konuşmaktadırlar. Açıkça ifade etmek gerekmektedir ki Gagauzların kullandıkları dil Osmanlı Türkçesinden daha sadedir. Konuşma dilleri Türkçe olmasına rağmen maalesef yazıları ve edebiyatları olmadığı için  Uşak Üniversitesi, Tarih Bölümü, Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı.

Kaşkay Türkleri̇nde Ölümle İlgi̇li̇ Bazi İnanmalar Ve Ölüm Öncesi̇ne Dai̇r Uygulamalar

2011

Azerbaycan sahasindan Safevi doneminde ayrilarak Iran’in guneyine yerlesen, konargocer nitelikli bir Turk toplulugu olan Kaskaylar, eski Turk kulturunun tasiyicisi olmak bakimindan son derece onemlidir. Olum konusu Kaskay sahasindan malzeme toplarken en fazla zorlanilan alan olmustur. Kaynak kisilerin olum konusuna iliskin gelenekten getirdigi inanma ve pratikleri dogum ve evlilik konularina gore daha guclu bir bicimde varligini surdurmekte ve degisimden daha az etkilenmektedir. Olum donemiyle ilgili uygulamalarin dini yonunun agir basmasi, konunun sadece olum olayi vuku buldugunda ya da bulma ihtimali belirdiginde ele alinmasi gibi hususiyetler bunda etkili olmalidir. Turk dunyasi ve Anadolu sahasinda olum habercisi olarak dusunulen tilki, cakal, baykus, tavsan gibi hayvanlarin, vakitsiz ve farkli bicimde oten horozun, sebepsiz yere kirilan bir esyanin kayan bir yildizin, duste dislerin cekildigini gormenin Kaskay sahasinda da olum habercisi olarak degerlendirildigi musahede edilmi...

Mezar Ziyareti Geleneği Bağlamında Toplumda Yerleşen İnanç ve Ritüeller

Mezar Ziyareti Geleneği Bağlamında Toplumda Yerleşen İnanç ve Ritüeller: Diyarbakır Hazreti Süleyman Camii Örneği , 2023

Although it was claimed that the influence of religion and metaphysics would disappear in modern society, it is obvious that this theory has not been fully proven. In addition, being religious does not prevent, on the one hand, from benefiting from modern-secular solutions and, on the other hand, from using religion and metaphysics as a basis in the solution and explanation of some events. The way religion is perceived, on the one hand, remains under the influence of modern-secular means, and on the other hand, it exhibits a stance in limbo under the influence of religion. Places such as graves, mausoleums and dervish lodges are visited by people so that their prayers and wishes come true. While some visitors come for the treatment of their children having speech disorders, some others come to pray for finding a job or a spouse. Having 27 graves of Prophet Mohammed's companions around, Hazreti Suleiman Mosque is one of the most remarkable places for the visitors from outside and within the city. This study, which deals with the beliefs and rituals established in the society within the context of grave visiting tradition was designed with the phenomenological method as qualitative research. Participants were selected by using the convenience sampling method in order to be economical and use time effectively. The questions in the prepared structured interview form were directed to 13 participants in total since the data from the responses reached to a repeated saturation. Responses were interpreted in the findings section under the themes that emerged.