Ортағасырлық түркі шипагерлік дәстүрінің зерттелу мәселелері және жазба жәдігерлері (original) (raw)
Related papers
Османлы Тарихи Төлқұжаттарында Дешті Қыпшақ Аумағы Және Сарайшық Қалашығы
Bulletin of History Al Farabi University , 2021
As per the directives of Nur Sultan Nazarbayev, the founder President of Kazakhstan, in his paper ‘The Seven Features of the Steppe,’ the Archive 2025 project was initiated, in order to gather the sources regarding Kazakhstan and Kazakh history, from the archives and lybraries around the world. In this work, within the frame of Archive 2025 project, we detected information about the Cumania “Dest-I Kıpchak”, and Saraičïk region from the Ottoman era archives, and the related parts were transcribed and explained from Ottoman Turkish to Kazakh. During the study, two travelogues and two chronicles, a sum of 4 manuscripts have been used. These works are the travelogue “Mirāt’ul Mamālik” by Seydi Ali Reis, who served as the Kapudan Pasha of the State during Suleiman the Magnificent era; the travelogue “Turkestan and Far East” by Defter Seyfi Çelebi, who assumed the Defterdar, i. e. Ministry of Finance during Murad III’s era, and Tavāriḫ-i Dešt-i Qïpčaq by Ibn Ridhvān, who was a governor of Feodosia during the Ottoman time, and Umdat al-(Aḫbār)-Tavāriḫ by Abdulghaffari.
Анталья түріктері мен қазақ халқына ортақ салт-дәстүрлер — II: «Иіс шығару» дәстүрі
«Фараби Əлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық ғылыми конференциясының материалдары (Алматы, Қазақстан, 6 сәуір, 2023 жыл), 2023
Görgeç, C. (2023). Анталья түріктері мен қазақ халқына ортақ салт-дәстүрлер— II: «Иіс шығару» дәстүрі. «Фараби Əлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық ғылыми конференциясының материалдары (Алматы, Қазақстан, 6 сәуір, 2023 жыл). Алматы: Қазақ университеті. [ISBN 978-601-04-6245-8]
Ұлы жібек жолы бойындағы ортағасырлық Тараз шахарының зерттелу мәселелері аясында
Абай атындағы ҚазҰПУ, 2020
The article was described the history of archeological research of the medieval city of Taraz that located along the Great Silk Road, as well as the materials of historical studies of travelers, wanderer, ambassadors, historians, archaeologists who left written records about the city. Also, there were used written records about medieval city of Taraz from BC 568 for the first time. The arrival of a group of ambassadors from the Byzantine emperor Justinian, led by Zemarkh Kaliikisky in the same year also proves that Taraz was a major trade and economic center at that time. In addition, the written manuscripts by the Chinese clergyman Xuan Jian and the runic inscriptions engraved on the stone of the Kultegin monument depict the invaluable information about the life of the inhabitants of the Talas steppe. As well as, there were reported works on the medieval city of Taraz and researchers contributions to the study as M. Kashgari, M.Kh. Dulati, V.V. Barthold, A.N. Bernshtam, P.P. Lerch, M.E. Masson, L.N. Gumilev, Т.N. Senigova, S.P. Tolstov, A.Yu. Yakubovsky, A.Kh. Margulan, K.A. Akishev, K.M. Baipakov, L.B. Erzakovich, P.I. Patsevich, M.E. Eleuov В данной статье рассмотрены вопросы не только археологического изучения города Тараз расположенного на великом шелковом пути но и письменные источниковедческие материалы путешественников,послов,историков,археологические очерки о самом Таразе.. Также использовались письменные данные о средневековом городе Таразе с 568 года до н. э. В этих записях говорится о том, что в том же году в город приезжает группа послов под руководством византийского императора Юстиниана – Земарха Калиикиски, что Тараз доказал, что уже в тот же период был крупным торгово-экономическим центром. Также описываются рукописные письма, написанные китайскими верующими Сюань Цзяном, и руны, нанесенные камнем на памятнике Культегина, в которых бесценные сведения о самобытности населения, населявших Таласскую степь. Кроме того излагаются заслуги в исследовании и оставившие бесценные сведения о средневеком Таразе М. Кашкари, М. Х. Дулати, В. В. В. Бартольдом, А. Н. Бернштам, П. П. Лерх, М. Е. Массон, Л. Н. Гумилев, Т.Н. Сениговой, С. П. Толстов, А. Ю. Якубовский, А. Х. Маргулан, К. А.Акишев, К. М. Байпаков, Л. Б.Ерзакович, П. И. Пацевич, М. Е. Елеуова.
Номгон-2 көне түрік ғұрыптық кешені зерттеулерінің кейбір нәтижелері
In 2019 and 2022, the International Turkic Academy and the Institute of Archaeology of the Mongolian Academy of Sciences have begun a joint archaeological research and the first excavations of nine memorial complexes of the ancient Turkic era in the Nomgon valley of the Khashaat sum of the Arkhangay aimag of Mongolia. During the excavations carried out at the memorial complex Nomgon-2, it was found that this complex was dedicated to Kutluk-Kagan, the founder of the Second Turkic Kaganate, Elteris-Kagan, who ruled in 682-692, the father of the famous Bilge-Kagan and Kultegin. The head and lower part of the stone statue of the kagan, two parts of the head of the stone statue, two statues of a ram, statues of a lion with two cubs, and a number of other artifacts, such as clay roofing, bricks, a cubic stone with a hole in the middle and kagan tamgas "eshir" (ashina) on balbals, were found in the complex. A special news for the world of Turkology is the discovery of a stele with an inscription. There, during archaeological excavations, the upper part of the stele with the image of two wolves and floral patterns was discovered for the first time, as well as the lower part with fragments of ancient Turkic texts written in the runic, Sogdian and Brahmi alphabets.
Мақсат Алпысбес Қазақ шежіресі: тарихнамалық-деректанулық зерттеу.
ӘӨК 929.5 ББК 63.2 А 45 Пікір білдірушілер: ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, т.ғ.д., профессор М.Қ. Әбусейітова ҚР ҰҒА академигі, т.ғ.д., профессор Б.Е.Көмеков Алпысбес М.А. ҚАЗАҚ ШЕЖІРЕСІ: тарихнамалық-деректанулық зерттеу (монография). – Астана: BG-Print, 2013. – 380 б. ISBN 978-601-7376-12-3 Кітаптың негізгі мәселесі – шежіре тарихнамасы мен деректері. Қазақ шежірелері генеалогиялық ақпарат жүйесін, дәстүрлі тарихи сана мен тарихи таным кешенін құрайды. Еңбектің теориялық және методо¬логиялық іргелі негізі ретінде тарихнамалық зерттеулер, деректану саласы бойынша жасалған отандық және шетелдік ғалымдардың салмақты тұжырымдары, ғылымда қалыптасқан тарихи-деректік сыныптау жүйесі алынған, талдаулар жасалынған. Шежірелерде көне аңыздар, жер-су аты туралы, халықтың шығу тегі, рулардың қалыптасу тарихы туралы мәліметтер бар. Халықтың әйгілі тұлғалары – билер, хан, сұлтандар, мырзалар, батырлар, атақты ақындар туралы деректі де тек шежіре арқылы табуға болады. Халық шежірелері, ескі сөзі мен тарихи жырлары - қазақ қауымының рухани өмірі мен тұрмыс-тіршілігі туралы шындықты айтатын маңызды дерек көзі. Кітап тарихшыларға және жалпы оқырман қауымға арналады. ISBN 978-601-7376-12-3 © Алпысбес М.А., 2013
Османсько-українське степове порубіжжя в османсько-турецьких джерелах XVIII ст.
2015
Османсько-українське степове порубіжжя в османсько-турецьких джерелах XVIII ст. = XVIII. Yüzyıl Osmanlı Belgeleri Işığında Osmanlı-Ukrayna Bozkır Serhatti / Олександр Середа = Oleksandr Sereda – Одеса : Астропринт, 2015. – 312 c. ISBN 978-966-927-105-1 В історико-документальному дослідженні вперше запропоновано широке коло османсько-турецьких джерел з історії Півдня України. Зокрема, залучено понад тридцять різних за обсягом і змістом османських документів, які дають можливість відтворити уявлення про османсько-українські взаємини початку XVIII ст.; долю козацтва під османсько-кримською протекцією; заселення і міграційні процеси в Буго-Дністровському межиріччі; адміністративно-територіальні утворення Очаківської землі; широке коло соціально-економічних аспектів життєдіяльності населення регіону. Видання розраховано на істориків, науковців, студентів, викладачів вищих навчальних закладів, всіх, хто цікавиться історією України й Туреччини в цілому, а також на всіх, хто досліджує краєзнавчі сторінки історії Буго-Дністровського межиріччя зокрема.
2022
A new reading of the runic inscription on a silver cup from the Issyk barrow: Qïz-er, ičiŋ, oqu-süŋügü čezib, köčü aŋsaġ “Virgo-hero, have a drink when, having untied arrows and spears,we will commemorate the migration.” Another version takes into account the subscript strokes: Qïz, egir ičiŋ, oqu-süŋügü čezib, köčü aŋsaġ. “Daughter, drink an acorus when, having untied arrows and spears, we will commemorate the migration.” Inscriptions on vessels from “Attila’s Treasure” are scratched or minted (sometimes on top of the scratches) on trophy vessels by Pecheneg hand. It seems that the treasure was buried by the Coman-Qypchaq-Polovtsian khan Kotyan in the fall of 1239 AD, when the khan’s 40 thousand hordes moved to Hungary.