KAFKASYA-TARİHİ GEÇMİŞİ-ETNİK-DİNİ YAPISI (original) (raw)

LİNGUİSTİK VE GENETİK YAPI ETRAFINDA ŞEKİLLENEN KAFKASYA'DA ETNİK TOPLULUKLAR VE KAFKASYALI KİMLİĞİ

Kafkasya aslında fizikî ve siyasî bir coğrafyanın adı değil, ortak bir kültür etrafında birleşmiş pek çok halkın bir arada yaşadığı tarihî, etnik ve sosyo-kültürel bir coğrafya parçasının genel adıdır. Karadeniz ile Hazar denizi arasında uzanan 1.100 kilometre uzunluğundaki Kafkas sıradağlarının üzerinde yer alan bu coğrafya parçasında, binlerce yıldan beri değişik kökenlerden gelen ve birbirlerinden tamamen farklı pek çok dilde konuşan yirmiden fazla etnik grup, etnik ve sosyo-kültürel bütünleşme neticesinde ortak bir kültür meydana getirmişler ve " Kafkas Kültür Alanı " adı verilen bu kültür dairesi içinde Kafkasya Halkları adıyla tanınmışlardır. Bu halkları birleştiren en önemli unsur ortak kimliğe dayalı kültür ve toplumsal yapı iken onları birbirlerinden ayıran en büyük fark linguistik farklılıktır. Kafkasya halklarını Karadeniz'den Hazar Denizi'ne doğru şöyle sıralayabiliriz:

İKTİSAT TARİHİ PERSPEKTİFİNDE İKTİSADİ KALKINMA ve DİN İLİŞKİSİ

2009

Bu calismada beseri ve sosyal degerlerle ekonomik kalkinma arasindaki teorik ve tarihsel iliski irdelenmistir. Bu baglamda, din ve iktisadi kalkinma arasinda nedensellik iliskisi tartisilmis Avrupa iktisadi acisindan Katolik ve Protestanlik, Asya iktisadi baglaminda da Maturdi ve Es’ari inanc esaslari ele alinmistir. Akilciligi on plana cikaran; Avrupa’da Protestanligin, Asya’da da Mâturidi anlayisin ekonomik kalkinmaya pozitif katki yaptigi sonucuna varilmistir.

GÜNEYBATI KAFKASYA'DA TOPRAK MÜLKİYETİ RJİMİ VE ANAYASAL METİNLER

Bu çalışma 1877 sonrasında Rus egemenliğine terk edilen güneybatı Kafkasya’nın toprak mülkiyetinin Rus köy komünlerine yakın bir yapıda kurgulanmasını;1861 Rus toprak yasasının yöreye uygulanmasında izlenen yöntemi, Rus yönetiminin Kars halkının topraklarına 1858 tarihli Osmanlı arazi nizamnamesine göre miri arazi niteliğinde olduğundan bahisle el koyarak, bunu kendi toprak sistemiyle nasıl birleştirdiğini anlatmaktadır. Ancak bu çalışmada, toprak mülkiyetinin dönüştüğü biçimin yanında, bunun kaçınılmaz bir sonucu olarak ortaya çıkan, kolektif-komünal dayanışma, işbirliği ve tasarrufun halk arasında yarattığı komünalist ilişkilerin toplumsal-siyasal akımlar için elverişli bir atmosfer oluşturması üzerinde de durulmaktadır. İkinci bölümde ise bu üleşimci, komünalist ilişkilerin, toplumun bütün kesimlerinin örgütlenmesini ve sosyal yaşama müdahalesini nasıl hızlandırdığı, bunun sonucu olarak şuraların, meclislerin ortaya çıkışı ve bölgedeki siyasal-sosyal hareketlenmelerin kendi anayasal kurumlarını oluşturması ve devletleşme sürecinde ortaya çıkan anayasal metinler ele alınmaktadır.

GÜNEY KAFKASYA’DA ULUS - DEVLET İNŞASI

Yüksek Lisans Tezi, 2022

Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ulus-devlet inşa çabasına girmiştir. Bu çalışmada hem tarihsel dinamikler hem de uluslararası dinamikler göz önüne alınarak Güney Kafkasya ülkelerinin ulus-devlet inşa çabaları ele alınmıştır.

MUSTAFA ÇOKAY'IN KAFKASYA'DAKİ FAALİYETLERİ/MUSTAFA CHOKAY'S ACTIVITIES IN THE CAUCASİA

Bütün yaşamını, sadece mensubu bulunduğu Kazak Türkleri değil, Özbek, Türkmen, Kırgız, Azerbaycan Türkleri ve aynı zamanda Rus sömürü siyasetinde benzer zulümleri yaşamış olan Ukrayna ve Gürcü halklarının özgür bir şekilde yaşama mücadelesine adamış olan Mustafa Çokay, 25 Aralık 1890 tarihinde Kazakistan’ın Kızılorda vilayetinde dünyaya gelmiştir. Petersburg’daki yükseköğrenimini tamamladıktan sonra Türkistan halklarının bağımsız mücadelesinde ön saflarda yer alan Çokay, 26 Kasım 1917 tarihinde ilan edilen Türkistan Muhtariyetinde ve Alihan Bökeyhanov, Ahmet Baytursınov gibi Kazak önderlerin kurduğu Alaş Orda Hükumetinde önemli görevler almıştı. Türkistan’daki millî hükümetler Bolşevik kuvvetleri tarafından dağıtılınca Mustafa Çokay, Türkistan Türklerinin özgürlük mücadelesini, Sovyet egemenliği altına giren halklarla ittifaklar kurma yoluyla devam ettirmeye çalışmıştır. Mustafa Çokay’ın siyasi mücadele yaşamında Kafkasya’da geçirdiği dönem büyük önem arz etmektedir. Türkistan Türklerinin kendi güçleriyle bağımsızlık mücadelesinde başarıya ulaşamayacağını kavradıktan sonra milli mücadeleye müttefikler arama yoluna girişmişti. Bu bağlamda benzer kaderi yaşayan Azerbaycan Türkleri ve Gürcülerle ortak çalışma imkânlarını arayan Mustafa Çokay, 1919 yılında “Erkin Odak” adlı bir örgüt kurarak Türkistan-Kafkasya ittifakına Ukrayna’yı da dâhil etmeye gayret etmişti. Ancak Sovyet ordularının Kafkasya’yı işgalinden sonra Gürcistan’dan ayrılmak zorunda kalan Mustafa Çokay, İstanbul üzerinden Avrupa’ya gitmiş ve yaşamın sonuna kadar mücadelesini Paris’ten yürütmüştür. Bu çalışmada Mustafa Çokay’ın Kafkasya’da bulunduğu Ocak 1919-Şubat 1921 tarihleri arasındaki faaliyetleri Türkiye, Kazakistan ve Gürcistan’da yayınlanan eserler ve dönemin gazetelerinde çıkan makaleler esas alınarak incelenmeye çalışılacaktır. Mustafa Chokay was born in Kyzylorda, Kazakhstan, on December 25th, 1890. He struggled his whole life for the freedom of not only his fellow Kazak Turks but also Uzbek, Turkmen, Kyrgyz, Azerbaijan Turks. Additionally, he fought for other people like Ukrainians and Georgians that suffered similar atrocities under Russian rule. After his education at the university of Petersburg, Chokay was on the frontline of the freedom movement of Turkestan people and had important duties in the Presidency of Turkestan, declared on November 26, 1917 and in Alash Orda autonomy which had been established by Kazakh leaders such as Alikhan Bokeykhanov and Ahmet Baytursynov. When the national governments of Turkestan were dispersed by the Bolshevik forces, Mustafa Chokay tried to continue liberating Turkestan Turks by forming alliances with the peoples under Soviet sovereignty. Within his life of political struggle, the period he had in Caucasia is of great importance. After he realized that the Turkestan Turks could not succeed in the struggle for independence by their own forces, they started to seek for allies to the national movement. For this purpose; he sought the possibilities of working with Azerbaijani Turks and Georgians living in a similar fate and he tried to integrate Ukraine into the Turkestan-Caucasus alliance by establishing an organization called "Erkin Odak" in 1919. But Mustafa Chokay, who had to leave Georgia after the Soviet armies invaded the Caucasus, went to Europe through Istanbul and pursued his struggle from Paris until the end of his life. In this study, the activities of Mustafa Chokay in the Caucasus between January 1919 and February 1921 is tried to be examined on the basis of the works published in Turkey, Kazakhstan , Georgia and newspaper articles of the time.