Seyahat İşletmeciliği Literatürünün Gelişim Süreci: Türkiye'de Hazırlanan Lisansüstü Tez Çalışmalarının Bibliyometrik Olarak İncelenmesi (original) (raw)
Related papers
Turizm Pazarlaması Alanında Hazırlanmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Profili
2021
Bu çalışmada, ulusal düzeydeki turizm pazarlaması konulu lisansüstü tezlerin geçmişi ve gelişiminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi'nin internet veri tabanında yer alan 1990-2020 yılları arasındaki turizm pazarlaması konulu tezler taranmış ve bibliyometrik analiz tekniğiyle incelenmiştir. Tarama sonucunda 54 teze ulaşılmıştır. Ancak erişim izni olmayan 21 tez çalışmaya dâhil edilmemiş ve çalışma 33 tez üzerinden yürütülmüştür. Çalışma kapsamında, tezlerin düzeyi, üniversitesi, yılı, araştırma yöntemi, örneklem grubu, enstitüsü, ana bilim dalı, danışman akademik düzeyi, anahtar kelime sayısı, kaynakça sayısı, kaynakça türü (yerli/yabancı), sayfa sayısı ve tez konusu gibi parametreler incelenmiştir. Elde edilen veriler, Microsoft Excel programında analiz edilmiş ve frekans ile yüzde dağılımları şeklinde sunulmuştur. Çalışma sonucunda; turizm pazarlaması alanındaki tezlerin daha çok yüksek lisans düzeyinde hazırlandığı ve Gazi Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi ve Marmara Üniversitesinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Tezlerin en çok Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde, İşletme Ana bilim dalında ve tüketici davranışları, sosyal medya ve pazarlama sorunları konularında hazırlandığı görülmüştür. Tez danışmanlarının çoğunlukla Dr. Öğr. Üyesi (Yrd. Doç. Dr.) unvanına sahip olduğu, yerli kaynak kullanımının daha fazla olduğu, tez sayılarının 2015 yılından sonra artış gösterdiği, en çok nicel araştırma yönteminin kullanıldığı ve turistler ile yöneticilerin örneklem grubu olarak daha fazla tercih edildiği elde edilen diğer sonuçlardır.
Kayseri Turizmi Üzerine Hazırlanmış Lisansüstü Tezlere Yönelik Bibliyometrik bir İnceleme
Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar 2, 2023
Kayseri ili, Türkiye’nin önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biri olmasının yanı sıra, günümüzde doğası, tarihi, kültürü ve gastronomik değerleriyle turistlerin de ilgisini çekerek ön plana çıkmaktadır. Daha M.Ö. İki binli yılların başlarında, Kayseri yakınında kurulmuş olan tarihi Kültepe yerleşimi, dönemin uluslararası bir ticaret merkezi konumuna gelerek, Anadolu’yu Mezopotamya’ya bağlamıştır. Roma döneminde ise, bölgenin en büyük şehirlerinden biri haline gelen Kayseri, Roma İmparatorluğu’nun Kapadokya Eyaleti başkentliğini yapmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde bütün bu kültürel birikime bir de eğitim, bilim ve kültür merkezi olma özelliği eklemiştir. Günümüzde bu zengin kültürel ve tarihi mirasın, Erciyes Dağı, Sultan Sazlığı, Kapuzbaşı şelaleleri ve daha birçok doğal çekicilikle çevrelenmiş olması, ilin turistik çekiciliğini arttıran değerli bir bileşim olarak görülmektedir. Son 20 yıl içerisinde Kayseri ili turizminin geliştirilmesine yönelik çabalar artmıştır. 2000’lerden itibaren “Erciyes Master Planı” ile kayak merkezinin genişletilerek yenilenmesi (Cıngı, 2021), 2012 yılında başlatılan “Kayseri Kültür Yolu” projesi (Benli vd., 2012), gastronomi ve sağlık turizmi alanında gerçekleştirilen çalıştaylar gibi çok sayıda faliyet, ilin turizm alanında da önemli bir yol kat ettiğinin göstergeleridir. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022) verilerine göre, 2009 yılında, Kayseri ilinde 12 turizm işletme belgeli tesiste 799 oda ve 1625 yatak bulunurken, 2017 yılı verilerine göre 23 turizm işletme belgeli tesiste 1859 oda ve 3760 yatak kapasitesine erişilmiştir. Bütün bu gelişmelere rağmen, günümüzde bir destinasyon olarak Kayseri ili, hala pek çok açıdan Kapadokya destinasyonunun gölgesinde kalmakta (Çeşmeci, 2022) ve iki destinasyonun gücü birleştirilerek ve entegrasyonu sağlanarak, Kayseri’nin mevcut potansiyeli yeterince kullanılamamaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, Kayseri turizmine yönelik hazırlanmış lisansüstü tezlerin ele alınarak, bibliyometrik açıdan incelenmesidir. Bu inceleme sonucunda konuya yönelik elde edilecek bulgular ışığında, Kayseri turizmi için akademik ilgi odağı olmuş konuların tespit edilmesi söz konusu olacağı gibi, ihmal edilmiş ve araştırılmaya muhtaç konuların hangileri olduğu ile ilgili de ipuçlarının elde edilebileceği umulmaktadır. Araştırmada öncelikle Kayseri turizmi ve bibliyometrik araştırmalara yönelik kavramsal bir çerçeve ve kısa bir literatür taramasına yer verildikten sonra, araştırma yöntemi ve veri toplama tekniği ile ilgili bilgi verilecektir. Sonrasında, yapılan araştırmanın bulgularına ve bu bulgulardan hareketle araştırma sonuçları ve önerilere yer verilecektir.
Turizm Alanında Liderlik Konusu ile İlgili Hazırlanmış Tezlere Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz
Journal of Academic Value Studies,, 2019
İnsanları belirli amaçlara yöneltme sanatı olan liderlik; eğitim, sağlık, turizm, kamu v.b. birçok alanda çalışılmıştır. Liderlik birçok değişkeni etkileyen ve birçok değişkenden etkilenen bir konu olmasından dolayı oldukça önemlidir. Bundan dolayı, bu çalışmada özellikle turizm alanında liderlik ile ilgili yapılmış olan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında nitel araştırma tekniklerinden bibliyometrik analiz tekniği kullanılması uygun görülmüştür. Tezlere ulaşmada Yükseköğretim Kurumu tez merkezinde yer alan arama motoru kullanılmıştır. Arama kriterlerinde sadece turizm ile ilgili olan bilim dalı ve ana bilim dalları seçilmiştir. Aynı zamanda konu sekmesinde “Lider” ve “Liderlik” kavramları kullanılmıştır. Arama sonucunda izinli 52 lisans üstü tezin olduğu belirlenmiştir.Bu tezler lisansüstü program türü, anabilim dalı, yıl, üniversite adı, araştırma yöntemi, kullanılan örneklem türü, uygulandığı yer, uygulanan kişiler, kullanılan analizler, kullanılan ölçekler ve ilişkili olduğu konular gibi bibliyometrik özellikler çerçevesinde ele alınmıştır. Bu kapsamda en çarpıcı sonuçlara bakıldığında, en fazla tez Gazi Üniversitesinde, daha çok dönüşümcü liderlik davranışları ve ölçekleri ele alınmış, örnekleme türü olarak en çok kolayda örnekleme yöntemi ve araştırma verileri daha çok ast çalışanlardan toplanmıştır. Araştırmaların büyük çoğunluğu turizm merkezlerinin yoğun olduğu yerlerde gerçekleştirilmiştir. Çalışma turizm alanında liderlik konusu ile ilgili yapılacak olan araştırmalara ön bilgi vermesi açısından önem arz etmektedir.
Türkiye’de Liman İşletmeciliği Alanında Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi
Deniz Taşımacılığı ve Lojistiği Dergisi, 2022
Öz Deniz ulaştırma sisteminin başarıyla yürütülmesi için önemli bir bağlantı noktası olan limanlar hem uluslararası ticaretin hem de akademik dünyanın ilgisini çekmektedir. Bu çalışmada, YÖK Ulusal Tez Merkezinde bulunan ve Türkiye'de ''liman'' konusunu ele alan yüksek lisans ve doktora tezlerindeki araştırma eğilimleri bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Tezler düzeylerine, dillerine, yazarlarına, yapıldığı üniversitelere, ana bilim dallarına, veri yapısına ve toplama tekniklerine, araştırma konularına ve yöntemlerine göre analiz edilmiş ve Maxqda programı yardımıyla görselleştirilmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye'de liman konusunu inceleyen 218 yüksek lisans ve 46 doktora olmak üzere 264 tezin bulunduğu ve en fazla tezin 67 tezle Dokuz Eylül Üniversitesi'nde yapıldığı tespit edilmiştir. Bunlardan 121 adetle en fazla tezin Sosyal Bilimler Enstitülerinde ve 113 tezin ise Fen Bilimleri Enstitülülerinde yapıldığı belirlenmiştir. Bu tezlerden 238'i Türkçe, 25'i İngilizce ve 1 tez ise her iki dilde yazılmıştır. Tezlerin çoğunluğu 200 sayfanın altındadır ve 150 ve altı kaynakça kullanımı yaygındır. Tezlerin 134'ünde sadece nicel verilerin kullanıldığı ve en çok kullanılan analiz tekniğinin betimsel analiz olduğu görülmüştür. Analizlerde kullanılan verilerin (104 tezde) ikinci el veri olduğu, anket ve mülakat tekniğiyle veri toplanmasının da yaygın olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda Türkiye'de liman işletmeciliği alanında eksik kalan konular tespit edilmiş ve ileriki araştırmalara da önerilerde bulunulmuştur.
Kırsal Turizm ve Türlerine Yönelik Hazırlanan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi
Turkish Studies-Social Sciences, 2020
After 2000's, rural tourism which is located under the touristic product diversification and has great interest not only in Turkey but also in the worldwide, has become an activity by more tourists every year. Since the motivations that direct tourists to rural tourism are to experience rural areas, many different types of tourism such as plateau tourism, agro tourism, botanical tourism and cave tourism are also included in the scope of rural tourism. Therefore, it is seen that there are many studies in the field regarding the types of tourism evaluated within the scope of rural tourism, and even congresses and symposiums related to rural tourism have been held. It is thought that the studies done and to be done about rural tourism and its types, which contribute significantly to the increase in tourism demand, will have positive effects on both to the development and sustainability of tourism and to the tourism literature. The main purpose of this study is to determine the general characteristics of the graduate thesis studies about rural tourism and to give an idea about the development of rural tourism to the tourism plans and politicians as well as to the researchers who will study in this field. Documentary scanning method was used in the study. In this context, the scanning was carried out in the thesis search menu of the National Thesis Center Database about the concepts of rural tourism, agricultural tourism, agro-tourism, botanical tourism, plateau tourism, cave tourism, bird watching tourism and farm tourism. The parameters in the previous studies were used while in the examination of the related theses. Parameters in the previous studies were used to analyze the theses related. As a result of the study, various suggestions were made to the sector employees and researchers in order to realize rural tourism and other types of tourism more effectively.
Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi (The Black Sea Journal of Social Sciences), 2020
Bu çalışmada Türkiye’de destinasyon alanında yapılmış akademik çalışmaların süreç içerisindeki geli-şimlerinin incelenmesi ve alan yazına katkı sunmak amacıyla ilgili konu başlığında yayınlanmış lisan-süstü tezlerin bibliyometrik analizlerinin yapılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı’nda (YÖKTEZ) 1996-31 Aralık 2019 tarihleri arasın-da “destinasyon” konu başlığında yayınlanmış lisansüstü tezler (844 adet) bibliyometrik olarak analiz edilmiştir. Bilimsel araştırmalarda bibliyometrik analiz; belirli bir alanda, belirli bir dönemde ve belirli bir bölgede kişiler ya da kurumlar tarafından üretilmiş yayınların ve bu yayınlar arasındaki ilişkilerin sayı-sal olarak incelenmesine dayanmaktadır. Yapılan analizler neticesinde; YÖKTEZ’de yer alan “destinasyon” konulu lisansüstü tezlerin en çok 2019 yılında (%23), yüksek lisans düzeyinde (%72), turizm konu başlığında (%61), profesör unvanı taşıyan danışmanlar eşliğinde (%37), Gazi (%9) ve Akdeniz (%8) üniversitelerinde, sosyal bilimler enstitülerinde (%89), turizm işletmeciliği anabilim dalında (%60), Türkçe dilinde (%94), 101-200 sayfa aralığında (%64), nicel yöntemlerle (%59), geleneksel anket tekniği kullanı-larak (%57), 301 ve üzeri örneklem hacmine uygulanarak (%49) ve 101-150 kaynakla (%26) hazırlan-dıkları tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda yayınlanan tezlerin yıllık bazda her yıl sayılarının arttığı, ancak doktora düzeyinde, Türkçe dışında dillerde ve geleneksel anket veri toplama yöntemi dışında yöntemlerle hazırlanmış tezlerin sınırlı düzeyde kaldıkları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Destinasyon, Turizm, Lisansüstü Tezler, Bibliyometrik Analiz, YÖKTEZ.
Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2020
Bu araştırmanın amacı, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı Tez Merkezi’nde yer alan turizm konulu hazırlanmakta olan lisansüstü tezlerin veri görselleştirme tekniği ile bibliyometrik olarak incelenmesidir. Tezler, yazarın cinsiyeti, yıl, tez türü, danışman (sayısı, unvanı, cinsiyeti), kurum (üniversite, enstitü, ana bilim dalı, bilim dalı), çalışma alanı/konusu ile Türkçe ve İngilizce çalışma başlıkları gibi çeşitli bibliyometrik parametreler açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın evreni YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında 17 Ocak 2020 itibariyle yer alan, hazırlanmakta olan tezler kategorisindeki 538 turizm konulu lisansüstü tezi kapsamaktadır. Araştırmada veri toplama tekniği olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman-arşiv tarama tekniği kullanılarak ikincil veri kaynaklarından yararlanılmıştır. Erişim sağlanan tezlerin değerlendirilmesinde veri görselleştirme analizi kullanılmış, tezler belirtilen bibliyometrik parametreler açısından çapraz tablolar eşliğinde ele alınarak en çok hangi konulara önem verildiği grafiklerle daha anlaşılır hale getirilmiştir. Araştırma ile 18 Haziran 2018’de çıkarılan yönetmelik doğrultusunda Türkiye’de hazırlanma aşamasında olan lisansüstü tezlerin ulusal tez veri tabanına girişlerinde önemli oranda bir artışın gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır.
Festival Turizmi Konusu Üzerine Tamamlanan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Profili
2022
Festivaller, bireylerin yoğun ve stresli iş ortamlarından kaçışlarına fırsat tanıyan önemli turistik ürünlerdir. Festivallerde deneyimlenen kültürlenme, eğlence ve tadım yapma gibi olanaklarla ziyaretçiler keyifli deneyimler yaşayabilmektedir. Festivallerin iyileştirilmesi, sayılarında ve çeşitlerindeki artışla birlikte festival turizmi de turizmin önemli konularından biri haline gelmiştir. Bu çalışma festival turizmi konusu kapsamında 1997 ile 2021 yılları arasında tamamlanan lisansüstü tezleri kapsamaktadır. Bu kapsamdaki lisansüstü tezlerin bibliyometrik özelliklerinin birçok parametre çerçevesinde belirlenmesi çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Festival turizmi konusunda lisansüstü kıstastaki alanyazının genel özelliklerini ortaya çıkarmak ve bu konuda çalışmayı planlayan araştırmacılara fikir vermek de araştırmanın bir diğer amacıdır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan bibliyometrik analiz tekniğine başvurulmuştur. Bu kapsamda YÖK (Yükseköğretim Kurulu) veri tabanında 1997 ve 2021 yılları arasında festival turizmi konusu kapsamında yayınlanmış olan 40 lisansüstü tez; “tezin türü”, “danışman unvanı”, “yayınlandığı yıl”, “yayınlandığı üniversite”, “sayfa sayısı” ve “konusu” gibi bibliyometrik parametrelerden yararlanılarak analiz edilmiştir. Konu kapsamında veri tabanında bulunan çalışmalara ilişkin bilgiler bir istatistiksel analiz programına yüklenmiştir. Daha sonra programa yüklenen verilerin sıklık ve yüzde analizleri yapılmıştır. Edinilen bulgular yorumlandıktan sonra sonuç ve öneriler bölümü yazılarak çalışma bitirilmiştir. Anahtar Kelimeler: turizm, rekreasyon, festival turizmi, bibliyometrik analiz
Küresel Pazarlama Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi
International Academic Social Resources Journal, 2021
Küreselleşmeyle birlikte ülkeler arasındaki sınırlar kalkmış, küresel pazarlar oluşmuş, pazarlama ilkeleri dünya genelinde uygulanmaya başlamıştır. Ülkelerin ekonomik, toplumsal, siyasi ve kültürel farklılıkları da göz önünde bulundurularak pazarlara giriş stratejileri belirlenmiştir. Küresel pazarlama kavramı pazarlama literatüründe önemli bir yere sahip olmuş ve bu konuda birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de küresel pazarlama konusunda yazılan tezlerin bibliyometrik profilinin nasıl olduğu araştırılmıştır. YÖK Tez Merkezi resmi internet sitesinde küresel pazarlama anahtar kelimesi kullanılarak tarama yapılmış, 10 adet teze erişim sağlanmıştır. Erişim sağlanan tezler de bazı değişkenlere göre incelenmiştir. Araştırma sonucunda, tezlerin eşit oranda devlet ve vakıf üniversitesinde yazıldığı, bunların büyük çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu, en fazla 2019 yılında, en çok İstanbul ilinde, en fazla Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde, yazım dili olarak büyük oranda Türkçe olduğu görülmüştür. Ayrıca yazılan tezlere yoğunlukla Doç. Dr. unvanına sahip akademisyenlerin danışmanlık yaptığı, yazılan tezlerde en çok küresel pazarlama anahtar kelimesinin kullanıldığı, bu tezlerin de büyük oranda 100-150 sayfa aralığında ele alındığı dikkati çekmektedir.