Podwodne, kosmiczne, duchowe. Miasta rosyjskie a sfera publiczna w filmach skandynawskich dokumentalistów (original) (raw)

Svalbard w filmach polskich z lat 30. XX wieku

Kwartalnik Filmowy, 2020

W 2020 r. minęła 100. rocznica zawarcia traktatu svalbardzkiego, na mocy którego archipelag ten przyznano Norwegii. Polska podpisała go w 1931 r. W roku następnym rozpoczęły się polskie wyprawy polarne. Ekspedycje te były związane z badaniami prowadzonymi z punktu widzenia nauk przyrodniczych, a ekipom towarzyszyli także fotografowie i/lub filmowcy. Celem artykułu jest przedstawienie, analiza i interpretacja materiału wizualnego, jaki pozostał po tych wyprawach, głównie filmowego. W tekście zostały omówione trzy produkcje z lat 30. (Wyspa mgieł i wichrów, Wśród mórz Arktyki oraz Do Ziemi Torella) stanowiące źródła z obszaru historii wizualnej. Filmy te mogą pomóc w studiowaniu historii nauki, zmian krajobrazu, historii cywilizacji oraz w analizowaniu badań polarnych itd.; są także ciekawym głosem na temat polskiej historiografii dotyczącej Arktyki. Autorzy tekstu poświęcają szczególną uwagę odnalezionemu w 2019 r. reportażowi Do Ziemi Torella (reż. Witold Biernawski). Istotną część...

Improwizowana (i prowokowana) "komedia dokumentalna", czyli "Czeski sen" na jawie i "Czeski pokój" na bojowo

2013

For years, Czech (and Czechoslovak) cinema has been associated with excellent traditions and a trusty brand. Apart from outstanding feature films, which have always been welcomed by cinema- -goers, Czech documentaries are increasingly gaining popularity. In this field a new generation of documentary filmmakers is rising to fame. In recent years, nobody has been more provoking and irritating, as well as prompting the average Czech to reflect upon his or her behaviour, than Vít Klusák and Filip Remunda. These two talented Czech documentary filmmakers, alumni of the renowned FAMU – Film and TV School of the Academy of Performing Arts in Prague, are controversial scandalmongers and at the same time original cult artists. They have created their own style of reality show and a specific kind of documentary – the so called ‘documentary comedy’. Not only do they watch and record human behaviour, but – just to get to the heart of the matter – they also spontaneously document Czech reality, p...

O elementach fantastyki w literaturze XVI i XVII wieku. Wizje niezwykłych krain, państw i miast

Literatura i Kultura Popularna, 2021

The purpose of the article is to present elements of fantasy in selected works of old literature. It focuses above all on presenting the amazing places shown in literary works created in the 16th and 17th centuries. The author also shows similarities between fantasy, fairy tale, and utopia. Science fiction was created on the basis of utopia or anti-utopia, which lost their cognitive functions and began to discuss the characters’ adventures in such a way as to primarily provide entertainment to readers. In addition, the author points out that in the Renaissance era, Western European literary works containing elements of fantasy were primarily utopian or fairy-tale in nature. Their main role, however, was not to fulfill the entertainment function. It was only in the 19th century that leisure literature was discovered, when the ability to read and access to the text spread.

Od trawelogu do King Konga. Misja badawcza jako motyw kina lat dwudziestych i trzydziestych w świetle imaginarium społecznego epoki

Prace Kulturoznawcze, 2019

Science expeditions are a staple of cinematic fiction. The theme has been utilized in dozens of permutations in different media and film genres ranging from adventure flicks to family comedies and horrors. Indiana Jones, undoubtedly the best-known “field researcher” in the world, is one of popular culture’s most recognizable figures. In this article, however, I am interested in an era predating his cinematic debut by at least a half century. Its main focus is the 1920s/1930s threshold in which science expeditions began constituting themselves as a motif of cinema and the reasons why such a seemingly august, scholarly enterprise transformed into a popcultural phenomenon. My analysis will focus on two often overlooked but massively popular genres of the era: expeditionary films and exotic exploitation films, both of which, I argue, can be traced back to the ethnographic travelogue. I begin my inquiries — and end them — with Merian C. Cooper’s and Ernest B. Schoedsack’s King Kong 1993, which provides me with a framework for describing the ever-fickle relationship between documentary, fiction, truth and fabrication, which defined the cinematic representations of science expeditions from the very beginning.

„Ida” w Ameryce. Estetyka, tożsamość i artyzm w antyfilmie

Kwartalnik Filmowy

W lutym 2015 r. polski reżyser Paweł Pawlikowski odebrał Oscara za swój refleksyjny film o ciszy i kontemplacji, a przyjmując statuetkę – przed rozemocjonowaną hollywoodzką widownią i 36 milionami widzów przed telewizorami – błyskotliwie nazwał tę produkcję filmem „anty-kinowym”. Ida, z narracją utrzymaną w stylistyce dzieł Ozu i sfotografowana w uwodzicielskiej czerni i bieli, rozgrywa się w Polsce 1962 r. i opowiada o 18 letniej zakonnicy w nowicjacie oraz o jej ciotce, stalinowskiej prokurator, która wyjawia jej, że jest Żydówką. Razem wyruszają w podróż, by poznać losy swej rodziny. Oscarowy wieczór stał się dla Pawlikowskiego kulminacją blisko dwuletniego okresu prezentowania filmu na festiwalach i prywatnych pokazach, udzielania wywiadów, a także rozmaitych eksplikacji ze strony samych twórców. Był to również czas publicznego poruszenia, ponieważ Ida, film anty-kinowy, jest także filmem anty-modernistycznym posługującym się takim symbolizmem i estetyką, które są rzadko spotyka...