HİTİT TOPLUMUNDA AİLE VE ÇOCUK (original) (raw)

2021, Arkeoloji ve Sanat Dergisi

Özet Aile, temelde türün devamlılığını sağlamak için kurulmuş en küçük toplumsal birim olarak kabul edilse de içerisinde üretim, dağıtım ve mülkiyet ilişkilerinin gerçekleşmesi nedeniyle bir dayanışma ve ekonomi birliğidir. Bunun yanı sıra aile, çocuğun içine doğduğu toplumsal çevreye uyumunu sağ layan kural, norm, değer, dil ve semboller sisteminin öğrenildiği ilk yerdir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Hitit ailesi ile ilgili olarak doğrudan Hitit arşivlerinde bilgi veren yazılı metinler yoktur fakat eğitimden, hukuk sistemine, masallardan tarihi belgelere, büyü ritüellerinden fal metinlerine göz atıldığında fikir sahibi olmamızı sağlayacak nitelikte veri mevcuttur. Çalışmada bu veriler üç farklı aile kategorisini analiz etmek amacıyla kullanılmıştır: Arinna’nın güneş tanrıçası ve fırtına tanrısı çiftinin yönettiği bir panteon (tanrılar ailesi); kral ve kraliçe tarafından yönetilen kraliyet ailesi ve halktan evli bir çiftin yönettiği çekirdek aile. Her üç aile yapısı da “anne-baba-çocuklar” üçlüsünden oluşmakta dır. Hititlerde soy ve veraset sisteminin erkek merkezli olması; tanrının kral, kralın ülkesi, ülkedeki babaların çocukları ve ailesi üzerindeki tahakkümü ataerkil bir aile sisteminin varlığına işaret etse de panteonun başındaki tanrıyla benzer güç ilişkisinde olan tanrıça; kralla birbirini tamamlayan bir ilişki içinde olan kraliçe; kocası ile birlikte aileyi yöneten ve hak sahibi olan kadınların varlığı Hitit ailesinin çağına göre dengeli ve eşitlikçi yapısıyla ilgilidir. Bu dengeli ilişki kendisini aile ve çocuk arasındaki ilişkide de göstermektedir. Hitit ailesi metinlerde çocuklarının eğitimine bütçe ayıran; şefkatli anne ve babalar olarak belirmekte, Hitit kanunları anne, çocuk ve gençlerin haklarını koruyucu hükümler içermektedir. Büyü ritüelleri aile içi bütünlüğün ve birliğin önemsendiğini göstermektedir. Tarihi metinlerde, kurucu kral I.Hattušili, tahtı devredeceği veliahttan ülkeler fetheden korkusuz bir savaşçı olmasını değil iyi ve merhametli bir insan olmasını beklemekte, II.Muršili, intikam duygusundan, kendisine ihanet eden kralın annesi ayaklarına kapandığı için vazgeçmektedir. Abstract Although the family is considered as the smallest social unit that is established to ensure the continuity of the humankind , it is a solidarity and economic union owing to the realization of production, distribution and property relations within it. Besides, the family is the first place where the system of rules, norms, values, language and symbols that ensures the child's adaptation to the social environment in which he is born is learned. There is no cuneiform document in the Hittite archives about the Hittite family, that is the subject of this study, but there are a number of evidences that enable us to have an idea when looking at education, legal system, fairy tales, historical documents, magic rituals and oracular texts. In this study, these evidences were used to analyse three different kinds of family categories: a pantheon (family of gods) ruled by pair of deities called the Sun Goddess of Arinna and the Storm God the royal family ruled by the king and queen, and the elementary family led by an ordinary married couple. All three family structures consist of the "mother-father-children" trio. Although the genealogical and succession system in the Hittite society has a malestream structure, and the domination of the god over the king, the king's country, the father's children and family in the country indicates the existence of a patriarchal family system The goddess, who is in a similar power relationship with the god at the head of the pantheon; the queen, who is in a complementary relationship with the king; and the ordinary women who manage the family together with their husbands and have rights, all these suggest the balanced and equitable structure of the Hittite family in this period. However, this balanced relationship also manifests itself in the relationship between family and child. The cuneiform texts indicate that the Hittite family including caring parents allocates a budget for the education of their children; Hittite laws contain provisions protecting the rights of mothers, children and young people. The magic rituals indicate that family integrity and unity are important for Hittites. In historical texts, I.Hattušili, the constitutive ruler of Hittite Kingdom, does not expect him to be a fearless warrior who conquers countries from the heir to the throne, but a good and merciful person. II.Muršili gives up his sense of vengeance because the mother of the king who betrayed him fell at his feet.