KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE SENKRONİK SÖYLEYİŞ ÖRNEĞİ OLARAK FUZÛLÎ’NİN BAZI GAZEL MATLA’LARI (AS AN EXAMPLE OF SYNCHRONIC SPEAKING IN CLASSICAL TURKISH POETRY SOME GAZEL MATLA'S OF FUZÛLÎ) (original) (raw)
Related papers
Avrasya Beşeri Bilim Araştırmaları Dergisi, 2023
Bu çalışma, Türk edebiyatının 16. yüzyıl klasik dönem üstat şairlerinden Fuzûlî'nin, "Etmedi" redifli gazelinin klasik anlayışa göre şerhini ve yapısalcı metotla çözümleme denemesini kapsamaktadır. Yapısalcılık, ilk kez 20. yüzyılda dilbilim çalışmaları çerçevesinde ortaya koyulmuş ve sonraki yıllarda ise edebiyatın metin şerhi alanında modern çözümleme yöntemlerinden biri olarak uygulanmıştır. Şiirin, klasik şerhle birlikte modern yöntemlerden de istifade etmesine fırsat tanınması, onun biçim-öz ilişkisi bakımından edebî değerinin ortaya koyulmasına yardımcı olmaktadır. Bu amaçla çalışmada, Fuzûlî'nin sözü edilen gazeli üzerinde önce klasik yöntem, ardından da gazelin biçim-öz ilişkisini belirleme gayesiyle yapısalcı yöntem uygulanmıştır. Gazel yapısalcı yöntemle incelendiğinde, nazım şeklinin ve aruz vezninin şiirin manasıyla uyumlu olduğu görülmüştür. "Etmedi" redifinin kullanılmasıyla şairin, sürekli bir ıstırap halinde olduğuna ve yakınarak içinde bulunduğu hüzünlü ruh halini arz ettiğine dikkat çekilmiştir. Ayrıca şiire yumuşak ünsüzlerin ve ince ünlülerin hâkim oluşu, şiirde sakin, monoton ve ince bir atmosferin oluşmasını sağlamış ve bu durum şairin iç monolog halinde ruh halini yansıtmasına olanak tanımıştır. Buna göre de şiirde geçen kelimelerin, şiirin manasını yansıtacak ve ahengini güçlendirecek şekilde özenle seçildiği görülmüştür. İncelenen
Metnin Tekâmülü Açısından Fuzûlî'nin Bir Gazeline Bakış
ÖZ Klâsik Türk edebiyatı şairlerinin söyledikleri manzumeler genellikle dîvân adı verilen nüshalarda bir araya getirilmiştir. Farklı zaman ve mekânlarda Arap alfabesiyle çoğaltılan/basılan bu dîvânlar, harf inkılâbından sonra ise Latin alfabesine aktarılmaya başlanmış ve ilmî usûller çerçevesinde incelenmiştir. Ancak kimi şairlerin dîvânlarında yer almayan bazı şiirlerine çeşitli el yazması eserlerde ve mecmûalarda rastlanabilmektedir. Bu tür şiirlerin de bilimsel inceleme metotlarıyla dîvânlara eklendiği veya müstakil şiir kitabı olarak yayımlandığı görülmektedir. Bu çalışmada, Fuzûlî'ye ait dîvân nüshalarında bulunmayan ama bir yazma eserin der-kenâr bölümünde Fuzûlî ismiyle kayıtlı bir gazelin araştırmacılar tarafından yeni dîvân baskılarına alınması değerlendirilecek; ardından şiirin tarafımızdan tespit edilen yeni bir nüshası tanıtılıp metnin tekâmülü açısından mevcut örneğiyle mukayese edilecektir. ABSTRACT Poems written by classical Turkish literature poets have been usually banded together in copies called divan. These divans which have been printed in Arabian alphabet in different times and places have been translated to Latin alphabet after alphabet reform and analyzed as part of scientific methods. But it is possible to see some poems of the poets those are not located in divans in various manuscripts and majmuas. And it is seen that these poems have been added divans by the scientific analyzing methods or published as a separated poem book. In this article it will be evaluated a gazelle of Fuzuli that is not located in divans but registered as the name of Fuzuli in apostil of a manuscript included in divan printing by researchers and then a new copy of the poem determined by us will be introduced and compared with existing copy as part of maturation of text.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2018
Öz Fuzûlî'nin estetiğinde güzelliğin ne olduğu hususu, doğrudan ele alınıp işlenmediği gibi güzelliğin bizzat kendisi anlatılmaz. Şâir, güzelliği en yetkin örnekleri üzerinden hareketle anlatma yoluna gider ki bunlar, genelde güzelliği kâmil bir şekilde ortaya koyacak görsel varlıklar, güzelliğiyle dillere destan olmuş şahıslar, soyut ya da sanatsal yönü olan varlıklardır. Güzelliği karşılamak için şâirin kullandığı prototipler, insan zihninde anlamlanan, farklı obje ve olguların değişebilen ortak özelliklerini yansıtan temsil objesine dönüşür. Böylece güzelliği temsil eden prototip, zihin ve dil arasındaki ilişkinin en önemli unsuru olur. Hatta prototip, güzelliğin yerini alacak bir temsiliyet kazanır. Fuzûlî'nin güzellik için kullandığı benzetilen unsur ile güzellik arasında kurduğu özdeşlik, parçanın bütüne ait tüm anlamsal içerimleri kapsadığından güzelliğin kemâlini anlatacak sıfatlara gerek duyulmaksızın prototip üzerinden güzellik, kâmil bir şekilde anlatılmış olur. Şâirin başvurduğu bu anlatım yolu, prototipler üzerinden hareketle güzelliği anlatmaktır. Bu çalışmamızda Fuzûlî'nin şiir estetiğinde güzelliğin ifade aracı olan prototipleri ve bu prototiplerin işlevi, türleri ve nasıl oluşturulduğu üzerinde duracağız. • Abstract In the aesthetics of Fuzuli, the beauty itself is not explained as in the issue of what the beauty means, which is not directly handled and discussed. The poet employs the ways of telling the beauty through the most authentic examples, which are generally visual objects that absolutely reveal the beauty or those who are legendary in beauty with their beauty, the intangibles and artistic entities. The prototypes that the poet uses to bring honor to the beauty turn into the objects of representation that reflect the common characteristics of different objects and phenomena that gain meaning in the human mind. Therefore, the prototypes that represent the beauty become the most significant means of the relationship between mind and language. As a matter of fact, prototype gets a representation that will take the place of object beauty.Since the identification between the beauty and the analogy of the beauty that Fuzuli employs for the beauty harbouring all of the semantic inclusions belonging to the whole, the beauty is absolutely expressed through the object without the need of adjectives to Öğr. Gör., Batman Üniversitesi, kenan.bozkurt@batman.edu.tr.
Edebiyat ve Yansı Bağlamında Fuzûlî’nin Su Kasîdesi
Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
Hüsn- i mutlak olan yüce yaratıcı, zâhirde ve bâtında zerreden küreye yarattığı her varlıkta onlara verdiği çeşitli özellikler sayesinde bilinmek istemiş ve âlemleri yaratmıştır. Hakk’ın isim ve sıfatlarıyla ezelden ebede tecelli edişi âlemin ve âdemin yaratılışındaki sır, İslâmî estetiğin şekillenmesinde önemli bir unsur olmuştur. Din, kadim zamanlardan beri sanatı şekillendirmiştir. Dolayısıyla ilahî kaynaktan beslenen Müslüman şairin ruh ve anlam dünyasını, hayal gücünün sınırlarını mensubu olduğu inanç sistemi belirlemiştir. Estetik bağlamında Doğu ile Batı edebiyatında tabiattan ödünçleme noktasında paralellik olsa da özellikle tabiatı ele alışları, onu anlamlandırma ve sembolleştirme bakımından takınılan tavır birbirinden farklı olmuştur. Batı edebiyatında ödünçleme, doğrudan taklit etme şeklindeyken tasavvuf etkisinde şekillenen İslâmî edebiyatta tabiat daha çok bir müşahede aracı olmuş ve sanatçılar dini hassasiyetleri sebebiyle yansıtma yerine soyutlamayı tercih etmiştir. D...
AZERBAYCANLI ŞAİR REFİK ZEKÂ HANDAN’IN TÜRKİYE TEMALI ŞİİRLERİ VE BUNLARIN KELİME KADROSU ÜZERİNE, 2020
Özet 1939-1999 yılları arasında yaşamış olan Refik Zekâ Handan, kısa sayılabilecek hayatında ellinin üzerinde eser kaleme almış, son derece üretken bir şair ve akademisyendir. Eserlerinde Türk dünyasının meseleleri üzerinde büyük bir hassasiyetle duran Refik Zekâ özellikle Azerbaycan-Türkiye ilişkilerine büyük önem vermekte, bu devletlerin kardeşliğine özel olarak vurgu yapmakta idi. Çeşitli sebeplerle Türkiye'ye seyahatlerde bulunan Handan'ın şiirinde Türkiye sevgisi öne çıkmaktadır. Atatürk, Türkiye, İstanbul, İzmir, Türk dili ve Türklük bilinci gibi konular üzerine büyük bir muhabbetle şiirler kaleme almış olan şair ile ilgili Türkiye Türkolojisinde yapılmış çalışma yok denecek seviyededir. Refik Zekâ'nın hayatı, eserleri, edebî kişiliği, şiirleri, düşünce hayatı, sanatı, üslubu gibi farklı konular müstakil olarak çalışılmaya elverişli konulardır. Bu çalışmada Refik Zekâ Handan'ın şiir kitapları arasından Türklük ve Türkiye ile ilgili konularda yazdığı şiirlerden bir seçki yapılacak ve bu şiirlerin üzerinde değerlendirmelerde bulunulacaktır. Şairin üslubunu yansıtması bakımından söz konusu meseleler üzerine yazdığı şiirlerinin kelime kadrosu tanıtılacak ve kendi içinde bir sınıflandırmaya tabi tutulacaktır. Anahtar Kelimeler: Refik Zekâ Handan, Türkiye, Azerbaycan, kelime kadrosu, üslup. Abstract Refik Zekâ Handan, who lived between 1939 and 1999, is a highly productive poet and scholar who has written over fifty works in his short life. Refik Zekâ Handan, who is very sensitive about the issues of the Turkish world in his works,
Bu çalışmada Fars ve Türk edebiyatlarında mesnevi türü, lirik parçalar, özellikle gazel ihtiva etmesi bakımından ele alınıp değerlendirilecek ve bir takım yargılara varılacaktır. Hâssaten aşk mesnevileri üzerine değerlendirmelerde bulunulan bu çalışmada gazel ihtiva eden ilk dönem Fars mesnevileri incelenecek, mesnevi hakkında bilgi verildikten sonra gazellerin hangi hadiselerde karşımıza çıktığı belirtilecek; yeri geldikçe mesneviler, Türk edebiyatındaki taklit eseri ile mukayese edilecektir. Fars edebiyatında Nizâmî’nin de etkisiyle pek ilgi görmemiş olan gazel ekleme geleneğinin Türkçe aşk mesnevilerinin alâmet-i fârikası olduğu tesbiti yapılacak ve ilk Türkçe aşk mesnevilerinden itibaren Fuzûlî’nin Leylâ ve Mecnûn’una kadar mesnevilerin seyri ve kademe kademe karşımıza çıkan yenilikler mesneviler üzerinden değerlendirilecek ve çalışmanın sonunda, mesnevilerde gazel kullanımının Fars edebiyatında devam etmemiş olmasına rağmen Türk edebiyatında itibar görmesinin nedenleri üzerinde durulacaktır.