Dönemi̇nde Üsküp Vakfi̇yeleri̇nde Görülen Vakiftan Rücu Davalari Ve Fikhi̇ Meseleler (original) (raw)
Related papers
Osmanlı Döneminde Üsküp Vakfiyelerinde görülen Vakıftan Rücu' Davaları ve Fıkhi Meseleler , 2018
Öz "Osmanlı döneminde Üsküp vakfiyelerinde görülen vakıftan rücu' davaları ve fıkhî meseleler" adlı çalışmamız, Osmanlı döneminde Üsküp vakıflarıyla ilgili tespit ettiğimiz 22 vakfiyede geçen vakıftan rücu' (geri dönme) davası ve bu davada gündeme getirilen fıkhî meseleler hakkındadır. Bu vakfiyelerde görülen davalarda Ebu Hanife, İmam Ebu Yusuf, İmam Muhammed ve İmam Züfer'in fetvalarına yer verilmiştir. Bu davaların hepsinde de tek bir karar çıkmıştır. O da vakıftan rücu'nun (geri dönüşün) olamayacağı. Vakfiyelerde görülen bu davalar aslında kurgusal bir davadır. Vâkıf, vakfından rücu' etmek istiyor gibi görünmektedir. Ancak esas amacı vakfından rücu' kapısını ve yolunu kapatmaktır. Bu kurgusal dava yöntemiyle vakıftan rücu' ile ilgili gerekçeli kararı vakfiyesine yazdıran vâkıf, kendinden sonra böyle bir konunun bir daha gündeme gelmesini engellemek istemektedir. Anahtar Kelimeler: Üsküp Vakıfları, Vakfiye, Rücu, Fıkıh, Makedonya, Osmanlı. Absract Our study called "The cases of recourse from the foundation seen in Skopje Foundatıons and fiqh issues in Ottoman Empire" is regarding the cases of recourse observed in 22 foundations detected related to the Skopje foundations in Ottoman period and the fiqh issues brought to the agenda in these cases. The fetwas of Ebu Hanife, Imam Ebu Yusuf, Imam Muhammed and Imam Zufer have been given place in the cases heard in these foundations. Only one resolution has been reached in each one of these cases. That resolution is the fact that there will not be any recourse from foundation. These cases heard in the foundations are actually fictional cases. The foundation seems like it wants to recourse from the foundation. However; its main purpose is to close the gate and way of recourse from foundation. The foundation writing the justified resolution to its foundation related to the recourse from foundation with this fictional case method wants to prevent the occurrence of such an issue in the agenda again.
ATÎK ŞİKÂYET DEFTERLERİ’NDE URFA (RUHA) VAKIFLARIYLA İLGİLİ SORUNLAR
ATÎK ŞİKÂYET DEFTERLERİ’NDE URFA (RUHA) VAKIFLARIYLA İLGİLİ SORUNLAR
Bu çalışma, 1649-1837 yılları arasında Atik Şikâyet Defterleri’nde Urfa vakıflarıyla ilgili sorunları ele almaktadır. İslam devletlerinde asırlar boyunca derin tesirler bırakan vakıflar dinî, sosyal, kültürel ve hukukî bir müessesedir. Bu müessese bilhassa Osmanlı Devleti’nde büyük bir gelişim göstermiştir. Toplumun hemen hemen bütün ihtiyaçlarına cevap veren vakıflar, devletin içinde bulunduğu duruma da bağlı olarak zaman içerisinde bozulmaya başlamıştır. Bu da vakıflarda çeşitli sıkıntı ve problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Urfa’daki vakıflarda yaşanan temel sorun yönetim, gelir, sosyal hizmet ve hizmetlilerden kaynaklanmaktadır. Şehir sakinlerinin Divan-ı Hümayun’a ilettikleri şikâyetlerde vakıfların eski fonksiyonunu kaybettiği müdahale, rencide, taaddi ve gadr kelimelerinden anlaşılmaktadır. Şikâyetlerdeki bu retorik söylemler tevliyeti, geliri ve hizmeti ele geçirmeye çalışanların haksızlığına işaret etmektedir. Vakıflarda gelir ve hizmet gaspında bulunan kişiler askerî ve maliye beratlarını öne sürmekteydi. Müşteki ve müştekanın meşrulaştırma aracı sayılan bu beratlara karşı Divan, defterlere müracaat ederek adaletsizliği ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Dolayısıyla bu çalışma Urfa vakıflarıyla ilgili adalet denetim mekanizmasına iletilen şikâyetlerdeki problemlere odaklanmaktadır. Bu doğrultuda Osmanlı Arşivi’nde bulunan Atik Şikâyet Defterleri, Evkaf Defterleri, Urfa Şer’iyye Sicilleri ve bireysel belgelerden istifade edilerek alandaki mevcut literatüre katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
Üsküp Vakıfları -Bir Sosyal Tarih İncelemesi-
ABSTRACT Skopje fell under domination of Ottoman Empire in 1392. Being under domination of Ottoman Empire for nearly over five years, the city left the Ottoman territory with the treaty of Bucharest signed on 10th of August in 1913 after Balkan Wars. One of the most important institutions that enabled Ottoman to be permanent in Skopje is vaqf. From the first Ottoman domination in Skopje till last years foundations were established. These vaqfs were sometimes established by Ottoman Sultan and sometimes by people belong to military class. In the city and rural areas dependent on city primarily with the aim of praying mosques and prayers and some different structures like inns, baths, schools, madrasahs, lodge and zaves etc. were built. In this study, foundations established in Skopje during Ottoman Empire have been examined. Within the vaqfs in Skopje society’s many primarily religious, economic and social needs have been met. Vaqfs have had very important permanent effects on the city. The most apparent samples of these are primarily the mosque of Sultan II. Murad which is the oldest vaqf work in Skopje and other vaqf works which are still standing. These works which architecturally have an important place are the most important historical heritage of Skopje city.
VAKIF MÜESSESESİ'NDEKİ KURUMSAL DÖNÜŞÜMÜN ŞÂHİTLERİ: TAFSÎL VE TAFSÎL-İ NİZÂMÂT DEFTERLERİ
Osmanlı'da Şehir, Vakıf ve Sosyal Hayat, 2017
Hukukî meşrûiyyetini İslam hukukundan alan vakıflar, Osmanlı Devleti’nin başlangıcından beri hayrât ve akarât şeklinde hizmet vermiştir. Özel şahıslar yanında başta padişah ve vezirler olmak üzere diğer devlet ve saray yöneticileri de vakıflar kurarak bu müessesenin güçlenmesine destek olmuşlardır. Zamanla bu durum imparatorluk bünyesindeki vakıf müessesesinin bütünü üzerinde devletin idarî murakabesini güçlendirmiştir. Vakıflar başlangıçta vezirler, daha sonra reisülküttaplar, kadıaskerler, şeyhülislamlar, babüssaâde ağaları, daha sonra da modern anlamdaki yapılanmayı temsil eden Evkâf-ı Hümâyûn Nâzırlığı’nın temellerinin atıldığı I. Abdülhamit dönemine kadar darüssaâde ağalarının kontrolünde yönetilmiştir[1]. Her ne kadar XIX. Yüzyıl boyunca darüssaâde ağasının yönetimi devam ettiyse de II. Mahmud döneminde “nâzırlıklar”ın kuruluşu çerçevesinde idarî bakımdan yeniden yapılanan Evkâf Nezâreti önemli bir değişim geçirmiştir.
Osmanli Dönemi̇nde Üsküp Evkaf Müdürlüğü
Journal of International Social Research, 2017
OSMANLI DÖNEMİNDE ÜSKÜP EVKAF MÜDÜRLÜĞÜ (DIRECTORATE OF SKOPJE FOUNDATIONS IN OTTOMAN EMPIRE PERIOD) Hasan TELLİ • Öz "Osmanlı Döneminde Üsküp Evkaf Müdürlüğü" adlı çalışmamız, Osmanlı döneminde Evkaf-ı Hümayun Nezareti'nin bir taşra teşkilatı olarak kurulan Üsküp Evkaf Müdürlüğü hakkında olacaktır. Günümüzde Makedonya'nın başkenti olan Üsküp'te din, eğitim, sosyal vb. alanlarda hizmet etmek üzere Osmanlı döneminde pek çok vakıf kurulmuştu. Bu vakıfların idaresini düzenlemek ve ilgili bakanlıkla irtibatını sağlamak amacıyla Tanzimat döneminde Üsküp Evkaf Müdürlüğü kurulmuştu. Çalışmamızda Üsküp'te kurulan bazı önemli vakıflar ile Üsküp Evkaf Müdürlüğünün kuruluşu, bağlı olduğu birimleri, yetki bölgesi, kurumsal yapısı, görevlileri, görevleri, gelirleri, giderleri ve denetimi hakkında bilgiler vermeye çalışacağız. Çalışmamız Osmanlı arşivlerine dayanarak hazırlanmıştır. Tüme varım metoduyla arşiv belgelerinden tek tek tespit ettiğimiz bilgiler sayesinde Üsküp Evkaf Müdürlüğü'nü bir bütün içinde incelemeye çalıştık.