The Tradition of Epirus in the Late Byzantine Architecture of North Macedonia (in Russian) (original) (raw)
Related papers
Палеологовское зодчество Салоник в контексте проблематики поздневизантийской архитектуры: историографический обзор // Актуальные проблемы теории и истории искусств. 2020. №10. С. 772-786, 2020
The paper deals with history of research on the Palaeologan churches of Thessaloniki in the context of issues of Late Byzantine architecture from 19th century to modern studies. The main purpose of the article is to make a historiographic analysis of works devoted to the architecture of Thessaloniki of the late 13th–14th centuries. The main stages of this process are described, and the main problems, methods and results of the stages are analyzed. The key points of scientific discussion are given, and as a result the prospects for further research are identified.
Architectural Monuments Related to the Cult of Dionysos in Thrace (in Bulgarian)
дарители, които са спечелили драматически състезания. Групи от статуи, свързани с театъра, с Дионис по средата, били издигнати и в двата паметника. Надписите, запазени на базите на статуите, разкриват имената на тези фигури (Комедия, Дитирамб, Никтеринос...) както и името на актьорите и музикантите, които участвали в победните представления. В източния дял на светилището е открита и прочутата глава на Дионис, част от статуя, която се датира в края на 4-ти век пр.н.е. и заедно с останалите скулптури се съхранява в Археологическия музей в Тасос. Светилището е оградено от стена-периболос с триъгълни очертания, разделяща профанния свят от свещеното пространство. Днес в североизточния ъгъл на периболоса могат да се видят единствено основите на един от хорегическите паметници и два от олтарите. Статуята на Дионис стояла в полукръгла екседра вътре в хорегическия монумент, фланкирана от осем по-малки статуи на алегорични фигури, изобразяващи театралните жанрове. Запазени са споменатите по-горе Комедия, Трагедия, Дитирамб и Никтеринос. Паметникът бил посветен на божеството в края на 4-ти век пр.н.е. От този оцелял в субструкция монумент произхождат главата от статуята на Дионис, статуята на Комедията и трагическа маска -атрибут на статуята на Трагедията; техните оригинални позиции могат да се Paus., I, 43, 4 Picard 1962. Picard, Ch. Les portes sculptées à images divines. École française d'Athènes, Étudesthasiennes, VIII. Paris, en dépôt aux Ëdit. de Boccard, 1962, 38, 69, Pick 1898. Pick, B. Die antiken Münzen von Dacien und Moesien.
Можайский, А. Процессуальная, постпроцессуальная и современная западная археологическая теория применительно к Эгейскому региону: от рождения цивилизации в бронзовом веке к греческому полису // Списание Епохи. Том XXVI (2018), Книжка 1. - С. 53-62. , 2018
The article deals with the history and theory of archaeological research, with reference to the Aegean and the interpretation of ancient societies in the region. Western archaeological thought on the Aegean region in ancient times has undergone both processual and postprocessual approaches. At the present stage, intellectuals talk about the possible emergence of a new paradigm in archeological theory or the Third Science Revolution. Selected criteria of a new scientific discourse make it possible to place some of the researches of ancient Aegean societies into the contemporary world trend. Целью данной статьи является освещение процессуального и постпроцессуального подходов, а также, выделение нового дискурса в западных археологических исследованиях на примере древних обществ Эгейского региона. Таким образом, данная статья имеет дело по сути с историей и теорией археологических исследований, применительно к Эгеиде и интерпретацией древних обществ, которую они влекут.
2021
The frescoes in the Basilica of Acheiropoietos in Thessaloniki are located in the south aisle, above the colonnade. The ensemble represents the images of the Forty Martyrs of Sebastia, depicted full length and in medallions. The Acheiropoietos frescoes are traditionally dated after 1224, when Thessaloniki was liberated from the Latins. Another important date for the study of the ensemble is 1230, when, on the day of the Forty Martyrs, the Bulgarian Tsar Ivan II Asen defeated the Epirus ruler and emperor of Thessaloniki Theodore Komnenos Doukas. According to contemporary researchers, the frescoes in Acheiropoietos could have been ordered by Manuel Komnenos Doukas (1230—1237), the next ruler of Thessaloniki and son-in-law of Ivan II Asen. A.Xyngopoulos, the first researcher of these frescoes, singled out the hands of three artists: a master of medallions, a master of full-length figures and a master of clothes. However, such a strict separation seems practically impossible. Moreover, an analysis of the style of the frescoes shows that all the figures were painted in almost similar manner, which can be seen in the interpretation of details (the shape of the ears, collarbones, eyes, hairstyles, details of clothing, etc.). Due to the volumetric interpretation of the faces in Aheiropoietos, they are often compared with the frescoes of Mileševo and the church of Sts. Peter and Paul in Tarnovo. These three monuments represent one and the same stage in the development of style and of the search for new imagery in the 13th-century Byzantine art. In this paper we tried to trace the path of this process through the ensembles from the first decades of the 13th century in Greek and Slavic Macedonia and Bulgaria.
2021
Архитектурата и инфраструктурата се рефлексија на едно општество и предмет на постојана промена и еволуција. Секоја позначајна промена во општествениот, политичкиот и стопанскиот живот, секогаш се манифестирала врз средината во којашто се одвива. Проблемот на архитектонските и инфраструктурните промени во населбите од доцноримскиот период претставува есенција во разбирањето на секојдневните активности и културата на живеење на населението. Тие истовремено се и простор во којшто постојано го откриваме инвентарот и продуктите од тие активности. Архитектурата и инфраструктурата претставуваат средина, амбиент во кој се одвивал животот. Затоа, без темелно проучување на промените во средината се занемарува базата неопходна за потесни и продлабочени проучувања, како на комплексните процеси на општествена интеракција, така и на карактерот на материјалната култура. Промените во животната средината се секогаш поврзани со факторите на потенцијално влијание врз неа. Заради тоа, не мал број на еминентни научници во потрага по вистината за крајот на античката цивилизација на Балканот и пошироко во медитерански рамки, се зафатиле со решавање конкретни проблеми кои произлегуваат од различниот контекст и следствено различните фактори на влијание. Иако се постигнати значајни резултати преку проучување на различни региони, територијата на провинцијата Macedonia II, северната периферија од провинцијата Macedonia I, источната периферија од провинцијата Epirus Nova и јужниот дел од провинцијата Dardania, досега не билe предмет на научен третман од ваков карактер. Предмет на ова истражување се архитектурата (сакрална и секуларна) и инфраструктурата (фортификации, улици, складишта, водоводи и одводи) во Lychnidus, Heraclea Lynkestis, Stobi, Scupi, Bargala и во населбата на лок. Големо Градиште кај с. Коњух. Во последните две-три децении е работено на повеќе различни аспекти од културата на живеење на тој простор, на селектирани градските средини, врз утврдувањата, на живеалиштата, врз градежните материјали, врз архитектонската декорација и конструктивните елементи, како и врз сегменти од материјалната култура итн. Сепак, евидентен е недостатокот од истражување во коешто ќе бидат заокружени резултатите од повеќето продлабочени истражувања и достигнувања на македонската и медитеранската археологија на полето на архитектурата и инфраструктурата. Преку квалитативно и квантитативно истражување на процесот на трансформација на доцноримските населби во услови на еден релативно комплексен контекст на општествени прилики, врз основа на достапните информации ќе ги согледаме начините на интеракција помеѓу луѓето и нивната околина. Во случајов таа интеракција резултирала со појави коишто не можат во целост да се оквалификуваат како декадентни, но појави коишто непосредно се одразиле врз квалитетот на населбинското живеење. Целта е формирање на солидна база од издржани теоретски сознанија коишто во иднина ќе можат да се компарираат со слични или идентични феномени во полето на архитектурата и инфраструктурата, посведочени во различна средина, во ист или сличен контекст, во исто или различно време. Ова е особено важна цел од причина што и во поновата историја сме сведоци на мерките за справување со најразлични проблеми пред коишто се исправени урбаните средини, како за справување со епидемии од заразни болести, така и за спречување на последиците од придвижувањето на поголеми групации од луѓе. Затоа сметаме дека овој труд ќе има и соодветна практична примена. Осознавањето на процесите и случувањата во минатото како и на причините и последиците по условите и квалитетот на живеење, претставува практичен и апликативен придонес кон избегнување на несаканите последици од искушенијата пред коишто е исправено современото општество. Со тоа, резултатите од научната интерпретација на археолошките истражувања ќе може да се употребат систем за рано предупредување врз основа на туѓото искуство. Тоа логично би требало да активира серија од мерки во рамки на пошироки механизми за превентива и самозаштита, сè со цел избегнување на фаталните грешки на минатите цивилизации. При подготовката за истражувањето беа идентификувани неколку фактори коишто имале најизразен ефект врз потенцијалните промени во архитектурата и инфраструктурата и следствено врз културата на живеење. Како прв фактор на влијание врз истражувачкиот предмет беше јакнењето на позицијата и проширувањето на ингеренциите на црквата како институција, што во услови на сериозни внатрешни и надворешни воено-политички превирања имплицира структурни промени во организацијата на населбите. Ќе се истражува дали еклесијалната организација целосно го потиснала стариот систем на муниципална управна организација, како и дали и кои ингеренции од градската управа преминале во рацете на епископот. Како втор фактор на влијание врз истражувачкиот предмет ќе се анализира потенцијална опасност по архитектурата и инфраструктурата во населбите. За таа цел ќе се анализира обемот од мерки и потенцијалното реорганизирање на одбраната на населбинско ниво. Ќе се анализираат и манифестациите од проблемите пред коишто биле исправени жителите во доцноримските урбани средини, а во прилог на поефикасно обезбедување на квалитетен живот и високо ниво на безбедност. Потоа, манифестациите од потенцијалните демографски и социјални промени во урбаните средини и нивното потенцијално влијание врз архитектурата и инфраструктурата. Дополнително, ќе се анализира и кои биле потенцијалните манифестации по економијата. Зашто основни егзистенцијални фактори за продолжување на животот во турбулентни периоди биле безбедноста, живеалиштата и зголемувањето на капацитетите за чување на добиток и храната, главно житни производи и вода внатре во самите населби. Прелиминарните истражувања одат во прилог на тезата дека религијата и одбраната се едни од најрелевантните фактори на влијание во урбаните средини од периодот. Врз основа на процена на нивното влијание ќе се анализира степенот и карактерот на промени манифестирани преку архитектурата и инфраструктурата. Токму промените во животната средината и во системите коишто го обезбедувале квалитетот на животот се истражувачкиот проблем во трудот. Сепак, во отсуство на егзактни податоци за степенот на влијание на останатите, пред сѐ, природни фактори во населбите предмет на научен интерес, ќе бидат користени резултатите од истражувањата во поширокиот медитерански простор. И покрај свеста за потреба од истражувања во потесни регионални рамки, оправдувањето за ова се наоѓа во фактот што станува збор за природни феномени со манифестации во пошироки територијални рамки.
Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей. Вып. 13 / Под ред. А. В. Захаровой, С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой. – МГУ имени М. В. Ломоносова / СПб.: НП-Принт, 2023. С. 270–290.
Actual Problems of Theory and History of Art: Collection of articles. Vol. 13. Eds A. V. Zakharova, S. V. Maltseva, E. Iu. Staniukovich-Denisova. — Lomonosov Moscow State University / St. Petersburg: NP-Print, 2023, pp. 270–290. The article presents the experience of analyzing of Palaeologan architecture as a flexible system. An attempt is made to trace the specifics of the development of the Palaeologan style over time in the aspect of the issue of regional developments in the Late Byzantine Architecture on the example of Aegean Macedonia. At the late 13th–14th centuries several regional centers became active here — Thessaloniki, Mount Athos, Veria and Kastoria, each of them formed its own idiosyncratic architectural variant in line with general stylistic trends of the period. Based on the analysis of style-forming components — i.e. morphological properties, proportions, spatial solutions, articulation and decoration of facades, general and particular compositional features of monuments — as well as relying on the historiographic characteristics of the Palaeologan style, the characteristics of its regional architectural interpretations are given, and particular trends of their development are identified.