Türk Halk İnanışlarında Örtmece ve Gerçeği Gizleme İle İlgili Uygulamalar: Doğum ve Ölüm Örneği (original) (raw)

Gazipaşa'da Ölüm ve Cenaze ile İlgili Uygulamalarda Eski Türk Kültürü ve İnancının Tesirleri

Gazipaşa, Antalya’nın güneydoğusunda, Mersin sınırında bulunan en uçtaki ilçesidir. Muhtelif medeniyetlerin hüküm sürdüğü ilçede günlük hayatta görülen geleneklerle alakalı pratikler (uygulamalar) oldukça zengindir. Bu çalışmada söz konusu pratiklerin tamamı değil insanoğlunun en önemli dönüm noktalarından birisi olan cenaze törenleri ile ilgili uygulamaları ele alınmıştır. Çalışmada görüşme yöntemi kullanılmıştır. İlçeye bağlı bazı köy ve mahallelerde pratikleri bilen, uygulayan kaynak kişilerle birebir görüşülmüştür. Görüşme sonuçları inceleme ve araştırma eserleri ile desteklenmiştir. Çalışmaya kaynaklık edenler, en az elli yaşın üzerinde olup bunlardan bazıları söz konusu adetlerin yoğun olarak ilçede tatbik edildiği dönemleri bizzat yaşamış, bazıları da aynı zamanda söz konusu pratikleri uygulamakta olan şahıslardır. Sonuç olarak bazı pratiklerin kaynağına ulaşılmaya çalışılmıştır. Orta Asya Türk kültürünün bazı unsurlarının günümüzde Gazipaşa ilçesinde yaşayan halk kültürüyle olan intibakı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler; Eski Türk İnanışı, Cenaze, Kutsal sayılar, Saçı.

Ordu Yöresi Halk İnanışlarında Doğum ve Ölüm

2020

Ordu’nun tarih oncesi donemlerine dair bulgular, yorede mevcut insan izlerinin Paleolitik Cag’in sonrasina denk geldigini gostermektedir. Bu nedenle yore, kulturel acidan zengin bir mirasa sahiptir. Bu mirasin onemli bir bolumunu halk inanclari olusturmaktadir. Her ne kadar halk inanclari ve birtakim uygulamalar Islam’in inanc cizelgesi bakimindan sirk, hurafe veya bid’at olarak goruluyorsa da bu bir milletin kulturune, yasam tarzina, adet ve an‘anelerine dair onemli bilgilere vakif olmak bakimindan son derece onemli bir unsurdur. Bundan dolayi halk inanisi, Turk kulturunun gecmisi ile bugunu arasinda onemli bir kopru gorevi ustlenmis durumdadir. Ordu yoresinde mevcut dogum ve olum ile ilgili halk inanislari bu calismanin ana unsurunu olusturmaktadir. Dogum ve olum ile ilgili Anadolu’nun cesitli bolgelerinde benzer inanislara rastlamak mumkundur. Lakin bu calismada, dogum ve olum ile ilgili Ordu yoresine ozgu birtakim inanislarin da tespit edilip ortaya cikartilmasina gayret edilmis...

Türk Halk İnanış ve Uygulamalarında Yol

Halk inanışları ve uygulamaları, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına, taşınmasına ve korunmasına aracılık eden yöntemlerin bir bölümüdür. Yol kavramının da bu inanış ve uygulamalar içinde kendine yer edindiği görülmektedir. Yola/yolculuğa çıkarken yapılması ya da hangi durumlarda yola çıkılmaması gerektiği, yolcunun yanında taşımasının sakıncalı olduğu unsurlar ya da taşıması gereken nesneler halkın hafızasında kendine yer bulmuş ve uygulanmaktadır. Bu inanışların yanı sıra yolun halk hekimliği uygulamalarında da sağaltıcı yönüyle yer aldığı bilinmektedir. Bu çalışmada "yol" teması, Anadolu sahası halk inanış ve uygulamaları ile halk hekimliği bağlamında irdelenmiş olup, bulgular hem derleme yöntemi hem de literatür taraması ile ortaya konulmaktadır. Yapılan araştırmalar neticesinde yolla ilgili en yaygın inanışları uğur ve uğursuzluk durumları oluşturmaktadır. Toplum yolu bir eşik olarak kabul etmiş ve yeni çıkılan hayatın sorunsuz olması için çeşitli tahminlerde ve pratiklerde bulunmuşlardır. Diğer taraftan halk hekimliği uygulamalarında da yolların kesiştiği noktadan güç alınarak sağaltıcı özelliğinin öne çıkartıldığı görülmektedir. Yolun birçok kişi tarafından kullanılması dolayısıyla işlekliğinden faydalanmak ve yol iyesinin yardımına talip olmak halk hekimliği uygulamalarında karşımıza çıkar.

Türklerde Ölüm ve Ölü İle İlgili Rit ve Ritüeller - Turkish Culture

Rites et rituels concernant la mort chez les Turcs Ruhi ERSOY ÖZET Ölüm olgusu Türk kültüründe geniş bir yer işgal eder. Hem İslam öncesi hem de günümüzde, günlük hayatta ölüm, çok önemli bir konudur. Bu makalede, ölümün Türkiye'deki dini ve kültürel yönü incelenecektir. Bu konular şunlardır: ölümü haber veren ve ölümü engelleyen inanç ve uygulamalar, ölüm anında gözlemlenen inanç ve uygulamalar, ölünün defne hazırlanması, defin sonrası inanç ve uygulamalar. Anahtar Kelimeler Tanrıcılık, ölüm, nekromansi, başsağlığı. ABSTRACT The phenomenon of death occupies very îarge place in Turkish culture. in daily life it is an important issue, both in the preIslamic period and Islamic modern times. This article investigates religious and cultural aspects of the death in Turkey: Superstitions signifying and portending death, rites and rituals performed at the time of death, preparation of the dead for its disposal, its burying and beliefs, rites and rituals related to postburial customsRuhi_ERSOY_Turklerde_Olum_ve_Olu_Ile_Ilg

Nevşehir-Derinkuyu İlçesi'nde Doğum ile İlgili İnanış ve Uygulamalar

İnsan hayatında başlıca üç önemli geçiş dönemi vardır. Doğum, evlenme ve ölüm. Bu üç önemli geçiş aşamasının çevresinde birçok inanç, adet, töre, tören, ayin, dinsel ve büyüsel içerikli işlem kümelenerek söz konusu geçişleri bağlı bulundukları kültürün beklentilerine ve kalıplarına uygun bir şekilde yönetmektedir. Bunların hepsinin amacı da kişinin bu geçiş dönemindeki yeni durumunu belirlemek, kutsamak, kutlamak, aynı zamanda da kişiyi bu sırada yoğunlaştığına inanılan kötü etkilerden korumaktır. Çünkü yaygın inanışa göre insanlar geçiş dönemlerinde dış etkilere karşı oldukça zayıftır.

Kaşkay Türkleri̇nde Ölümle İlgi̇li̇ Bazi İnanmalar Ve Ölüm Öncesi̇ne Dai̇r Uygulamalar

2011

Azerbaycan sahasindan Safevi doneminde ayrilarak Iran’in guneyine yerlesen, konargocer nitelikli bir Turk toplulugu olan Kaskaylar, eski Turk kulturunun tasiyicisi olmak bakimindan son derece onemlidir. Olum konusu Kaskay sahasindan malzeme toplarken en fazla zorlanilan alan olmustur. Kaynak kisilerin olum konusuna iliskin gelenekten getirdigi inanma ve pratikleri dogum ve evlilik konularina gore daha guclu bir bicimde varligini surdurmekte ve degisimden daha az etkilenmektedir. Olum donemiyle ilgili uygulamalarin dini yonunun agir basmasi, konunun sadece olum olayi vuku buldugunda ya da bulma ihtimali belirdiginde ele alinmasi gibi hususiyetler bunda etkili olmalidir. Turk dunyasi ve Anadolu sahasinda olum habercisi olarak dusunulen tilki, cakal, baykus, tavsan gibi hayvanlarin, vakitsiz ve farkli bicimde oten horozun, sebepsiz yere kirilan bir esyanin kayan bir yildizin, duste dislerin cekildigini gormenin Kaskay sahasinda da olum habercisi olarak degerlendirildigi musahede edilmi...

Kore’de Doğumla İlgili Geleneksel İnançlar ve Ritüeller Üzerine Bir Çalışma

Uluslararası halkbilimi araştırmaları dergisi, 2024

Öz Kore kültürü tarihinde doğuma dair birçok farklı geleneksel inanç ve ritüel bulunmaktadır. Kore kadınları hem hamilelik öncesinde çocuk sahibi olabilmek için hem de doğum sonrasında çocuk en az bir yaĢına gelinceye kadar, bereket ve doğum tanrıçasına, birtakım ritüeller gerçekleĢtirmiĢtir. Geleneksel inançlara göre Koreliler doğum tanrısının, hamilelik süresince fetüsü ve kadını kötü ruhlardan koruyacağına, kadına erkek çocuk sahibi olmasında yardımcı olacağına ve doğum sonrasında çocuğa uzun bir ömür bahĢedeceğine inanmaktaydılar. Makalenin amacı, Kore kültüründe doğumla ilgili inançları ve uygulanan ritüelleri inceleyip doğum ritüellerinin yerini ve önemini vurgulayarak, doğumla ilgili geleneklerin kültürel ve sosyal boyutlarını ortaya çıkarmaktır. Hamilelik öncesi geleneksel Taegyo eğitim yönteminden baĢlayarak, bebek sahibi olmak için yapılan Gica Ritüelleri ve doğum âdetleri (Sansog) ve bebeğin cinsiyetinin rüyalarla haber verildiğine dair bir inanç olan Taemong gibi kavramlar açıklanmıĢtır. Hamilelik sırasında uygulanan diğer âdetlerle birlikte, doğum sonrasında çocuğun sağlıklı olması için tanrılara adak hazırlanarak uygulanan Yüzüncü Gün Töreni (Baegiljanchi) ve Ġlk YaĢ Günü Töreni (Doljanchi) gibi diğer uygulamalar da çalıĢmanın konusuna dahil edilmiĢtir. Bunlara ek olarak, Kore kültüründe doğum ritüellerinde önemli olan semboller ve nesneler de ele alınmıĢtır. ÇalıĢmada Kore"nin geleneksel doğum âdetleri ve ritüellerinin toplumda hangi etkenlerle bir araya geldiği ve bu ritüellerin nasıl birbirini devam ettirdiği irdelenerek Kore toplumunda erkek çocuk sahibi olmak için yapılan ritüellerin ve diğer uygulamaların önemine değinilmiĢtir. Literatür tarama ve analiz yöntemleri kullanılarak, Kore kültüründeki doğum inançları ve ritüelleri incelenmiĢtir. Kore kültüründe doğumun yerini betimlemesiyle kültürler arasındaki benzerlik ya da farklılıkları daha iyi anlamak adına önemli bir çalıĢma olması amaçlanmıĢtır.

Türkmen Türklerinde Ölüm: Geleneksel Uygulamalar ve Söz Varlığı

ÖZET İnsan hayatında üç önemli geçiş töreni olduğuna inanılır. Bunlar " doğum, evlenme ve ölüm " dür. İslam inancına göre ölümün son olmadığı ve ahiret hayatına olan inanç düşünülürse ölüm, tam olarak bu dünyadan öteki dünyaya geçişi temsil eden bir kavram olarak karşımıza çıkar. Metaforlarla dolu dünyamızda, insan hayatı bir yolculuğa benzetilecek olursa, doğumla başlayan bu yolculuğun son durağı ölümdür. Nerede, nasıl gerçekleşeceği bilinmediğinden ve insanı sevdiklerinden ayırmasından ötürü ölümden korkulsa da, kaçınılmaz bir son olmasından ötürü eski Türkler tarafından bir tehdit olarak görülmediği ve soğukkanlılıkla karşılandığı ifade edilir. Bu çalışmada ölümle ilgili söz varlığı, Türkmen Türkçesinde ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda ölmek fiili başta olmak üzere bu fiilden türeyen ölü, ölüm, ölen gibi isimler ile ölüyü defnetmek anlamındaki fiiller ve defin işlemleri sırasında kullanılan eşyaların (kefen, tabut vb.) Türkmen Türkçesindeki karşılıkları tespit edilmiş; yer yer bunlarla ilgili karşımıza çıkan metaforik kullanımlara (örneğin TTü. tahta at " tabut " = TrkmT. ağaç at), ölümle ilgili inanışlara, ölümden sonra ölüyü gömme sırasındaki ve defin sonrasındaki uygulamalara dikkat çekilmiştir. Türkmen Türklerinde ölüm, dil ve kültür bağlamında ele alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın teorideki ilham kaynakları Jean Paul Roux'un Altay Türklerinde Ölüm ve Edward Tryjarski'nin Türkler ve Ölüm adlı eserleri olmakla birlikte, Türkmen Türkçesindeki söz varlığı Türkmen Türkçesindeki sözlüklerden ve başta büyük Türkmen şairi Mahtumkulu'nun şiirleri olmak üzere edebî eserlerden tespit edilmiş ve tanıklanmıştır. ABSTRACT It is believed that there three major transitions in human life; these are " birth, marriage, and death ". Death is not the end according to the Islam, and when one considers the afterlife, death becomes a concept that symbolizes the transition from one World to another. In the