Arap Dilinin Bir Gerçeği Olarak İhtisar Ve Nahiv Konularındaki Örnekleri (original) (raw)

Zemahseri nin Dil Felsefesinde Nahiv Illetlerinin Yeri

Bütün Yönleriyle Zemahşeri Sempozyumu, 2023

Bu çalışmada Zemahşerî’nin nahiv konularına dair yazdığı el-Unmûzec ve el-Mufassal isimli eserlerinde ve el-Keşşâf isimli tefsirinde gramer kurallarına dair zikrettiği illetler tespit ve tasnif edilmeye çalışılmıştır.

Nahiv İlminde Kıyasa Yöneltilen Bazı İtirazlar

Some Objections Directed Against the “Qiyâs” in the Nahw Arab linguists apply to distinctive methods in the process of determination and analysis of language rules mainly such as istiqrâ, semâ’ and qiyâs. These methods, which have been pre- ferred by the first linguists, have been criticized by the later ones. Although these critiques have some points criticizable and opposable, they are principally directed towards the method of qiyâs. It is significant to stress that while the linguists are against qiyâs as a method in general, they also oppose to the practice of this method in the science of nahw. This study basically focuses on the grounds of opposition to the practice of qiyâs as a method in the scien- ce of nahw and on the answers to these objections. Moreover, the study aims to provide a brief exposition of the methods and proofs which have been applied by the linguists in the process of the determination of the rules besides qiyâs .

Arap Dili Belâğatında İç İçe Övgü Pekiştirme Sanatı İstitbâ‘ ve Kur’ân’dan Örnekler

Mütefekkir, 2015

En öz tanımıyla “birbirine bağlı ve iç içe iki övgü unsurunun birlikte bulunması” demek olan istitbâ, metnin arka planını görmeyi amaçlayan bir okuyucu için derin anlamları keşfe açan bir bedî‘ terimidir. Muzâafe, medh-i muvecceh, idmâc, ta‘lîk, tekmîl ve te’kîdu’l-medh bimâ yuşbihu’z-zem sanatlarıyla ilişkili olan istitbâ‘ terimleşme sürecinde bu kavramlardan bazılarıyla eş anlamlı olarak kullanılmış, bazılarından da nüanslarla ayrılmıştır. Özellikle âyetlerin idmâc sanatı kapsamında değerlendirmesi, istitbâ‘ teriminin kullanımını ötelemiştir. Bu anlamda istitbâ‘ sanatına dair Kur’ân-ı Kerîm’de az sayıda örnek bulunması, anlamsal iç içeliğin idmâc sanatına; sadece övgü unsurunun birlikteliğinin ise istitbâ‘ sanatına hasredilmesi sebebiyledir.

Arap Siirindeki Bazı Rivayet Farklılıklarının Nahiv Kurallarına Etkisi

Arap Şiirindeki Bazı Rivayet Farklılıklarının Nahiv Kurallarına Etkisi, 2023

Öz: Nahiv kaideleri, dilleri bozulmamış Arapların sözlerinden çeşitli yöntem ve veriler kullanılarak çıkarılmış kurallar bütünüdür. Dilcilerin kural çıkarmada kullandıkları yöntemlerin başında icmâ, kıyâs ve istishâb gelmektedir. Arap dilcileri derledikleri malzemeleri bu yöntemlerle işleyerek nahiv kurallarını koymuşlardır. Derlenen malzemelerin temelini ise nakle dayalı veriler oluşturmuştur. Nakil veya bir diğer ifadeyle rivayet yoluyla elde edilen dil malzemelerini kendi dil selikalarını da işe katarak yorumlamışlar ve kurallarını vaz etmişlerdir. Bu çerçevedeki nakil verilerinin başında sahih kıraat vecihleriyle birlikte Kur'ân, dildeki delilliği tartışmalı olsa da hadîs-i şerîfler, şiir ve nesri içine alan Arap sözleri yer almıştır. Bu çalışmada rivayete dayalı dil kaynaklarından olan şiirin nahiv kuralları üzerindeki etkisini gösteren ve kısmen detay sayılabilecek bir yönüne temas edilecektir. Zira bazı nahiv eserlerinde bazı şiirlerle ilgili farklı rivayetlere yer verilmiştir. Delil Yunus İNANÇ Makale Bilgisi / Article Information Makale Türü / Article Types : Araştırma Makalesi / Research Article Geliş Tarihi /

Bahri̇ Efendi̇'Ni̇n Letai̇fname'Si̇ Ve Letai̇fname'Si̇nden Mi̇zah Örnekleri̇

Journal of Turkish Research Institute

Letâifnâmeler, hikmet, mizah, yergi ve sosyal hadiselere dair yaşanmış veya rivayet edilmiş bazı kısa olayların ele alındığı bir türdür. Genellikle derleme hikâyelerden oluşturulurlar. Eserlerde birbirinden bağımsız çok sayıda kısa anlatı bulunur. Letâifnâmelerde bazı tiplerin gülmece üslubunda yergileri de yapılır. Bu türe dair yazılan eserler manzum veya mensur bazen de manzum-mensur olarak yazılır. Bu türde yazılmış eserlerden biri de Bahrî Efendi'ye aittir. Bahrî Efendi'nin Letâifnâme'si türe dair özellikleri ihtiva eder. Bahrî Efendi on altıncı asrın ikinci yarısında yaşamıştır. Onun Letâifnâme'si hakkında bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Eserden birkaç çalışmada oldukça kısa bir şekilde bahsedilmiştir. Bahrî Efendi eserini dört bölüme ayırmıştır. Bu bölümlerden ikisi oldukça müstehcendir. Latifelerden bazıları dinî, ahlakî ve hikmet içeriklidir. Tamamen manzum olan hikâyelerde ise müstehcenlik mensur kısımlara göre çok daha azdır. Eserde, sosyal hayatta karşılaşılan pek çok tipe dair mizahi hikâyeler vardır. Çoğu mutayebe başlığı taşıyan bu latifelerde derviş, köylü, cimri, dilenci, bencil, âlim, zen-pare, gulam-pare, mahbup-perest gibi tiplerle tarihte yaşamış bazı ünlü sultanlar ve tasavvuf büyükleriyle ilgili hikâyelere yer verilmiştir. Bu latifelerde öne çıkan unsurlar hiciv, mizah ve sövgüdür. Bu çalışmada Bahrî Efendi'nin Letâifnâme'sinin tanıtılması, eserin letâifnâmeler içindeki yerinin belirlenmesi ve eserden manzum ve mensur latife örnekleri sunulması amaçlanmaktadır.

Nahivde İstishâb Yöntemi Örneğinde Aslın Dışına Çıkılan Durumlar

Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2019

Arap dilcileri, Arapların kullanımlarından genel kurallara ulaşmak için çeşitli yöntem ve deliller kullanmış, ulaştıkları kuralları gerekçelendirmek ve tutarlılığını göstermek için çeşitli yollara başvurmuşlardır. Nakil, kıyâs, icma ve istishâb gibi yöntem ve deliller bunların başlıcalarıdır. Nahivcilerin başvurdukları yöntemlerden biri de daha çok fıkıh usûlünün yöntemi olan istishâb yöntemidir. Nahivde de zaman zaman başvurulan bu yöntem, olguların aslına odaklanmayı ve bu aslın dışına çıkmayı gerektirecek bir durum olmadıkça aslına itibar etmeyi esas almaktadır. Bu çalışmada istishâb yönteminde öne çıkan "asl" kavramı üzerinde durulacak ve aslın dışına çıkan durumlarda ortaya çıkan değişikliklere dikkat çekilecektir. Nahiv eserlerinde bazı dil kurallarının izahı esnasında temas edilen bu kavram kimi dil meselelerinde çözüme götüren yaklaşımların önünü açmıştır. Konulara, bilinen izah yollarının dışında farklı bir açıklama biçimi ile yaklaşılmasını sağlamıştır.

Arap Edebiyatında Hayalî Tasvir Üslubu ve Kur’ân Kıssalarındaki İzdüşümü

Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD)

Klasik Arap edebiyatı eleştirmenleri tasviri kategorize ederken; betimlenen unsurun olduğu gibi nakli ve kendisine sanatsal yorum katılmak suretiyle nakli şeklinde ikiye ayırmışlardır. Modern dönemde Arap edebiyatı bilginleri ise, bu tasvir çeşitlerini kavramsal olarak karşılayacak bir takım ıstılâhî açılımlar getirmişlerdir. Modern dönem Arap edebiyatında edebî tasvir üslubu hissî ve hayâlî tasvir diye ikiye ayrılmıştır. Temel duyu organlarıyla hissedilen dış dünyanın betimlenen unsurlarının herhangi bir ekleme ve yorum katmaksızın olduğu gibi aktarılmasına hissî, teşbih ve istiare gibi söz sanatlarıyla süslenerek aktarılmasına ise hayali tasvir denmiştir. Ayrıca hayali tasvir; naklî, maddî ve vicdânî tasvir şeklinde üç sınıfa da ayrılmıştır. Naklî tasvirde dış dünyadaki iki somut unsur veya sahne arasında benzerlik ilgisi kurulmaktadır. Maddî tasvirde, bir fikir veya bir ruh halinin müşahhas bir öğenin veya fiziksel bir portrenin kendisine veya bir yönüne benzetme durumu söz konus...

Arap Dili Ğramerinde "Hilâfu'l-Asl" ve Ğramerdeki Örnekleri

Arap dili gramerinin yaygınlaşmasına katkı sağlayan ve Arap gramerinde kural dışı olarak tanımlanan hilâfu'l-asl kavramının asıl çıkış sebebi, gramercilerin nahiv usullerinden biri sayılan semaʿa çok önem vermeleri nedeniyle ortaya çıkmıştır. Fakat bu semaʿ yoluyla gelen malzeme, nahivcilerin bu kavramı çok dikkatli kullanmaları nedeniyle nahiv kaidelerinde herhangi bir karışıklığa sebep olmamıştır. Bilakis bu köklü kavram, hilâf ve mücadele alanı olduğundan görüşlerin ve ilmi içtihatların çokluğu nedeniyle daha sonra büyük bir dilbilimsel mirasa neden olmuştur. Hilâfu'l-asl kavramı bir gramer konusu olarak yeni, fakat konuyla alakalı genel bilgiler şeklinde ele alındığında eskidir. Zira klasik dilciler, bu konunun kapsamına girecek malumattan bahsetmişlerdir. Fakat bu malumat belli bir konu çerçevesinde ele alınmamış kitapların arasında dağınık bir şekilde yer almıştır. Çalışmamızda hilâfu'l-asl'ı bir konu bütünlüğünde ele alarak kavramın genel anlamını, ortaya çıkış sebeplerini nahivdeki bütün konuları kapsadığından, örnek olarak mecrûrattan cer harfiyle mecrûr olan isim, meczûmattan muzari' fiil, merfuâttan mübtedâ ve mansûbattan örnek olarak mefûlün bih ele alınmıştır.

Nahiv İlminde Benzerlik Olgusu

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Arap dilcileri, Arapların dile özgü kullanımlarını derleme ve derlenen verilerden dil kurallarına ulaşma süreçlerinin ardından dil kuralları ile ilgili derinlikli tartışmalar içerisine girmişlerdir. Başlangıçta temel dil meseleleri üzerinde duran dilciler zamanla konular üzerinde daha detaylı açıklamalar yapacak düzeye gelmişlerdir. İlk aşamalarda öncelikli ve zorunlu bilgiler üzerinde yoğunlaşırlarken daha sonra gerek dil ilimleri ve gerekse diğer ilimlerdeki gelişmelere paralel olarak zorunlu ve temel bilgilerin arka planına eğilmişlerdir. Bu süreçte dil kurallarının arka planında yatan ve dil kuralı ile ilgili hükmü doğrudan etkileyen gerekçeler üzerinde düşünce üretmişlerdir. Nahvin kavramsal çerçevesinin tamamlanmasıyla beraber dil konuları kavramlar üzerinden daha derinlikli olarak tartışılmıştır. Bu çerçevede ortaya çıkan kavramlardan biri de illet olmuştur. Dilciler dil kuralları ile ilgili birincil illetlerin izahı ile yetinmeyip gerekçe arayışını ileri düzeylere taşımışlar...

Arap Edebi̇yatinda Lugaz Sanati Ve Li̇teratüründen İlgi̇nç Örnekler

DergiPark (Istanbul University), 2022

Sözlükte; "eğri büğrü yol, sözün amacını gizlemek, bilmece, ĢaĢırtmaca söz söylemek"" anlamlarına gelen "lagz" kökünden türetilen lugaz, edebî manada bir varlığın özelliklerini sıralayıp çeĢitli sembol ve imalarla gizlenen bir kavram veya nesnenin ne olduğu cevabının buldurulması amacıyla oluĢturulan sözlerdir.